Fógraíonn an tAire Sláinte go bhfuil glacadh láidir leis an scéim frithghiniúna saor in aisce.

Tá sé tugtha le fios ag an Aire Sláinte Stephen Donnelly TD go bhfuil rochtain ag, go dtí seo, 150,000 bean idir 17 – 26 bliana d’aois ar an scéim frithghiniúna saor in aisce a thug an tAire isteach i mbliana.

Soláthraíonn an scéim seirbhís frithghiniúna ó cheann go ceann do na mná agus na cailíní go léir a bhfuil gnáthchónaí orthu in Éirinn, ag clúdach costas comhairliúcháin, oidis, agus aon fheisteas, baint agus seiceanna.

Seoladh é i Meán Fómhair 2022 do mhná idir 17 agus 25 bliain d'aois, agus leathnaíodh é chun mná 26 bliana d'aois a chur san áireamh i mí Eanáir na bliana seo.

I mí Mheán Fómhair, leathnaíodh tuilleadh é chun mná idir 27 agus 30 bliana d'aois a chur san áireamh, agus leathnófar tuilleadh é an 1 Eanáir 2024 do mhná atá 31 bliain d'aois.

Léiríonn figiúirí don chéad 8 mí den bhliain seo go bhfuil an t-éileamh is airde ar an tseirbhís i measc daoine idir 18 agus 21 bliain d'aois.

Léiríonn sé sin an gá leanúnach atá le seirbhís a thugann saoirse do mhná a sláinte atáirgthe a rialú gan aon bhacainní airgeadais.

Dúirt an tAire Donnelly:

Go dtí seo, tá thart ar 2,400 dochtúir teaghlaigh agus 2,050 cógaslann tar éis clárú chun seirbhísí agus táirgí a sholáthar faoin scéim.

Clúdaíonnsé costas chomhairliúcháin le Dochtúirí Teaghlaigh, pleanáil teaghlaigh, ionaid sláinte agus cúram príomhúil mac léinn agus oidis don raon leathan roghanna frithghiniúna atá ar fáil ar Liosta Aisíocaíochta Fheidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte (FSS).

Clúdaíonn sé freisin costas oideas, chomh maith le feistí frithghiniúint inchúlaithe atá ag gníomhú le fada a fheistiú, a sheiceáil agus a bhaint.

Chomh maith le ligean do mhná a sláinte atáirgthe a rialú, úsáidtear frithghiniúint hormónach freisin chun déileáil le hairíonna díobhálacha a bhaineann le míostrú amhail pian agus fuiliú trom.

Tá sé tábhachtach a mheabhrú nach gcuireann frithghiniúint ar oideas do mhná, cé go bhfuil sé an-éifeachtach maidir le toircheas neamhphleanáilte a chosc, cosc ar tharchur Ionfhabhtú Gnéas-Tarchurtha.

Chun tacú le riachtanais sláinte ghnéis agus frithghiniúint na bhfear agus a gcomhpháirtithe, tá coiscíní saor in aisce ar fáil trí chlár ar leith, an Scéim Náisiúnta Dáileacháin Coiscín, atá i bhfeidhm ó 2015.

Soláthraíonn an Scéim Náisiúnta Dáileacháin Coiscín coiscíní saor in aisce do líonra náisiúnta clinicí Ionfhabhtú Gnéas-Tarchurtha, d'eagraíochtaí neamhrialtasacha agus do sheirbhísí a oibríonn le grúpaí ardriosca, agus ar champais rannpháirteacha 3ú leibhéal. Tá coiscíní saor in aisce á soláthar aige anois le horduithe ó scéim tástála Ionfhabhtú Gnéas-Tarchurtha baile saor in aisce na hÉireann, a seoladh go déanach in 2022. D'éirigh go han-mhaith leis an scéim tástála Ionfhabhtuithe Gnéas-Tarchurtha baile saor in aisce; mar aitheantas ar éileamh méadaithe, fuair sé leithdháileadh breise de €720,000 i mBuiséad 2024.

Tá tuilleadh faisnéise maidir le seirbhísí sláinte gnéis, frithghiniúint agus conas rochtain a fháil orthu ar fáil ar shuíomh gréasáin FSS um Fholláine Ghnéis. Déantar an faisnéis seo a nuashonrú go rialta agus tugtar sonraí iomlána maidir le conas rochtain a fháil ar an scéim.

Tá an scéim frithghiniúna saor in aisce oscailte do mhná, do chailíní agus do dhaoine eile a aithníonn mar thrasinscneach nó neamhdhénártha a bhfuil gnáthchónaí orthu in Éirinn agus a measann a ndochtúirí go bhfuil frithghiniúint ar oideas oiriúnach dóibh.

Do mhná incháilithe, forálann an scéim frithghiniúna saor in aisce do:

• costas frithghiniúna ar oideas.
• an costas a bhaineann le comhairliúcháin le Dochtúirí Teaghlaigh agus le gairmithe leighis ábhartha eile chun roghanna frithghiniúna a phlé le hothair incháilithe agus chun oidis a sholáthar dóibh sin.
• an costas a bhaineann le cineálacha éagsúla Frithghiniúint Fhadghníomhach Iniompaithe (LARCanna) a fheistiú agus/nó a bhaint agus aon seiceálacha riachtanacha, ag gairmithe leighis atá deimhnithe chun LARCanna a fheistiú / a bhaint (mar shampla: fearas ionútarach (IUD), córas ionútarach (IUS), cornaí agus ionchlannáin).
• an costas a bhaineann leis an raon leathan roghanna frithghiniúna atá ar fáil faoi láthair do shealbhóirí cártaí leighis na Seirbhísí Ginearálta Leighis (GMS) a sholáthar, a bheidh ar fáil tríd an scéim seo freisin, lena n-áirítear instealltaí frithghiniúna, ionchlannáin, Córas Ionútarach (IUS) agus Fearas Ionútarach (IUDanna), an paiste agus fáinne frithghiniúna, agus cineálacha éagsúla fhrithghiniúint ó bhéal, lena n-áirítear frithghiniúint éigeandála.
• an costas a bhaineann le hoiliúint agus deimhniú a thabhairt do dhochtúirí teaghlaigh breise agus do ghairmithe leighis eile chun LARCanna a fheistiú, a sheiceáil agus a bhaint.

Beidh mná a raibh cornaí, IUDanna, IUSanna nó ionchlannáin curtha isteach acu faoin scéim fós incháilithele haghaidh seiceálacha ina dhiaidh sin agus aon fheistí a cuireadh isteach le linn dóibh a bheith san aoisghrúpa incháilithe a bhaint saor in aisce, chun leanúnachas cúraim a chinntiú.

Tacaíonn an Scéim Náisiúnta um Dháileadh Coiscíní le cosc a chur ar Ionfhabhtuithe Gnéas-Tarchurtha (STI) agus ar fhrithghiniúint inrochtana d’fhir agus dá gcomhpháirtithe. Is féidir teacht ar choiscín saor in aisce tríd an líonra náisiúnta de chlinicí Ionfhabhtú Gnéas-Tarchurtha, carthanachtaí rannpháirteacha agus comhpháirtithe Eagraíochtaí Neamhrialtasacha (NGO) agus ar champais tríú leibhéal rannpháirteacha.