“Is amhlaidh atá an tuarascáil seo ag teacht go mór leis na beartais agus na straitéisí atá á gcur chun cinn againne – an Rialtas agus an earnáil i gcomhar lena chéile. Is léir go bhfuil rath ar an obair seo ós rud é go bhfuil astaíochtaí Talmhaíochta ag ísliú. Tá cuid mhór de na moltaí sa tuarascáil á ndéanamh cheana agus tá sé ina chuidiú a fheiceáil go n-aithníonn an Chomhairle Chomhairleach um Athrú Aeráide an dul chun cinn atá á dhéanamh san earnáil chun a cuid gealltanas a chomhlíonadh. Rinneadh dul chun cinn suntasach anuraidh, 2023, ar chúrsaí talmhaíochta agus tháinig laghdú de 4.6% ar astaíochtaí i gcomparáid leis an mbliain 2022. Léiríonn sé seo na hiarrachtaí atá á ndéanamh ag feirmeoirí ar an talamh ach spreagtar muinín leis freisin chun leanúint de na hiarrachtaí sin de réir mar a fhéachaimid le laghdú de 25% a bhaint amach in astaíochtaí gás ceaptha teasa don talmhaíocht faoi 2030.”

“A bhuí leis na cláir a thug an Rialtas seo isteach amhail an Scéim Timpeallachta Tuaithe Talmhaíochta agus Aeráide (ACRES) is fiú €1.5 billiún, tugtar spreagadh d’fheirmeoirí tabhairt faoi réimse leathan de bhearta timpeallachta. Chun tacú leis an aidhm atá againn 1 teireavatuair de bhithmheatán a tháirgeadh faoi 2025, sheol mé an Straitéis Náisiúnta Bithmheatáin i mí na Bealtaine. D’fhógair mé freisin go raibh maoiniú de €40 milliún daingnithe agam chun tús a chur leis an earnáil bithmheatáin in Éirinn agus is féidir liom a dheimhniú gur cuireadh 23 iarratas isteach ar an Deontas Caipitil Bithmheatáin chun an uaillmhian sin a chur chun cinn.”

“Tá scéimeanna tugtha isteach agam lena bhfuil astaíochtaí á mbrú síos, lena n-áirítear soláthar €300 milliún chun astaíochtaí eintreacha a laghdú trí chláir feabhsaithe ghéinitigh amhail na Scéimeanna maidir le hÉifeachtúlacht Carbóin Mairteola Lao (SCEP) agus Leas Mairteola Déiríochta, an Clár Náisiúnta Géinitíopa agus cuimsiú an chuspóra aeráide san Innéacs Eacnamaíoch le haghaidh Pórú.”

“Tá nuálaíocht lárnach chun earnáil talmhaíochta eacnamaíoch, atá inbhuanaithe ó thaobh an gheilleagair de, a áirithiú in Éirinn. Sin an fáth a bhfuil cuid mhór infheistíochta á déanamh ag mo roinnse i dtaighde a bhaineann leis an aeráid chun a áirithiú go mbeidh rochtain ag feirmeoirí ar chleachtais teicneolaíochta agus bhainistíochta cheannródaíocha. Is é a tháinig as tionscadail amhail Meth-abate agus Greenbred a dtacaítear leo le maoiniú ó mo roinnse, dul chun cinn eolaíoch suntasach sa réimse a bhaineann le meatán a laghdú i mbreiseáin bheathaithe agus straitéisí um pórú astaíochtaí ísle. Ní mór dúinn leanúint den obair nuálach sin a mhaoiniú agus níos luaithe i mbliana, d’fhógair mé infheistíocht bhreise de €6.2m i dtionscadail maolaithe agus oiriúnaithe athraithe aeráide.”

“Táthar réidh leis na teicneolaíochtaí sin a rolladh amach ar fheirmeacha de chuid na hÉireann anois. Tar éis faomhadh a fháil ón Údarás Eorpach um Shábháilteacht Bia, baineadh triail as táirge 3-NOP ar 18 bhfeirm Signpost de chuid Teagasc in 2023 agus 2024. Is léir ó na torthaí gur tháinig laghdú suas le 30% ar Mheatán le linn cur faoi dhíon. Is fíorthorthaí iad sin d’fheirmeoirí agus don timpeallacht – agus taighde á thógáil ón tsaotharlann agus isteach sna páirceanna ar mhaithe leis an uile dhuine.”

