Fógraíonn an tAire McEntee €498,000 do Thionscadail Aeráide don Óige

Inniu (14 Iúil 2025), d’fhógair an tAire Oideachais agus Óige, Helen McEntee TD, maoiniú de bheagnach €500,000 do dheich dtionscadal ceartais aeráide faoi stiúir na hóige a bheidh ar siúl ar fud na hÉireann in 2025.

Cabhraíonn Ciste an Cheartais Aeráide don Óige le daoine óga idir 8-25 bliain d’aois páirt a ghlacadh i dtionscadail a ardaíonn feasacht agus a dhéanann beart maidir le saincheisteanna aeráide. I measc thionscadail na bliana seo tá:

• Clár oideachais hidrigine a sholáthraíonn cur chuige cuimsitheach, praiticiúil i leith foghlama faoi fhuinneamh in-athnuaite do 100 duine óg.
• Clár a chuireann oideachas ar dhaoine óga faoi chúiseanna agus iarmhairtí ganntanais uisce agus truaillithe trí cheardlanna, rannpháirtíocht na mball, agus tionscadail lasmuigh.
• Sraith díospóireachtaí ar cheartas aeráide ina bhfuil cumainn ollscoile agus grúpaí faoi stiúir na hóige páirteach.
• Forbairt curaclaim atá nuálach agus bunaithe ar chluichí a ceapadh chun oideachas agus spreagadh a thabhairt do dhaoine óga idir 13-25 bliain d'aois maidir le hoiriúnú don athrú aeráide, ag cumasú daoine óga chun tionscadail oiriúnaithe aeráide áitiúla a dhearadh agus a chur i bhfeidhm.

San áireamh sa chlár tá oideachas aeráide, imeachtaí pobail, feachtais feasachta, agus gníomhaíochtaí praiticiúla comhshaoil.

Dúirt an tAire McAntee:

Ó 2020 i leith, tá beagnach €3 mhilliún d’infheistíocht iomlán tugtha ag an gciste do thionscadail óige.

Tacaíonn Ciste an Cheartais Aeráide don Óige le tionscnaimh atá faoi stiúir na hóige agus a bhaineann le ceartas aeráide ar leibhéal pobail, réigiúnach agus náisiúnta. Is é príomhchuspóir an chiste rannpháirtíocht ghníomhach daoine óga a chur chun cinn i ngníomhaíochtaí, i dtionscnaimh agus i gcláir cheartais aeráide a fhorbraíonn agus a thacaíonn lena n-eolas, lena gcumas gníomhaithe agus lena gcumasú maidir le ceartas aeráide.

Seoladh “Deiseanna don Óige, an Straitéis Náisiúnta um Obair Óige agus Seirbhísí Gaolmhara” i mí Mheán Fómhair 2024. Tugtar faoi deara sa straitéis an tosaíocht a thugann daoine óga do shaincheisteanna aeráide agus is é an dara ceann dá thrí cinn de chuspóirí straitéiseacha a chinntiú go bhfuil “cur chuige bunaithe ar chomhionannas agus ar chearta leabaithe i ngach seirbhís oibre óige agus i ngach struchtúr tacaíochta.” Ciallaíonn an cuspóir seo, i measc nithe eile, gur cheart do sheirbhísí agus scéimeanna óige gealltanais na hÉireann maidir le Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe a chur chun cinn a léiriú agus tacú leo.

Tá gach tionscadal atá á maoiniú faoi Scéim Deontais Seirbhísí Óige na Roinne Oideachais agus Óige á dtreorú ag eagraíocht náisiúnta óige atá maoinithe faoin gCiste um Cheartas Aeráide don Óige 2025.

D'éirigh le deich iarratasóir san iomlán maoiniú a fháil don scéim seo in 2025.

Cuireann Clár Oideachais Hidrigine Kinia sprioc an Chiste um Cheartas Aeráide don Óige chun cinn maidir le daoine óga a chumasú in oideachas, gníomh agus abhcóideacht um cheartas aeráide agus chuige sin soláthraíonn sé clár cuimsitheach, praiticiúil i leith foghlama maidir le fuinneamh in-athnuaite. Tá sé mar aidhm ag an gclár atá beartaithe deiseanna a sholáthar do 100 duine óg feasacht agus scileanna fuinnimh in-athnuaite a fhorbairt le haghaidh gairmeacha beatha amach anseo. Dearadh an clár ag baint úsáid as creat foghlama Kinia lena gcinntítear rannpháirtíocht inscálaithe, ceannaireacht óige agus gníomhú praiticiúil ar son na haeráide.

Tá sé mar aidhm ag togra cláir Foróige tacú le tionscnaimh cheartais aeráide chun na huirlisí, an t-eolas agus na hardáin a theastaíonn uathu a thabhairt do dhaoine óga chun a bheith ina ngníomhairí don athrú ina bpobail. Leanfaidh an togra de bheith ag cinntiú go mbeidh tionscnaimh Cheartais Aeráide i gcroílár na hoibre a dhéanann Foróige le daoine óga, le baill foirne agus le hoibrithe deonacha ar fud na heagraíochta.

