Sheol na hAirí Grealish agus Murnane O’Connor foilsiú an Chéad Tuarascáil um Anailís ar Bhearnaí in Éirinn i ndáil le Riachtanais Taighde i nDáil le Frithsheasmhacht Fhrithmhiocróbach
- Foilsithe: 11 Meitheamh 2025
- An t-eolas is déanaí: 16 Meitheamh 2025
Sheol an tAire Stáit sa Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara le freagracht speisialta as Taighde agus Forbairt, Noel Grealish TD, agus an tAire Stáit sa Roinn Sláinte le freagracht speisialta as Sláinte Phoiblí, Folláine agus an Straitéis Náisiúnta Drugaí, Jennifer Murnane O’Connor TD, tuarascáil inniu dar teideal An Chéad Tuarascáil um Anailís ar Bhearnaí in Éirinn i ndáil le Riachtanais Taighde i nDáil le Frithsheasmhacht Fhrithmhiocróbach.
Cuireann an tuarascáil, ó thaighdeoirí in Ollscoil Mhá Nuad, athbhreithniú cuimsitheach ar fáil ar thaighde a rinneadh roimhe seo agus taighde leanúnach ar fhrithsheasmhacht fhrithmhiocróbach (AMR) i sláinte daoine agus ainmhithe i bPoblacht na hÉireann ó 2017 go 2023 agus nuashonrú ar thaighde i ndáil le gné chomhshaoil AMR i gcomhthéacs Éireannach ó Aibreán 2021 go Nollaig 2023.
Is bagairt dhomhanda agus dúshlán práinneach í friotaíocht fhrithmhiocróbach, ar a dtugtar AMR freisin. Is ionann í agus riosca suntasach do shláinte an duine agus éilítear cur chuige ildisciplíneach comhoibríoch ina leith chun gníomhartha a chur chun cinn ar fud na hearnálacha daonna, ainmhithe agus comhshaoil chun na torthaí sláinte is fearr a bhaint amach do na trí earnáil sin. Chun aghaidh a thabhairt ar AMR ar bhealach iomlánaíoch, tá cur chuige tras-Rannach ‘Aon Sláinte Amháin’ i leith AMR glactha ag Éirinn, faoi chomhcheannas na Roinne Sláinte agus na Roinne Talmhaíochta, Bia agus Mara. I gcomhar le raon leathan geallsealbhóirí, d’fhoilsigh na Ranna i gcomhpháirt dara Plean Gníomhaíochta Náisiúnta Éireannach de chuid Aon Sláinte Amháin i leith AMR, 2021 – 2025, ar a dtugtar iNAP2, in 2021. Is gníomh tábhachtach faoi iNAP2 an chéad Tuarascáil Anailíse ar Bhearnaí Taighde AMR, a foilsíodh inniu.
Sa Tuarascáil um Anailís ar Bhearnaí léirítear go bhfuil taighdeoirí Éireannacha chun tosaigh ar fud an domhain i dtaighde leanúnach ar AMR i ngnéithe áirithe. Mar sin féin, tá gá le leathnú suntasach i réimsí taighde maidir le diagnóisic/teiripí agus vacsaíní nua i dtaighde Éireannach. Go dtí seo, tá bonnlíne mhaith eolais ginte le taighde Éireannach a bhaineann le dúshláin AMR ach tá gá le haistriú chuig cur chuige lena ndéanfar anailísiú ar na dúshláin seo ar fud Aon Sláinte Amháin. Léirítear inti gur gá don taighde in Éirinn díriú ar réitigh nó roghanna malartacha a sholáthar do na fadhbanna um AMR atá sainaitheanta chun tionchar AMR ar shláinte daoine, ainmhithe agus an chomhshaoil a íoslaghdú.
