Leagann an tAire Heydon béim ar dhul chun cinn maidir le Fís Bia 2030
- Published on: 1 October 2025
- Last updated on: 3 October 2025
Rinne an tAire Talmhaíochta, Bia agus Mara, Martin Heydon, TD, cathaoirleacht inniu ar an 15ú cruinniú de Choiste Ardleibhéil Chur i bhFeidhm Fís don Bhia.
Leag an tAire béim ar an dul chun cinn suntasach atá déanta maidir le cur i bhfeidhm Fhís don Bhia 2030, agus tús curtha leis na 218 gníomh go léir agus breis is 70% de na gníomhartha seo críochnaithe nó dul chun cinn suntasach déanta orthu.
Tugann Tuarascáil Bhliantúil 2024 ar Fhís don Bhia 2030, a forbraíodh i gcomhar leis an gCoiste agus a foilsíodh le déanaí, sonraí faoin dul chun cinn seo. Sa bhliain 2024, shroich onnmhairí agraibhia na hÉireann buaicphointe riamh de €19 billiún, rud a léiríonn neart buan agus dea-cháil dhomhanda na hearnála.
Dúirt an tAire:
“Léiríonn Fís don Bhia 2030 tiomantas ár n-earnála agraibhia don inbhuanaitheacht, don nuálaíocht agus don chomhoibriú. Agus muid ag machnamh ar na torthaí a baineadh amach go dtí seo, leanfaimid orainn ag cur ár bpríomh-mhisin chun cinn, chun inbhuanaitheacht eacnamaíoch, chomhshaoil agus shóisialta earnáil an agraibhia a fheabhsú”.
Thug an tAire nuashonrú do bhaill an choiste ar phríomhfhorbairtí faoin Straitéis Fís don Bhia 2030 ó bhí an cruinniú deireanach ann i mí an Mheithimh, lena n-áirítear foilsiú an Choimisiúin um Athnuachan Glúine ar an bhFeirmeoireacht, seoladh na Tuarascála Bliantúla agus an fógra go ndéanfar athbhreithniú meántéarmach ar Fhís don Bhia. Fuair comhaltaí an choiste nuashonrú freisin ar: beartas trádála agus gníomhaíocht chur chun cinn; nuálaíocht bia mara; agus sábháilteacht bia, lena n-áirítear ionchur ó Bhord Iascaigh Mhara, Bord Bia, Údarás Sábháilteachta Bia na hÉireann (FSAI) agus Teagasc.
Agus é ag labhairt faoi thábhacht cháil sábháilteachta bia na hÉireann, dúirt an tAire Heydon:
“Is bunchloch riachtanach d’uaillmhian Fhís don Bhia 2030 d’Éirinn mar cheannaire domhanda i gcórais bia inbhuanaithe, lena n-áirítear bia atá sábháilte, cothaitheach agus a bhfuil luach air sa bhaile agus thar lear.”Is cuid lárnach de chórais bia inbhuanaithe ar fud an domhain í an trádáil idirnáisiúnta agus tá ár gcumas €19 billiún in easpórtáil agraibhia a easpórtáil chuig 190 tír ar fud an domhain bunaithe ar ár gcáil láidir ar shábháilteacht bia sna margaí seo. Tá a fhios ag ár gcomhpháirtithe trádála idirnáisiúnta gur féidir leo brath ar shábháilteacht agraibhia na hÉireann mar gheall ar na córais sábháilteachta bia diana atá i bhfeidhm againn atá bunaithe ar an eolaíocht.”
Nótaí
Fís don Bhia 2030
Tá an cumas ag Fís don Bhia 2030, straitéis na hÉireann atá faoi stiúir geallsealbhóirí don earnáil gnó agraibhia, earnálacha na talmhaíochta, an bhia, na foraoiseachta agus na mara a chlaochlú trí inbhuanaitheacht chomhshaoil, eacnamaíoch agus shóisialta a chur i gcroílár na straitéise. Tá sé mar aidhm ag Fís don Bhia go mbeadh Éire ina “Ceannaire Domhanda i gCórais Bhia Inbhuanaithe”. Forbraíodh Fís don Bhia 2030 ag úsáid cur chuige córas bia agus tá sé eagraithe timpeall ar cheithre mhisean ardleibhéil:
- Misean 1: Earnáil Gnó Agraibhia atá Cliste ó thaobh na hAeráide de agus Inbhuanaithe ó thaobh an Chomhshaoil de
- Misean 2: Táirgeoirí Príomhúla Inmharthana agus Láidir le Folláine Feabhsaithe
- Misean 3: Bia atá Sábháilte, Cothaitheach agus Tarraingteach, Iontaofa agus Luachmhar sa Bhaile agus Thar Lear;
- Misean 4: Earnáil Gnó Agraibhia Nuálach, Iomaíoch agus Láidir, Tiomáinte ag Teicneolaíocht agus Tallann
Leagtar amach i dTuarascáil Bhliantúil Fhís don Bhia 2030 do 2024 turas leanúnach na hÉireann mar cheannaire domhanda i gcórais bia inbhuanaithe. Cuireann an tuarascáil dul chun cinn suntasach i láthair ar fud cheithre mhisean na straitéise, leagann sí béim ar phríomhghnóthachtálacha ó 2024, agus athdhearbhaíonn sí an cur chuige comhoibríoch, faoi stiúir na bpáirtithe leasmhara atá mar bhonn agus taca ag Fís don Bhia 2030. Sa bhliain 2024, shroich easpórtálacha agraibhia na hÉireann buaicphointe riamh de €19 billiún, rud a léiríonn neart buan agus dea-cháil dhomhanda na hearnála. Seoladh roinnt tionscnamh tábhachtach a thacaíonn le hinbhuanaitheacht chomhshaoil, eacnamaíoch agus shóisialta i dtáirgeadh bia agus i bhforbairt tuaithe in 2024. Áirítear leo siúd,
- Dul chun cinn maidir le hinbhuanaitheacht chomhshaoil, amhail foilsiú na Straitéise Náisiúnta Bithmheatáin, seoladh na Comhpháirtíochta Nuálaíochta Eorpaí um Fheirmeoireacht ar son Uisce agus an Feachtas um Fheirmeoireacht Níos Fearr ar son Uisce.
- Tacaíochtaí feabhsaithe do tháirgeoirí príomhúla, amhail tacaíocht le leas mairteola agus caorach, leanúint den Chlár Géinitíopála Náisiúnta, cur i bhfeidhm an Phlean Gníomhaíochta ó Laonna Déiríochta go Mairteoil agus seoladh an Phlean Gníomhaíochta Náisiúnta um Mhná san Talmhaíocht.
- Dul chun cinn leanúnach maidir le nuálaíocht agus muinín bia, amhail oscailt Champas Nuálaithe BIA, leathnú ar Bhallraíocht 'Origin Green Gold', Tuairisciú Inbhuanaitheachta Teagasc agus neartú ar athfhoirmliú, barántúlacht agus caighdeáin sábháilteachta bia.
- Tiomantas leanúnach don fhorbairt inbhuanaithe, trí mhéadú suntasach ar mhaoiniú do chúnamh forbartha idirnáisiúnta.