Tá sé mar aidhm ag clár pleanáilte Ógras tionscnamh a fhorbairt chun daoine óga a oiliúint faoin tábhacht an-mhór a bhaineann le rochtain ar uisce glan. Ag baint úsáid as ceardlanna, rannpháirtíocht ball, agus tionscadail lasmuigh, foghlaimeoidh daoine óga faoi chúiseanna agus iarmhairtí ganntanais uisce agus truaillithe, agus béim ar an tionchar díréireach atá acu ar phobail imeallaithe. Cuirfidh an tionscadal béim ar an gCeartas Aeráide trí dhíriú ar an nasc idir uisce glan agus saincheisteanna eile a bhaineann leis an athrú aeráide.

Don tionscadal seo, tá sé beartaithe ag Comhlachas Sóisearach Idirnáisiúnta (JCI) na Éireann a Shraith Díospóireachtaí um Cheartas Aeráide a leathnú, ag óstáil cúig dhíospóireacht ollscoil-bhunaithe i gcomhpháirtíocht le comhlachais áitiúla, cumainn ollscoile, agus grúpaí faoi stiúir na hóige. Cumasóidh na himeachtaí seo daoine óga chun dúshlán a thabhairt do noirm aeráide, réitigh a mholadh, agus scileanna a fhorbairt in abhcóideacht agus i gcaint phoiblí. Tá sé mar aidhm ag an tsraith glúin nua ceannairí aeráide a oiliúint agus a spreagadh, ag teacht le misean JCI agus spriocanna Chiste an Cheartais Aeráide don Óige.

Is curaclam nuálach, bunaithe ar chluichí é an tionscnamh “Y-Adapt”, arna fhorbairt ag Ionad Aeráide na Croise Deirge agus an Chorráin Dheirg, a ceapadh chun oideachas agus spreagadh a thabhairt do dhaoine óga idir 13-25 bliain d’aois maidir le hoiriúnú don athrú aeráide. Trí Y-Adapt a chomhtháthú i gcláir óige Chumann Croise Deirge na hÉireann, feabhsóidh an eagraíocht oideachas ceartais aeráide trí mhodhanna neamhfhoirmiúla, idirghníomhacha, agus daoine óga á gcumasú chun tionscadail oiriúnaithe aeráide áitiúla a dhearadh agus a chur i bhfeidhm. Tá sé mar aidhm ag an tionscadal tionchar pobail níos leithne a chothú trí thionscnaimh faoi stiúir na hóige a spreagann athrú fiúntach.

Áirítear leis an gclár atá beartaithe ag VSI ceardlanna pearsanta agus ar líne araon ag baint úsáid as modhanna cruthaitheacha, rannpháirteacha chun ceartas aeráide a iniúchadh ó dhearadh atá dírithe ar an duine agus ar an neamhionannas. Gheobhaidh rannpháirtithe na scileanna chun a bheith ina n-abhcóidí ceartais aeráide, feachtas meán sóisialta a chruthú, agus a gceardlanna féin a sholáthar. Tacaíonn an tionscadal le gníomhaíocht faoi stiúir na hóige atá ailínithe leis na Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe (SDGanna) agus tá sé mar aidhm aige rannpháirtíocht leanúnach i ngníomhaíocht aeráide a spreagadh.

Tacaíonn Ciste an Cheartais Aeráide don Óige le SpunOut chun Mol Aeráide ardchaighdeáin a fhorbairt lena n-áirítear faisnéis atá cothrom le dáta, tacúil agus cruinn faoi shaincheisteanna aeráide. Tá an t-ábhar seo á threorú ag oibrithe deonacha óga, á bhailíochtú ag saineolaithe agus á phrofléamh ag daoine óga. Díreoidh an tionscadal ar thrí phríomhréimse: ceartas aeráide agus sláinte mheabhrach; ábhar an mhol aeráide a chur chun cinn; agus ráiteas um ghníomhú ar son na haeráide.

Bronnadh trí dhámhachtain ar ghrúpaí eagraíochtaí a rinne iarratas mar chuibhreannas:

Tá clár chuibhreannas ECO-EOECNA á fheabhsú ó 2021 agus tá sé tagtha chun cinn le bheith ina mhúnla a bhfuil daoine óga, ceannairí óige agus pobail áitiúla páirteach go rathúil ann.

• Comhairle Náisiúnta na nÓg in Éirinn (i gceannas), YMCA Éireann, Seirbhís Óige Réigiúnach Sphere 17, Gaisce – Gradam an Uachtaráin agus Concern ar fud an Domhain:

Leagann tionscadal na nGlúnta Atá le Teacht sa chuibhreannas seo béim ar na saincheisteanna córasacha agus cearta daonna a bhaineann leis an ngéarchéim aeráide. Glacann NYCI cur chuige domhanda i leith na hoibre agus díríonn sé ar shaincheisteanna ar leibhéal pearsanta, áitiúil, náisiúnta agus domhanda.

Moltar i dtionscadal YWI comhpháirtíocht a nascann óige na hÉireann le piaraí sa Domhan Theas chun iniúchadh a dhéanamh ar Cheartas Aeráide agus abhcóideacht a dhéanamh dó; leathnú ar mhúnla Thionóil Aeráide na nÓg, rud a chumasóidh comhdhálacha aeráide áitiúla faoi stiúir na n-óg; tacaíocht do ghrúpaí áitiúla trí eolaíocht saoránach, oiliúint agus maoiniú chun taighde a dhéanamh ar nuálaíochtaí beartais agus iad a chur i láthair ar leibhéal áitiúil, réigiúnach agus náisiúnta.

Tugann an tábla thíos achoimre ar an maoiniú do na deich n-iarratas rathúla: