Nuashonrú ó na hAirí Heydon agus Dooley ar ghníomhaíocht trálaeireachta laistigh den chrios sé muirmhíle
- Foilsithe: 22 Iúil 2025
- An t-eolas is déanaí: 25 Iúil 2025
D’fhógair an tAire Talmhaíochta, Bia agus Mara, Martin Heydon, TD, agus an tAire Stáit le freagracht as Iascaigh, Timmy Dooley, TD, inniu go bhfuil sé beartaithe acu srianta áirithe a chur ar ghníomhaíocht trálaeireachta ag soithí móra laistigh den chrios sé muirmhíle agus na bunlínte. Thug an tAire Heydon meamram chuig an Rialtas ar maidin chun an cinneadh a chur in iúl dóibh.
Ón 1Deireadh Fómhair 2026, beidh cosc ar ghníomhaíocht trálaeireachta (is é sin oibriú líonta trálaeireachta nó seine) ag soithí iascaireachta atá os cionn 18 méadar ar fhad san iomlán in uiscí cladaigh laistigh den chrios sé muirmhíle agus na bunlínte. Ceadófar gabháil iomlán incheadaithe teoranta de 2,000 tonna sprata do shoithí os cionn 18 méadar ar fhad san iomlán laistigh den chrios sé muirmhíle agus laistigh de bhunlínte ón 1 DeireadhFómhair 2025 go dtí an 30Meán Fómhair 2026 amháin. Beidh údarú ag teastáil ó shoithí os cionn 18 méadar atá ag iascaireacht le haghaidh scadán le linn na tréimhse sin chun déanamh amhlaidh.
Ag tagairt don chinneadh, dúirt an tAire Heydon:
“Is ábhar é seo a bhfuil leas suntasach poiblí ag baint leis, agus rinneadh comhairliúchán poiblí fairsing agus breithníodh go cúramach é roimh an gcinneadh.” Táim sásta gurb é seo an rud ceart le déanamh chun iascaigh inbhuanaithe a chaomhnú inár n-uiscí cois cladaigh.”
Dúirt an tAire Dooley:
“Táim aireach ar an deis a chuirfidh na bearta seo ar fáil dár n-iascairí beaga tábhachtacha, agus táim muiníneach go gcuideoidh siad le naisc a athbhunú idir acmhainní éisc áitiúla, cabhlaigh áitiúla agus geilleagair áitiúla. Tá an Rialtas seo tar éis gealltanas a thabhairt i gClár an Rialtais go leanfar leis an tacaíocht a thabhairt dár n-earnáil chósta agus cuidíonn an cinneadh seo leis an ngealltanas sin a chomhlíonadh. Creidim freisin go bhféadfadh na gníomhartha seo buntáistí níos leithne don éiceachóras a sholáthar, lena n-áirítear do ghnáthóga riachtanacha éisc.”
Lean sé air:
"Tá cás láidir ann chun trálaeireacht ag soithí móra in uiscí cósta laistigh de shé mhuirmhíle a eisiamh agus tá an pobal tar éis labhairt.” Rinne mo Roinn anailís ar na haighneachtaí uile a fuarthas laistigh den tréimhse chomhairliúcháin, agus bhí 94% de na haighneachtaí sin ag iarraidh cosc nua a fheiceáil ar ghníomhaíocht trálaeireachta ag soithí os cionn 18 méadar sna huiscí laistigh de shé mhuirmhíle.”
Rinne Foras na Mara agus Bord Iascaigh Mhara anailís eolaíoch agus eacnamaíoch ar an ábhar faoi seach agus foilsíodh í in éineacht leis an bpáipéar comhairliúcháin phoiblí. Chuir na gníomhaireachtaí seo anailís bhreise cothrom le dáta le chéile le déanaí agus foilseofar í ar shuíomh gréasáin na Roinne freisin.
Geallann Clár Rialtais 2025 ‘Tacaíocht a choinneáil don earnáil iascaireachta cladaigh’ agus ‘inbhuanaitheacht stoic éisc a chur chun cinn, agus soláthar leordhóthanach speiceas á chinntiú ag an am céanna chun go bhfaighidh iascairí brabús cothrom amach anseo.’
