Conair chun Úinéireacht Tí a Mhéadú agus Inacmhainneacht a Mhéadú
- Foilsithe: 2 Meán Fómhair 2021
- An t-eolas is déanaí: 12 Aibreán 2025
Tá an inacmhainneacht agus an deis teach a bheith agat i gcroílár pholasaí an Rialtais um Thithíocht do Chách. Aithníonn sé go bhfuil gá le tacaíochtaí suntasacha nua ionas gur féidir leo siúd ar mian leo a dteach féin a bheith acu é sin a dhéanamh, agus go mbeidh siad siúd ar mian leo cíos a fháil in ann é sin a dhéanamh ar ráta inacmhainne. Sin é an fáth go bhfuil bearta nua á dtabhairt isteach agus á gcur i bhfeidhm ag an rialtas chun tithe a dhéanamh níos inacmhainne.
Geallann an plean Tithíochta do Chách 33,000 aonad nua in aghaidh na bliana, ar an meán, suas go dtí 2030. Áirítear leis sin níos mó ná 10,000 teach sóisialta agus 6,000 teach inacmhainne ar an meán le cur ar fáil gach bliain, lena gceannach nó ar cíos. Cuirfidh údaráis áitiúla, Comhlachtaí Tithíochta Faofa agus an Ghníomhaireacht Forbartha Talún (GFT) iad seo ar fáil.
I measc na bpríomhghníomhaíochtaí faoin gconair seo atá tiomanta dóibh nó atá soláthartha, tá na nithe seo a leanas:
- An Scéim Chéad Baile, a tugadh isteach i mí Iúil 2022, chun é a dhéanamh níos éasca do cheannaitheoirí céaduaire ioc ar theach. Ó tugadh isteach í, eisíodh beagnach 800 Deimhniú Ceadaithe go dtí seo. In 2023, beidh €50m in infheistíocht Rialtais le tacú le tuairim is 2,000 teach inacmhainne.
- Scéimeanna Ceannach Inacmhainne ag an Údarás Áitiúil, rud a chuireann tithe nuathógtha ar fáil ar phraghas laghdaithe do cheannaitheoirí céaduaire.
- Iasacht Thithíochta an Údaráis Áitiúil, a chuireann ar chumas iarratasóirí rathúla suas le 90 % de luach margaidh na réadmhaoine nó de phraghas ceannaigh na scéime Tithíochta Inacmhainne a fháil ar iasacht.
- Síneadh a chur leis an scéim ‘Cabhair le Ceannach’ go dtí deireadh 2024. Chuidigh an scéim seo le 37,000 a gcéad tí a cheannach.
- Is tionscnamh rannpháirtíochta margaidh í an Scéim Tús Tionscadail, atá á bhainistiú ag an Ghníomhaireacht Forbartha Talún (LDA), atá dírithe ar dhlús a chur le seachadadh tithe ar shuíomhanna a bhfuil lánchead pleanála acu nach bhfuil á bhforbairt ag úinéirí na hearnála príobháidí mar gheall ar mhaoiniú agus srianta eile.
- Tionacht éiginnte (is é sin, tionóntachtaí gan aon fhad ama) a thabhairt isteach le haghaidh léasanna cíosa.
- Cuireadh síneadh le cosaintí Crios Brú Cíosa (RPZanna) go dtí deireadh 2024. Cuirtear uasteorainn 2 % in aghaidh na bliana leis na méaduithe cíosa incheadaithe in RPZanna nuair a bhíonn boilsciú ginearálta níos airde ná 2 %.
- Tacú le Comhlachtaí Ceadaithe Tithíochta (CCTanna) tithe Costais Cíosa a sholáthar tríd an Iasacht Chothromais Costais Cíosa a mhéadú ó 30 % ar a mhéad go dtí suas le 45 % in aghaidh an tionscadail.
- Deontas an Chiste Tithíochta Inacmhainne a mhéadú ó uasmhéid € 100,000 in aghaidh an aonaid go dtí suas le € 150,000 in aghaidh an aonaid do thithe inacmhainne údaráis áitiúil.
- Athbhreithniú a dhéanamh ar fheidhmiú na hearnála príobháidí cíosa agus tuairisc a thabhairt ar bhreithnithe beartais roimh Bhuiséad 2024.
- Creidmheas Cánach Cíosa a thabhairt isteach ar mhaithe le hinacmhainneacht. Tugadh an méid sin isteach in 2023.
