Foilsíonn an tAire O'Brien tuarascálacha ina leagtar amach dul chun cinn mór i seachadadh fuinnimh in-athnuaite cois cladaigh agus amach ón gcósta
- Foilsithe: 6 Deireadh Fómhair 2025
- An t-eolas is déanaí: 6 Deireadh Fómhair 2025
D’fhógair an tAire Aeráide, Fuinnimh agus Comhshaoil, Darragh O'Brien, go bhfoilseofaí 2 thuarascáil bhliantúla arna dtáirgeadh ag tascfhórsaí maidir le luasghéarú a dhéanamh ar fhuinneamh in-athnuaite cois cladaigh agus amach ón gcósta, ina leagtar amach an dul chun cinn mór a rinneadh in 2024 chun aistriú fuinnimh ghlan na hÉireann a sheachadadh.
Tá dul chun cinn suntasach déanta ag Éirinn cheana féin maidir le fuinneamh gaoithe cois cladaigh a rolladh amach agus d’éirigh linn áit a bhaint amach mar cheannaire domhanda i nginiúint gaoithe cois cladaigh, agus an ghaoth freagrach anois as os cionn 35% den ghiniúint leictreachais gach bliain. An Eanáir seo caite, baineadh amach garsprioc shuntasach, nuair a shroich an Stát os cionn 5 gigeavata (GW) de thoilleadh gaoithe suiteáilte, ar céim shuntasach í i dtreo sprioc na hÉireann a bhaint amach go gcomhlíonfaí 80% den éileamh leictreachais le fuinneamh in-athnuaite. Is í an ghrianfhuinneamh an fhoinse leictreachais in-athnuaite is mó fáis sa tír le breis is 1.6GW d’fhótavoltachas gréine suiteáilte; tá athrú ag teacht ar chóras fuinnimh na hÉireann go tapa mar gheall air. Cuireann an ghrianfhuinneamh go mór le giniúint gaoithe, soláthraíonn sé soláthar fuinnimh atá níos cobhsaí agus níos cothroime le himeacht ama. Tá spriocanna uaillmhianacha fuinnimh in-athnuaite amach ón gcósta (FIAC) ag an Stát, lena n-áirítear seachadadh 20GW de FIAC faoi 2040, agus tá luas á chur faoi bheartas sa spás FIAC acu ar scála suntasach.
Tascfhórsa um Seachadadh Gaoithe Amach ón gCósta
Cuireann tuarascáil bhliantúil an Tascfhórsa um Seachadadh Gaoithe Amach ón gCósta (TSGA) príomhéachtaí, buaicphointí agus dúshláin a bhí romhainn in 2024 i láthair agus cuireann sé gníomhartha i láthair atá le seachadadh in 2025 d’aistriú na hÉireann i dtreo áit a bhaint amach mar cheannaire domhanda i bhfuinneamh amach ón gcósta. Forbairt garsprioce tábhachtaí atá leagtha amach sa tuarascáil is ea cinneadh an Oireachtais Plean Limistéir Mhuirí Ainmnithe an Chósta Theas (PLMA-CT) a cheadú, agus a fhoilsiú ina dhiaidh sin. Tugadh deis d’Éirinn a bheith i gcóras atá lán-stiúrtha ag plean chun FIAC a sheachadadh mar gheall ar an ngarsprioc. Leagtar amach sa tuarascáil freisin an dul chun cinn atá déanta ar Chéim a hAon de na 5 thionscadal gaoithe amach ón gcósta, amach ón gcósta thoir, áit ar chuireadar go léir iarratais phleanála isteach in 2024. Tá an toilleadh acu formhór de spriocanna fuinnimh gaoithe amach ón gcósta 5GW na hÉireann a sheachadadh. Déanann an tuarascáil cur síos freisin ar an dul chun cinn atá déanta ag calafoirt chun ullmhú do thógáil agus oibriú feirmeacha gaoithe amach ón gcósta, go háirithe Calafort Chorcaí a fuair maoiniú nua agus a thosaigh athfhorbairt chun freastal ar an earnáil FIAC.
I measc ghníomhartha TSGA do 2025 tá bainistiú an phróisis tairisceana agus torthaí sealadacha an chéad cheant Scéim Tacaíochta Leictreachais In-athnuaite Amach ón gCósta (STLIC) laistigh den PLMA-CT. Beidh an chéad cheann de 4 shuíomh – 'Tonn Nua' – mar chuid de cheant forbróra i mí na Samhna agus gheobhaidh siad 900MW d’fhuinneamh glan, inacmhainne agus na billiúin euro d’infheistíocht á dtiomáint isteach i réigiún an chósta theas agus €7 milliún á ghiniúint gach bliain in íocaíochtaí Ciste Leasa Pobail.