Lean an tAire ar aghaidh le Dooley:
“Roghnaigh 78% de na haighneachtaí go dtabharfaí isteach bearta le glacadh áit i bhfeidhm go hiomlán a luaithe a bheidh cinneadh déanta agus 7% ar bhonn céimnithe. Táim an-eolach freisin go mbeidh a ngníomhaíochtaí iascaireachta pleanáilte ag úinéirí soithí iascaireachta don chuid eile den bhliain agus go deimhin isteach in 2026 chomh maith. Ar an gcúis sin, ceadófar tréimhse idirthréimhse bliana amháin do gach soitheach os cionn 1 8 méadar ón 1ú Deireadh Fómhair. Cuirfidh sé seo tréimhse coigeartaithe ar fáil do na soithí uile lena mbaineann a bhfuil gníomhaíochtaí iascaireachta beartaithe acu laistigh den chrios sé mhuirmhíle le linn na tréimhse. Táim ag iarraidh ar BIM cúnamh teicniúil a thairiscint d’úinéirí soithí lena mbaineann chun a ngníomhaíocht trálaeireachta a choigeartú amach ón gcrios sé mhuirmhíle faoi dheireadh an phróisis aistrithe.”
Mar fhocal scoir , dúirt an tAire Dooley:
“Feicim an polasaí nua seo mar léiriú tábhachtach ar thiomantas na hÉireann do Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe, go háirithe SDG 14, an saol faoi uisce, Sprioc 14. a bhaineann B de sin le rochtain d’iascairí ceardaíochta ar scála beag ar acmhainní mara. Tá ár gcabhlach cladaigh ríthábhachtach dár bpobail chósta agus go minic tuaithe agus braitheann sé ar acmhainní iascaireachta laistigh den chrios sé mhuirmhíle. Le cur in iúl arís, cuidíonn an cinneadh seo le gealltanais Chlár an Rialtais a chomhlíonadh agus tacaíonn sé le teaghlaigh sna pobail chósta seo.”
Nótaí d’Eagarthóirí
Cad é ‘crios sé mhuirmhíle’ na hÉireann agus na bunlínte.
Is é ‘crios sé mhuirmhíle’ na hÉireann an limistéar nó an ‘crios’ d’uiscí cósta a shíneann ar feadh sé mhuirmhílee amach ó bhunlínte na hÉireann (crios 0 – 6 nm).
Is é an gnáthlíne an líne uisce íseal feadh an chósta mar atá marcáilte ar chairteacha mórscála atá aitheanta go hoifigiúil. I gcás ina bhfuil claiseanna doimhne i gcósta nó ar imill oileán, ceanglaíonn bunlínte le ceann tíre agus féadfaidh siad rith go dtí marc ísealuisce na n-oileán. Is féidir bunlínte a bhunú trasna béal bá freisin. An tOrdú um Dhlínse Mhuirí (Bonnlínte Díreacha) 2016 (I.R.) Uimh. 22 de 2016) agus an tOrdú um Dhlínse Mhuirí (Línte Dúnta Bá) 2019 (I.R. Uimh. 155 de 2019) sainmhíníonn siad bunlínte díreacha agus línte dúnta bá, faoi seach. Forálann Acht Dlínse Muirí 2021 gurb é gach ceann díobh seo a leanas an bonnlíne chun críocha an Achta:
(a) an marc íseal-uisce ar chósta na mórthíre nó oileáin;
(b) an marc íseal-mhara ar aon airde íseal-mhara atá suite go hiomlán nó go páirteach ag achar nach mó ná 12 mhuirmhíle ón mórthír nó ó oileán;
(c) an líne dhíreach trasna béal abhann idir an pointe is faide i dtreo na farraige ag marc 7 an uisce íseal ar gach bruach den abhainn, áit a sreabhann an abhainn sin go díreach isteach san fharraige.
Forálann Acht Dlínse Muirí 2021 freisin go síneann uiscí inmheánacha nó intíre an Stáit chuig gach limistéar farraige atá suite ar thaobh na tíre den bhunlíne. Dá bhrí sin, áirítear sna huiscí inmheánacha inbhir, aibhneacha agus bánna. Déanann Acht um Dhlínse Mhuirí 2021 foráil maidir le dlínse mhuirí na hÉireann i gcomhréir le Coinbhinsiún na Náisiún Aontaithe maidir le Dlí na Farraige a glacadh i 1982 agus leagann sé amach na teorainneacha muirí is féidir le stáit cheannasacha a chur i bhfeidhm. Leagtar amach teorainneacha muirí chun críocha iascaireachta i reachtaíocht agus i gcomhaontuithe iascaigh freisin. I measc na samplaí tá an Comhbheartas Iascaigh (CFP) agus Coinbhinsiún Iascaigh Londain.