Ag trácht ar fhoilsiú na tuarascála seo, dúirt an tAire Grealish:
“Léiríonn an tuarascáil thráthúil seo an gá atá le tuilleadh taighde a scrúdaíonn Aon Sláinte Amháin ina iomláine, i ndáil le castacht na n-idirghníomhaíochtaí idir eatrasnacha agus an chaoi a gcuireann na hidirghníomhaíochtaí seo le AMR. Feidhmeoidh comhoibriú Aon Sláinte Amháin chun tionchar na ndúshlán sláinte, idir na dúshláin reatha agus amach anseo, a mhaolú. I ndomhan ina bhfuil éiginnteacht, castacht agus athrú ag dul i méid, tá cur chuige Aon Sláinte Amháin ríthábhachtach chun leasanna na sochaí ina hiomláine a chosaint.
Dúirt an tAire Jennifer Murnane O’ Connor:
“Aithnítear sa tuarascáil seo réimsí fócais le haghaidh taighde ar AMR ar fud earnálacha Aon Sláinte Amháin. Is dúshlán é AMR ní hamháin do shláinte an duine ach do shláinte ainmhithe agus don earnáil chomhshaoil chomh maith. Is píosa oibre tábhachtach é an taighde seo faoinár bplean gníomhaíochta náisiúnta reatha maidir le AMR, iNAP2, agus treoróidh na torthaí ár gcur chuige agus muid ag obair chun ár gcéad phlean gníomhaíochta eile a fhorbairt.”
Bunaíodh Líonra Téamach Aon Sláinte Amháin maidir le AMR faoi chuspóir straitéiseach 5 de INAP chun comhordú, sineirgí agus idirchaidreamh idir eagraíochtaí maoinithe iomchuí agus taighdeoirí ar fud earnálacha an Aon Sláinte Amháin a éascú, a thacú agus a chur chun cinn. Foghrúpa de Líonra Téamach AMR Aon Sláinte Amháin a chuir an tuarascáil seo i dtoll a chéile, grúpa a thug a gcuid ama go fial chun an tuarascáil a chur i dtoll a chéile, faoi stiúir an Ollaimh Fiona Walsh ó Ollscoil Mhá Nuad.
“Is réimsí iad taighde ar theiripí nua, vacsaíní, diagnóisic, samhlacha eacnamaíocha, tarchur AMR agus na sonraí eolaíocha is gá chun na réitigh seo a chruthú a mbeidh maoiniú le fáil iontu amach anseo,”
a dúirt an tOllamh Walsh ó Roinn na Bitheolaíochta in Ollscoil Missouri agus ó Institiúid Kathleen Lonsdale um Thaighde ar Shláinte an Duine a mhaoinigh an tionscadal.
“Leis an bhfaisnéis atá sa doiciméad seo, is féidir le lucht déanta beartas, maoinitheoirí taighde agus taighdeoirí a fheiceáil cad atá déanta againn go maith i dtéarmaí taighde a dhéanamh ar AMR in Éirinn, agus, níos tábhachtaí fós, cad iad na nuálaíochtaí atá de dhíth chun daoine, talmhaíocht agus ár dtimpeallacht a chosaint ar AMR sa todhchaí,”
a dúirt sí.
Nótaí don Eagarthóir
Tá tuilleadh eolais faoi AMR agus foilseachán iNAP2 ar fáil ar an leathanach gréasáin chomhpháirteach AMR: Frithsheasmhacht Fhrithmhiocróbach: Cur Chuige Aon Sláinte Amháin
Pleananna Gníomhaíochta Náisiúnta maidir le AMR
Is tiomantas idirnáisiúnta iad na Pleananna Gníomhaíochta Náisiúnta maidir le AMR do Bhallstáit an Choimisiúin Eorpaigh agus na hEagraíochta Domhanda Sláinte araon.
Forbraíodh iNAP2 tar éis Phlean Gníomhaíochta Domhanda EDS maidir le Frithsheasmhacht Fhrithmhiocróbach. Tá raon idirghabhálacha agus gníomhaíochtaí straitéiseacha sa phlean ar fud na n-earnálacha sláinte an duine, sláinte ainmhithe agus comhshaoil agus iad grúpáilte faoi chúig chuspóir straitéiseacha arb é is aidhm dóibh:
- An feasacht agus eolas ar AMR a fheabhsú.