“Tá an ceart ag an gComhairle a rá gur gá don Rialtas beartais a chur chun feidhme a thagann le cuspóirí fadtéarmacha maidir leis an aeráid agus leis an mbithéagsúlacht. Tá a fhios againn gur gá dúinn dul i ngleic le cáilíocht an uisce freisin, agus tá na trí rud sin uile á ndéanamh againn trí roinnt scéimeanna. Tarraingítear aird ar rath na Scéime um Fheirmeoireacht Orgánach go háirithe, agus an limistéar talún atá á shaothrú gan leasachán ceimiceach, lotnaidicídí ná luibhicídí á mhéadú faoi thrí ó 2020. Ach oiread leis an mbeart maidir le báinseacha ilspeiceas agus sadhlas seimre deirge, tá a fhios againn go bhfuil rath ar an scéim um fheirmeoireacht orgánach d’fheirmeoirí agus is eol dúinn go bhfuil rath uirthi don timpeallacht, mar sin is gá dúinn leanúint de bheith ag infheistiú ina rath cruthaithe maidir le beart a dhéanamh de réir briathair don aeráid, don bhithéagsúlacht agus do cháilíocht an uisce.

San fhoraoiseacht, táimid ag leanúint den eastát foraoise a leathnú ach nílimid ag déanamh amhlaidh de réir an scála a theastaíonn uainn. Creidimse gur cinnte go bhfuil athrú ó bhonn le brath ón taobh sin de: tá an riaráiste maidir le ceadúnais leagtha réitithe, déileáladh le moill ar fhormheas státchabhrach a fháil ón gCoimisiún, moill a mhair ar feadh bliana nach mór, agus tá maoiniú an-fhlaithiúil curtha i bhfeidhm againn d’fheirmeoirí chun crainn a chur trí phacáiste is fiú €1.3 billiún. Gheallamar agaí slánúcháin níos gairide agus aschur níos fearr a sholáthar do cheadúnais nua agus tá an méid sin á dhéanamh againn, agus maidir le ceadúnais foraoisithe nua, bhí na méideanna is airde díobh dá raibh ann le dhá bhliain anuas le brath an mhí seo caite, i mí Lúnasa 2024. Mar sin, tá na bloic thógála uile faoi réir agus oibreoimid gan stad gan staonadh le feirmeoirí, foraoiseoirí agus pobail áitiúla chun na tairbhí iomadúla a bhaineann leis an bhforaoiseacht don aeráid, don dúlra, d’uisce, d’adhmad agus do dhaoine a chur in iúl.”

“Tháinig méadú 15% ar úsáid úiré cosanta in 2023, rud a sheas do 22% de leasacháin nítrigine aon ábhair in 2023, i gcomparáid le 49% CAN agus 29% úire neamhchosanta. Ní mór go leanfaí den athrú sin sa dearcadh iompraíochta agus léiriú is ea é ar thiomantas an phobail feirmeoireachta i leith an athraithe aeráide. Leanfaidh an rialtas de bheith ag tacú leis an dea-obair sin.”

“Mar thoradh ar na mionchoigeartuithe fardail sin, rinneadh coigeartuithe i ndáil leis na hastaíochtaí a bhaineann le meáchan beo agus le meánmhéadú laethúil ar mheáchan. Tríd an gcur chuige athbhreithnithe sin, déantar rianú níos fearr freisin ar na hathruithe ar aois mharaithe a tharla le deich mbliana anuas nó mar sin.”

“Rinneamar dul chun cinn dearfach le roinnt blianta anuas mar is léir ó na laghduithe a baineadh amach, ach tá níos mó le déanamh againn agus tá an pobal feirmeoireachta gafa go hiomlán le tacú leis an earnáil, agus tá an Rialtas tiomanta dó sin freisin, chun cuspóirí aeráide a bhaint amach agus earnáil bhríomhar agus inmharthana a chothú”, a dúirt an tAire mar fhocal scoir.