2020: Clár don Rialtas
Geallann Clár Rialtais 2020 (programme-for-government-our-shared-future-c0e5f2fe-ebb0-4430-9a42-68b34be57a16.pdf), ar leathanach 69, go ndéanfar na nithe seo a leanas:
‘todhchaí inbhuanaithe a chinntiú don earnáil iascaigh, agus pobail chósta á dtacaíocht ag an am céanna’ agus ‘go leanfar de chosaint uiscí cois cladaigh do shoithí iascaireachta níos lú agus d’iascairí áineasa agus go dtoirmiscfear trálaeireacht i bpéire laistigh den teorainn sé mhíle’
2025: Clár don Rialtas
Geallann Clár Rialtais 2025 , (programme-for-government-securing-irelands-future.pdf), ar leathanach 28, go ndéanfar na nithe seo a leanas:
‘Tacaíocht a choinneáil don earnáil iascaireachta cladaigh’ agus ‘inbhuanaitheacht stoic éisc a chur chun cinn, agus soláthar leordhóthanach speiceas á chinntiú ag an am céanna chun go mbeidh iascairí in ann brabús cothrom a bhaint amach amach anseo.’
Miondealú ar Anailís Aighneachta
Fuarthas 5,574 aighneacht don chomhairliúchán poiblí, lena n-áirítear ó chomhlachtaí ionadaíocha tionscail, gníomhaireachtaí stáit, eagraíochtaí neamhrialtasacha comhshaoil agus an pobal.
Fuarthas 5,482 aighneacht roimh an spriocdháta comhairliúcháin agus rinneadh anailís orthu.
- Léirigh 94% (5,169) gurbh é an rogha ab fhearr leo, ar a laghad, ná go gcuirfí cosc ar gach bád iascaireachta mara os cionn 18 méadar ó thrálaeireacht laistigh den teorainn sé mhuirmhíle agus na bunlínte.
- Chuir 78% (4,302) in iúl gur fearr leo go dtiocfadh bearta féideartha i bhfeidhm go hiomlán a luaithe a dhéanfar cinneadh. D'aithin 7% (357) gurbh é tabhairt isteach céimnithe an modh cur chun feidhme ab fhearr leo. Níor chuir 15% (823) in iúl aon rogha maidir le hamchlár.
Ní dhearnadh anailís ar na 92 aighneacht a fuarthas tar éis an spriocdháta.
Gníomhaireachtaí Mara
Foras na Mara
Is í Foras na Mara (MI) (Baile | Foras na Mara) an ghníomhaireacht Stáit atá freagrach as taighde mara, forbairt teicneolaíochta agus nuálaíocht in Éirinn. Déanann sé suirbhéanna comhshaoil, iascaigh agus dobharshaothraithe agus cláir mhonatóireachta chun freastal ar riachtanais dhlíthiúla náisiúnta agus idirnáisiúnta na hÉireann. Cuireann an MI comhairle eolaíoch agus theicniúil ar fáil don Rialtas chun cabhrú le beartas a chur ar an eolas agus chun tacú le forbairt inbhuanaithe acmhainn mhuirí na hÉireann.
Bunaíodh an Foras Mara faoin Acht um Fhoras na Mara, 1991 “chun taighde agus forbairt mhuirí a dhéanamh, a chomhordú, a chur chun cinn agus cúnamh a thabhairt dóibh agus chun seirbhísí den sórt sin a bhaineann le taighde agus forbairt a sholáthar, a chuirfidh, i dtuairim an Fhorais, forbairt eacnamaíoch chun cinn agus fostaíocht a chruthú agus an timpeallacht mhuirí a chosaint.”
BIM
Bunaíodh Bord Iascaigh Mhara (BIM) (Tacaíocht le Tionscal Bia Mara na hÉireann) faoin Acht Iascaigh Mhara in 1952, agus is gníomhaireacht leathstáit, neamhthráchtála í atá freagrach as tionscal bia mara na hÉireann a fhorbairt.Is é fís BIM ceannaireacht a dhéanamh in earnáil bia mara na hÉireann trí thacaíocht éifeachtach agus saineolas domhain ionas go mbeidh Éire ina ceannaire idirnáisiúnta i dtáirgí difreáilte ardluacha a shásaíonn an t-éileamh méadaitheach ar bhia mara sláintiúil, sábháilte, atá táirgthe go freagrach agus go hinbhuanaithe.
Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe (UN SDGs)
Is é ‘Saol Faoi Uisce’ Sprioc 14 de Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe agus díríonn sé ar chaomhnú agus úsáid inbhuanaithe na n-aigéan, na bhfarraigí agus acmhainní mara ar mhaithe le forbairt inbhuanaithe. Baineann Sprioc 14.b, go háirithe, le rochtain d’iascairí ceardaíochta ar scála beag ar acmhainní agus margaí mara.