An Tascfhórsa um Fhorbairt Leictreachais In-Athnuaite a Luathú
Tá ról lárnach ag An Tascfhórsa um Fhorbairt Leictreachais In-Athnuaite a Luathú chun cur ar chumas na hÉireann a spriocanna aeráide atá ceangailteach ó thaobh dlí de a chomhlíonadh agus 80% den éileamh leictreachais a bhaint amach ó ghiniúint in-athnuaite, trí na beartais is gá a aithint, a chomhordú agus a chur in ord tosaíochta chun imscaradh acmhainne giniúna leictreachais in-athnuaite cois cladaigh agus bonneagar a bhaineann leis a luathú agus a mhéadú. Fágann na cruinnithe rialta leis an tionscal go bhfuil rannpháirtíocht ann – chun cuspóirí agus amlínte a chomhlíonadh, agus chun aghaidh a thabhairt ar bhacainní a théann i bhfeidhm ar spriocanna leictreachais in-athnuaite a bhaint amach.
Príomheachtaí
I measc na bpríomhéachtaí a leagtar amach ina dtuarascáil tá seachadadh rathúil an cheathrú ceant gaoithe cois cladaigh don Scéim Tacaíochta Leictreachais In-athnuaite (STLI) seoladh Chéim 2 den Scéim Tacaíochta Leictreachais In-athnuaite ar Scála Beag (STLISB), cuimsiú Leithdháiltí Toillte Leictreachais In-athnuaite Réigiúnacha sa Chreat Pleanála Náisiúnta, foilsiú Chreat Beartais Stórála Leictreachais, agus tús a chur le tionscadail tosaíochta athneartaithe eangaí.
Agus aird á tabhairt aige ar na héachtaí i bhforbairt FIAC agus ar an obair atá ar siúl, dúirt an tAire O'Brien:
"Cé go bhfuil níos mó oibre le déanamh chun uaillmhianta gaoithe amach ón gcósta na hÉireann a bhaint amach, léiríonn na héachtaí atá leagtha amach i dtuarascáil an Tascfhórsa um Sheachadadh Gaoithe Amach ón gCósta ar a bhféadfar a bhaint amach nuair a oibríonn gníomhaireachtaí le chéile chun plean comhaontaithe, ailínithe go straitéiseach a sheachadadh. Tá scála an dúshláin maidir le haistriú fuinnimh chomh mór sin go mbeidh rannpháirtíocht agus comhoibriú leanúnach ag teastáil uainn idir an rialtas, an tionscal agus saoránaigh agus an tsochaí shibhialta agus muid ag iarraidh ár n-uaillmhianta fuinnimh in-athnuaite a bhaint amach."
Agus béim á cur aige ar an dul chun cinn suntasach a rinneadh faoin Tascfhórsa um Fhorbairt Leictreachais In-Athnuaite a Luathú, dúirt an tAire O'Brien:
"Tá ról ríthábhachtach ag an Tascfhórsa um Fhorbairt Leictreachais In-athnuaite a Luathú maidir le bacainní ar imscaradh fuinnimh in-athnuaite a bhriseadh síos. Tugtar bliain de ghníomhaíocht chomhordaithe agus de mhóiminteam le fios sa tuarascáil seo. Ag féachaint chun cinn go dtí 2025/26, táimid dírithe ar na bacainní atá fágtha i bpleanáil, san eangach agus i seachadadh a bhaint. Ní mór dúinn go n-oibreodh gach earnáil – poiblí, príobháideach agus an phobail – le chéile chun ár spriocanna fuinnimh agus aeráide a bhaint amach. Ní hamháin go laghdaítear ár n-astaíochtaí díreacha ó ghiniúint leictreachais mar gheall ar ár nginiúint leictreachais in-athnuaite a luasghéarú, ach feidhmíonn sé freisin mar chumasóir chun earnálacha eile a dhícharbónú, lena n-áirítear iompar, teas agus tionscal."
Tá tuarascáil an Chláir Fuinnimh Gaoithe Amach ón gCósta ar fáil ar shuíomh gréasáin na Roinne Aeráide, Fuinnimh agus Comhshaoil.
Tá tuarascáil an Tascfhórsa um Fhorbairt Leictreachais In-athnuaite a luathú ar fáil ar shuíomh gréasáin na roinne.
