Foilsíonn Airí Sláinte meastóireacht neamhspleách ar an Straitéis Náisiúnta Drugaí
- Foilsithe: 21 Iúil 2025
- An t-eolas is déanaí: 22 Iúil 2025
D’fhoilsigh an tAire Sláinte, Jennifer Carroll MacNeill TD, agus an tAire Sláinte Poiblí, Folláine agus na Straitéise Náisiúnta Drugaí, Jennifer Murnane O’Connor TD, meastóireacht neamhspleách inniu ar an Straitéis Náisiúnta Drugaí, Dochar a Laghdú, Ag Tacú le hAisghabháil 2017-2025.
Rinne an mheastóireacht measúnú ar an Straitéis Náisiúnta Drugaí (NDS) ar cheithre réimse: Tionchar, Rialachas, Feidhmíocht agus Comhsheasmhacht le beartais idirnáisiúnta. Comhlíonann an foilseachán, a léiríonn torthaí dearfacha i ngach réimse, gealltanas atá sa Chlár Rialtais.
Maidir le tionchar, faigheann an mheastóireacht amach go bhfuil dul chun cinn suntasach déanta ag an NDS maidir le cur chuige atá faoi stiúir na sláinte a chur chun cinn, go háirithe trí leathnú a dhéanamh ar thionscnaimh laghdaithe díobhála amhail dáileadh nalocsóin, cláir mhalartaithe snáthaidí, agus seirbhísí seiceála drugaí.
Maidir le rialachas, tuairiscítear sa mheastóireacht gur príomhéachtaí iad tabhairt isteach grúpaí cur chun feidhme straitéiseacha agus comhoibriú neartaithe idirghníomhaireachta ar an leibhéal áitiúil. Éascaíonn na forbairtí seo seachadadh seirbhíse níos freagraí agus níos íogaire ó thaobh comhthéacs de.
Maidir le feidhmíocht, deir an mheastóireacht gur chuir an NDS le feabhas a chur ar bhailiú sonraí agus ar mhonatóireacht. Ba é cócaon an príomhdhruga fadhbanna ba choitianta a tuairiscíodh i gcásanna cóireála drugaí in 2024, rud a léiríonn an t-athrú atá tagtha ar phróifíl úsáideoirí drugaí agus cé chomh forleathan is atá úsáid cócaoin i sochaí na hÉireann.
Maidir le comhoibriú idirnáisiúnta, is é an chonclúid sa mheastóireacht go bhfuil an Straitéis Náisiúnta Drugaí ailínithe go maith le creatlacha idirnáisiúnta, go háirithe Straitéis Drugaí an AE agus an Plean Gníomhaíochta maidir le Drugaí 2021–2025 (29-30) agus go léiríonn sé rannpháirtíocht láidir i bhfóraim iltaobhacha drugaí. Moltar ranníocaíochtaí na hÉireann i gcórais rabhaidh luatha agus i dtionscnaimh taighde idirnáisiúnta.
Tugann an mheastóireacht neamhspleách ar an straitéis faoi deara roinnt dúshlán, lena n-áirítear seachadadh ilroinnte tionscnamh coisctheach agus idirghabhála luath, agus an gá atá le roghanna eile seachas smachtbhannaí éigeantacha. Cuimsíonn sé 10 moladh straitéiseacha a bhfuil sé mar aidhm acu treoir a thabhairt don chéad chéim eile den fhorbairt straitéiseach, agus freagairt chomhordaithe, chothrom agus dírithe ar thorthaí a chinntiú maidir le húsáid drugaí in Éirinn.
Dúirt an tAire Carroll MacNeill:
"Mar lucht déanta beartas, tá sé ríthábhachtach go n-aithnímid cad a d'oibrigh go maith, cad is gá a fheabhsú, agus cinntigh go mbíonn tionchar fíor ag an gcaiteachas poiblí bliantúil os cionn €300 milliún ar dhrugaí."
“Cuirim fáilte roimh mholtaí na tuarascála maidir le cothromas agus rochtain ar sheirbhísí cúram sláinte a fheabhsú do dhaoine a úsáideann drugaí. Tá seo ag teacht go dlúth leis na hathchóirithe Cúram Sláinte atá á gcur i bhfeidhm ag an Roinn Sláinte faoi láthair. Tugann bunú réigiún sláinte nua de chuid FSS deis luachmhar chun seirbhísí cóireála drugaí a chur in oiriúint do riachtanais an daonra agus a chinntiú go ndéantar maoiniú atá ann cheana féin agus maoiniú nua a leithdháileadh go héifeachtach agus go trédhearcach.
“Tugaim na moltaí faoi deara atá dírithe ar chomhoibriú agus comhordú a neartú i measc na ngníomhaireachtaí poiblí agus na n-eagraíochtaí sochaí sibhialta iomadúla atá bainteach le straitéis náisiúnta drugaí a chur i bhfeidhm. Réimse amháin a bhfuil sé i gceist agam tús áite a thabhairt dó ná comhoibriú le riaracháin na Breataine-na hÉireann agus le ballstáit an AE.
“Tugann Uachtaránacht na hÉireann ar an AE atá le teacht deis uathúil chun comhoibriú níos fearr a chothú idir na Ballstáit, Gníomhaireacht Drugaí an AE, agus eagraíochtaí na sochaí sibhialta. Le chéile, is féidir linn aghaidh níos fearr a thabhairt ar na dúshláin sláinte agus ullmhachta a bhaineann le margadh drugaí dinimiciúil atá ag athrú i gcónaí.”