- Faireachas ar fhriothsheasamh in aghaidh antaibheathach agus ar úsáid antaibheathach a fheabhsú.
- Laghdú ar scaipeadh ionfhabhtaithe agus galair.
- Úsáid antaibheathach a bharrfheabhsú i leith sláinte daoine agus ainmhithe.
- Taighde agus infheistíocht inbhuanaithe a chur chun cinn i gcógas nua, uirlisí diagnóiseacha, vacsaíní agus idirghabhálacha eile.
Cad is AMR ann?
Is éard is frithsheasmhacht in aghaidh ábhair fhrithmhiocróbacha (AMR) ann ná frithsheasmhacht in aghaidh miocrorgánaigh in aghaidh druga a bhí éifeachtach ar dtús chun ionfhabhtuithe de bharr an mhiocrorgánaigh sin a chóireáil. Tá miocrorgánaigh fhrithsheasmhacha (lena n-áirítear baictéir, fungais, víris agus seadáin) in ann ionsaí a sheasamh ag drugaí frithmhiocróbacha, amhail drugaí frith-fhrithchaiteacha (m.sh., antaibheathaigh), frith-fhungasacha, frithvíreasacha, agus frithmhaláireach, ionas go mbeidh cóireálacha caighdeánacha neamhéifeachtach agus go leanann ionfhabhtuithe ar aghaidh, rud a mhéadaíonn an baol go scaipfidh siad ar dhaoine eile.
Tá ábhair fhrithmhiocróbacha riachtanach do chleachtadh na míochaine nua-aimseartha, rud a chumasaíonn idirghabhálacha agus cóireálacha leighis sofaisticiúla, amhail ceimiteiripe agus trasphlanduithe orgáin.
Cad is Aon Sláinte Amháin ann?
Is straitéis dhomhanda é coincheap na hAon Sláinte Amháin chun comhoibriú agus cumarsáid idirdhisciplíneach a leathnú i ngach gné de chúram sláinte do dhaoine, d'ainmhithe agus don chomhshaol. Agus aitheantas á thabhairt aige go bhfuil sláinte an duine, sláinte ainmhithe agus sláinte an éiceachórais fite fuaite lena chéile, tá sé mar aidhm ag Aon Sláinte Amháin sláinte agus folláine gach speicis a chur chun cinn, a fheabhsú agus a chosaint trí chomhar agus comhoibriú a fheabhsú idir lianna, tréidlianna, gairmithe sláinte agus comhshaoil eolacha eile agus trí láidreachtaí i gceannaireacht agus i mbainistíocht a chur chun cinn d’fhonn na spriocanna seo a bhaint amach.
Tá comhdhearcadh idirnáisiúnta ann tríd an Tionscnamh Aon Sláinte Amháin a bhfuil EDS (an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte), FAO (an Eagraíocht Bhia agus Talmhaíochta) agus OIE (an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte um Shláinte Ainmhithe) ina sínitheoirí leis, go bhfuil gá le gníomhaíocht ar fud earnálacha sláinte an duine agus sláinte ainmhithe, na talmhaíochta agus an chomhshaoil i gcoitinne chun dul i ngleic leis an mbagairt dhomhanda atá ag AMR ar an tsláinte phoiblí.
An Coiste Comhairleach Náisiúnta Idir-rannach um Fhrithsheasmhacht Fhrithmhiocróbach
Ar leibhéal náisiúnta, bhunaigh Príomh-Oifigeach Leighis (POL) agus Príomh-Oifigeach Tréidliachta (POL) na Roinne Sláinte agus na Roinne Talmhaíochta, Bia agus Mara, faoi seach, an Coiste Comhairleach Idir-rannach Náisiúnta um Fhrithsheasmhacht Fhrithmhiocróbach. Bunaíodh é sa bhliain 2014. Tá ionadaithe ón dá Roinn, ó ghníomhaireachtaí iomchuí den FSS, ón EPA, ón HPRA, ón FSAI agus ó ghrúpaí geallsealbhóirí tábhachtacha eile in earnálacha na sláinte an duine agus na n-ainmhithe ina gcomhaltaí den choiste.