CRÍOCH
Nótaí don Eagarthóir
I measc ghníomhartha an Tascfhórsa um Sheachadadh Gaoithe Amach ón gCósta (TSGA) do 2025 tá
- reáchtáil an dara ceant FIAC riamh in Éirinn – ORESS Tonn Nua
- foilsiú an Ráitis Beartais um Phleanáil Mhuirí, na dTreoirlínte Pleanála Muirí um Fhuinneamh Gaoithe Amach ón gCósta, agus Measúnú Acmhainní
- reachtaíocht maidir le Limistéir Mhuirí faoi Chosaint a achtú
- foilsiú beartas nuálaíochta FIAC
- críochnú Dréacht-Thogra Náisiúnta FIAC PLMA agus foilsiú an Ráitis Rannpháirtíochta Poiblí
- obair a dhéanamh le páirtithe leasmhara tionscail agus rialtais, chun gníomhartha nua nó athbhreithnithe a shainaithint chun cur le Ag Cumhachtú Ratha – Straitéis Thionsclaíoch Gaoithe Amach ón gCósta na hÉireann
- monatóireacht a dhéanamh ar chur chun feidhme Phlean Gníomhaíochta Scileanna don Ghaoth Amach ón gCósta
- tacaíocht bhreise a thabhairt d’fhorbairt cúrsaí gearra, spriocdhírithe lena n-áirítear micricháilíochtaí a sholáthraíonn bunús i scileanna a bhaineann le gaoithe amach ón gcósta, mar bhealach chun cabhrú le daoine a bhfuil taithí acu dul isteach sa tionscal gaoithe amach ón gcósta
Áirítear ar thosaíochtaí an Tascfhórsa um Fhorbairt Leictreachais In-athnuaite a Luathú do 2025/2026
- Treoirlínte Forbartha Fuinnimh Gaoithe deiridh / Ráiteas Pleanála Náisiúnta a eisiúint lena n-áirítear beartais tacaíochta maidir le hathchumhachtú agus le fad saoil a shíneadh
- na hailt ábhartha den Acht um Pleanáil agus Forbairt, 2024 a chur i bhfeidhm
- monatóireacht a dhéanamh ar sheachadadh tionscadal eangaí 2025 agus anailís a dhéanamh ar chúiseanna atá le moilleanna agus luasghéarú a dhéanamh ar sheachadadh eangaí trí ghníomhartha nuálacha amhail suíomhanna a éascú
- Ceant RESS 5 a sheachadadh agus Próiseas Cúnaimh Stáit Athbhreithnithe á chur chun cinn chun le go mbeidh RESS 6 ann in 2026
Maidir leis an Tascfhórsa um Seachadadh Gaoithe Amach ón gCósta (TSGA)
Bunaíodh an Tascfhórsa um Seachadadh Gaoithe Amach ón gCósta chun plean uile-chórais a sheachadadh ar fud an rialtais chun luas a chur faoi sheachadadh spriocanna gaoithe amach ón gcósta na hÉireann agus é a thiomáint agus chun na deiseanna eacnamaíocha agus gnó níos leithne agus níos fadtéarmacha a bhaineann le forbairt fuinnimh in-athnuaite amach ón gcósta a ghabháil. Faoi chathaoirleacht an Aire O’Brien, tugann an Tascfhórsa 16 roinn agus gníomhaireacht le chéile ar fud an rialtais faoin gclár seachadta amháin, mar aon le rannpháirtíocht an tionscail.
Is féidir sonraí faoin tascfhórsa, lena n-áirítear ballraíocht, cuspóirí, na téarmaí tagartha agus miontuairiscí cruinnithe, a fheiceáil ar shuíomh gréasáin na Roinne Aeráide, Fuinnimh agus Comhshaoil.
Maidir leis an Tascfhórsa um Fhorbairt Leictreachais In-athnuaite a Luathú
Bunaíodh an Tascfhórsa um Fhorbairt Leictreachais In-athnuaite a Luathú in 2023 chun comhordú a dhéanamh ar imscaradh luathaithe agus méadaithe giniúna leictreachais in-athnuaite cois cladaigh agus ar theicneolaíochtaí tacaíochta. Is é ról an tascfhórsa cur chuige comhtháite a sheachadadh i leith beartais a cheapadh chun na leibhéil mhéadaithe do thoilleadh giniúna leictreachais in-athnuaite cois cladaigh agus bonneagar gaolmhar a theastaíonn a sheachadadh chun a chinntiú go mbaintear amach 80% den éileamh leictreachais ó acmhainní in-athnuaite. Tá an tascfhórsa faoi chathaoirleacht na Roinne Aeráide, Fuinnimh agus Comhshaoil, agus tá oifigigh shinsearacha ina baill ó na ranna rialtais agus na comhlachtaí Stáit sin a mheastar a bheith ríthábhachtach chun spriocanna leictreachais in-athnuaite cois cladaigh na hÉireann a bhaint amach.
Is féidir sonraí faoin tascfhórsa, lena n-áirítear ballraíocht, cuspóirí, na téarmaí tagartha agus miontuairiscí cruinnithe, a fheiceáil ar shuíomh gréasáin na Roinne Aeráide, Fuinnimh agus Comhshaoil.