Dúirt an tAire Murnane O’Connor:
"Tá dul chun cinn suntasach déanta againn maidir leis an straitéis náisiúnta drugaí a chur i bhfeidhm, agus tá áthas orm go ndéanann an mheastóireacht neamhspleách na héachtaí iomadúla le hocht mbliana anuas a dhoiciméadú."
“Cuirim fáilte roimh an tacaíocht láidir atá sa mheastóireacht ar an bhfreagairt atá faoi stiúir na sláinte i leith úsáid drugaí, lena n-áirítear an scéim atreoraithe sláinte atá beartaithe do dhaoine a fhaightear i seilbh drugaí lena n-úsáid phearsanta. Táim cinnte go gcuirfear tús leis an scéim a luaithe is féidir, i gcomhréir leis na gealltanais atá sa Chlár Rialtais.
“Beidh tionchar ag na moltaí ón meastóireacht neamhspleách ar fhorbairt na Straitéise Náisiúnta Drugaí a thiocfaidh ina dhiaidh. Ní mór dúinn bogadh ar aghaidh le beartais nua agus seirbhísí níos fearr chun aghaidh a thabhairt ar an staid drugaí atá ag athrú i gcónaí. Chun na críche sin, tá grúpa stiúrtha bunaithe agam chun dréacht den straitéis náisiúnta drugaí chomharba a ullmhú, agus deireadh na bliana 2025 mar spriocdháta.
"Is é mo uaillmhian go neartóidh an straitéis náisiúnta drugaí a leanfaidh as an straitéis an cur chuige atá faoi stiúir na sláinte i leith úsáid drugaí tuilleadh trí aghaidh a thabhairt ar riachtanais sláinte agus shóisialta na ndaoine a úsáideann drugaí, ag laghdú na dochair a bhaineann le drugaí do dhaoine aonair, do theaghlaigh agus do phobail, agus tacú le téarnamh ó andúil drugaí.”
Tá 10 moladh straitéiseacha san athbhreithniú:
1: Feabhas a chur ar an gceart chun sláinte do dhaoine a úsáideann drugaí, ag soláthar seirbhísí atá íogair ó thaobh cultúir de agus oiriúnach do gach grúpa.
2: Rannpháirtíocht phobail a mhéadú ó dhaoine a úsáideann na seirbhísí seo, ag cinntiú go bhfuil siad lárnach i gceapadh beartais agus i ndearadh seirbhísí.
3: Seachadadh seirbhísí a ailíniú le tosaíochtaí réigiúnacha, ag obair le Réigiúin Sláinte chun a chinntiú go mbeidh cur i bhfeidhm straitéis drugaí amach anseo agus leithdháileadh acmhainní oiriúnach do riachtanais an daonra áitiúil.
4: Comhordú agus cumarsáid idir struchtúir mhaoirseachta na Straitéise Náisiúnta Drugaí a chothabháil agus a neartú.
5: Sásraí a bhunú le haghaidh comhoibriú idir-rannach, ag léiriú an ghá atá le ailíniú córasach ar fud earnálacha na tithíochta, an cheartais agus na sláinte.
6: Leanúint de bheith ag neartú roghanna malartacha seachas smachtbhannaí éigeantacha dóibh siúd a fhaightear i seilbh drugaí lena n-úsáid phearsanta, amhail an Scéim Athsheolta Sláinte agus róil idirchaidrimh leis an bpobal.
7: Rochtain chothrom ar sheirbhísí téarnaimh faoi stiúir piaraí a chinntiú agus caighdeáin náisiúnta a fhorbairt do chonairí téarnaimh.
8: Tionscnaimh chosc agus luathidirghabhála a neartú ar fud na n-earnálacha.
9: Comhtháthú an alcóil laistigh den straitéis náisiúnta drugaí a neartú, trí sheirbhísí cóireála comhtháite a chur i bhfeidhm chun feabhas a chur ar sheachadadh seirbhísí.
10: Infheistíocht a dhéanamh i gcórais monatóireachta, meastóireachta agus taighde chun tacú le beartas agus cuntasacht atá bunaithe ar fhianaise.
Nótaí
Is í an Straitéis Náisiúnta Drugaí 2017-2025 creat náisiúnta na hÉireann chun aghaidh a thabhairt ar úsáid substaintí trí chur chuige uile-rialtais, atá dírithe ar an duine, agus atá faoi stiúir na sláinte, ag frámú úsáid substaintí mar shaincheist sláinte poiblí den chuid is mó.
Choimisiúnaigh an Roinn Sláinte Grant Thornton chun athbhreithniú a dhéanamh ar chur i bhfeidhm agus ar thionchar na Straitéise Náisiúnta Drugaí i gcomhréir le gealltanas i gClár an Rialtais: Todhchaí na hÉireann a Shlánú.
Tionóladh Tionól na Saoránach um Úsáid Drugaí in 2023 chun scrúdú a dhéanamh ar na hathchóirithe reachtaíochta, beartais agus oibríochtúla is gá chun na dochair a bhaineann le húsáid drugaí a mhaolú. D’fhoilsigh an CADU a thuarascáil deiridh in 2024, ag soláthar 36 mholadh a chuimsíonn cosc, laghdú díobhála, cóireáil, athshlánú, téarnamh agus athmhachnamh ar róil na n-earnálacha sláinte agus ceartais chun tacú le freagairt chomhtháite agus faoi stiúir na sláinte ar úsáid drugaí. Tá na moltaí seo fós faoi bhreithniú gníomhach ag Comhchoiste an Oireachtais um Úsáid Drugaí agus meastar go mbeidh ról suntasach acu i múnlú straitéisí amach anseo.