Seolann an tAire Murnane O’Connor Comhairliúchán Poiblí maidir le Straitéis Náisiúnta nua um Murtall

Sheol an tAire Sláinte Poiblí, Folláine agus na Straitéise Náisiúnta Drugaí, Jennifer Murnane O’Connor TD comhairliúchán poiblí inniu chun bonn eolais a chur faoin gcéad Bheartas agus Phlean Gníomhaíochta eile maidir le Murtall in Éirinn.

Tugann an comhairliúchán seo cuireadh do dhaoine, do phobail, do ghairmithe cúraim sláinte, agus d’eagraíochtaí a léargais, a dtaithí agus moltaí a roinnt agus straitéis nua chuimsitheach á múnlú chun dul i ngleic le murtall. Déanfar athbhreithniú ar na haighneachtaí uile agus cuirfear le chéile iad i dtuarascáil a bheidh mar threoir agus an straitéis nua á dréachtú.

Ag labhairt ag an seoladh, dúirt an tAire Murnane O’Connor:

“Tá an murtall ar cheann de na dúshláin sláinte poiblí is práinní atá romhainn in Éirinn inniu, agus breis is leath dár ndaonra fásta róthrom nó murtallach. Ní fadhb sláinte phearsanta amháin atá inti - is imní náisiúnta í a mbíonn tionchar aici ar ár gcóras sláinte, ar ár bpobail, agus ar ár dtodhchaí.

"A bhuíochas leis an straitéis reatha, tá dul chun cinn tábhachtach déanta againn maidir le rátaí otrachta a chobhsú agus gníomhartha tábhachtacha a chur i bhfeidhm, ach anois, is gá dúinn tuilleadh a dhéanamh.

“Sin é an fáth a bhfuil an comhairliúchán poiblí seo á sheoladh againn—chun a chinntiú go mbeidh guthanna na ndaoine sin ar a bhfreastalóidh an straitéis, mar bhonn don chéad straitéis náisiúnta eile maidir le murtall. Ba mhaith linn cloisteáil ó gach duine—daoine aonair, teaghlaigh, gairmithe cúraim sláinte, agus eagraíochtaí pobail. Tá do thuairim riachtanach chun straitéis a chruthú atá éifeachtach agus cuimsitheach araon.”

Tá aitheantas idirnáisiúnta tugtha do cheannaireacht na hÉireann maidir le cosc agus cóireáil otrachta. Ag an gComhdháil Eorpach ar an Otracht a tionóladh i mBaile Átha Cliath in 2023, sheol Oifig Réigiúnach na hEagraíochta Domhanda Sláinte don Eoraip (WHO-Euro) a creat comhtháite seachadta seirbhísí le haghaidh bainistíocht otrachta, ag cur béime ar chur chuige na hÉireann mar shampla rathúil. Mhol WHO-Euro samhail chúraim na hÉireann as réitigh inscálaithe agus éifeachtacha a thairiscint trí iarrachtaí comhordaithe ag gach leibhéal den chóras sláinte—ag soláthar ceachtanna luachmhara do thíortha eile atá ag iarraidh a gcreataí do bhainistíocht otrachta féin a neartú.

Tá an comhairliúchán ar oscailt go dtí an 18 Meán Fómhair 2025.

Tógfaidh an straitéis atá le teacht ar an mbunchloch a leagadh síos leis an mbeartas reatha, Meáchan Sláintiúil d’Éirinn: Beartas Murtall agus Plean Gníomhaíochta 2016 - 2025 (OPAP), agus tabharfar aghaidh ar dhúshláin nua agus orthu siúd atá ag teacht chun cinn ag an am céanna.

Sa lá atá inniu ann, tá 60% de dhaoine fásta agus duine as gach cúigear páistí in Éirinn róthrom nó murtallach. A bhuíochas leis na hiarrachtaí faoi OPAP, tá na figiúirí seo cobhsaí, ach tá gá le tuilleadh gníomhaíochta chun laghduithe suntasacha a chur chun cinn.

Ó seoladh é in 2016, tá roinnt éachtaí tábhachtacha bainte amach ag OPAP, lena n-áirítear:

• Treoirlínte Itheacháin Shláintiúla atá oiriúnaithe do leanaí óga agus do dhaoine fásta níos sine
• Tugadh isteach Cáin ar Dheochanna Siúcra-Mhilsithe (CDSM) in 2018, agus léirigh meastóireacht in 2024 laghdú ar thomhaltas de dheochanna siúcrúla.
• Treochlár um Athfhoirmiú Bia agus cruthú Tascfhórsa tiomnaithe chun spriocanna athfhoirmithe a chur i bhfeidhm
• Múnla Cúraim FSS do Bhainistíocht Otrachta agus Murtaill
• Clár um Itheachán Sláintiúil agus Gníomhaíocht Choirp de chuid an FSS, ag cur stíleanna maireachtála níos sláintiúla chun cinn ar fud na bpobal

I mí Eanáir 2025, bhí Éire mar óstach ag sraith cruinnithe ag WHO-Euro agus ag ionadaithe ón bPortaingéil, ón tSlóivéin agus ón Spáinn faoi Ardán Taispeána WHO - an chéad cheann dá leithéid a dhírigh ar dhúshlán sláinte poiblí ar leith in ionad a bheith dírithe ar chóras cúraim sláinte ina iomláine. Roghnaíodh an murtall mar théama, rud a léiríonn a stádas mar ghalar ainsealach agus mar fhadhb phráinneach do shláinte phoiblí.

Tá an straitéis roimhe seo, Meáchan Sláintiúil d’Éirinn, ar fáil anseo