- Feabhsú ar an méid a cheadaítear le haghaidh Costais Réamhlonnaithe dothiarnaí talún. Tá an méid a d’fhéadfaí a éileamh in aghaidh an áitribh dúbailte go € 10,000 agus tá an tréimhse ina gcaithfear áitreabh a bheith folamh laghdaithe ó dhá mhí dhéag go sé mhí
- Féachaint ar roghanna le haghaidh comhaontuithe cuí tionóntachta a bhaineann le cóiríocht chomhroinnte do mhic léinn. (Faoi láthair tá príomhthionóntacht amháin ag teastáil le haghaidh soláthar comhroinnte).
I dteannta a chéile, cuirfidh na bearta seo ar chumas na mílte duine aonair agus teaghlach úinéireacht a bheith acu ar a dteach féin sa ghearrthéarma. Laghdóidh sé freisin an brú ar na mílte duine a bhfuil áit ar cíos acu, a bhfuil neamhchinnteacht rompu faoi láthair maidir lena dtodhchaí.
Léigh an chonair seo de ‘Tithíocht do Chách’ ina iomláine.
An tEolas is Déanaí
Bearta breise chun soláthar tithe sóisialta a mhéadú de réir mar a chuirtear deireadh de réir a chéile le cosc ar dhíshealbhú an gheimhridh
Ar an 7 Márta 2023, d’fhógair an rialtas bearta breise chun soláthar tithe sóisialta a mhéadú le tarlú ag an am céanna agus atá deireadh a chur de réir a chéile leis an gcosc ar dhíshealbhú an gheimhridh de réir théarmaí an Achta um Thionóntachtaí Cónaithe (Dátaí Foirceanta Tionóntachtaí Áirithe a Iarchur) 2022.
Rinne an tAcht seo foráil le haghaidh bac ar fhógraí díshealbhaithe don tréimhse suas go dtí an 31 Márta 2023, agus foircinn tionóntachta iarchurtha le teacht i bhfeidhm thar thréimhse agaithe ón 1 Aibreán go dtí an 18 Meitheamh 2023.
Léigh níos mó faoi na bearta breise chun an soláthar tithe sóisialta a mhéadú
Tagann mórfheabhsuithe ar Iasacht Thithíochta an Údaráis Áitiúil i bhfeidhm ar fud na tíre
Ón 01 Márta 2023, tá méadú tagtha ar theorainneacha praghsanna tithe atá incháilithe d’Iasacht Tithíochta an Údaráis Áitiúil agus ar theorainneacha ioncaim na ndaoine atá i dteideal iarratas a dhéanamh ar iasacht. Ciallaíonn sé sin go mbeidh níos mó daoine, ar fud na nÚdarás Áitiúil go léir, incháilithe do mhorgáiste Stát-bhunaithe. Is príomhchuspóir don rialtas é tacú le húinéireacht tí agus beidh níos mó daoine ag ceannach a dtí féin mar thoradh ar an méadú ar theorainneacha ar phraghsanna tithe, mar aon leis an méadú ar theorainneacha ioncaim.
Léigh tuilleadh faoi na hathruithe ar an Iasacht Tithíochta Údarás Áitiúil
Tá beagnach 6,000 duine fágtha ina dtithe de bharr na scéime Morgáiste go Cíos
Ón 08 Nollaig 2022 i leith, tá iarratais ar Morgáiste go Cíos (MTR) a ceadaíodh ar fud na tíre tar éis an chloch mhíle 2,000-mharc a bhaint amach ó cuireadh tús leis an scéim. Mhol an tAire O’Brien d’aon duine atá i mbaol a dteach a chailleadh machnamh a dhéanamh ar an scéim agus dul i dteagmháil leis na tacaíochtaí eile rialtais agus leis an gcomhairle eile atá ar fáil.
Cuidíonn Morgáiste go Cíos le daoine atá i mbaol a dtithe a chailleadh mar gheall ar riaráistí morgáiste. Tá an 2,000 cás a cuireadh i gcrích go dtí seo (ó cuireadh tús leis an scéim in 2012) ag dul chun tairbhe do 5,910 duine (3,249 duine fásta agus 2,661 leanbh).
Chun tuilleadh eolais a fháil ar Mhorgáiste go Cíos agus chun a fháil amach an gcáilíonn tú
Reachtaíocht á rith ag dhá Theach an Oireachtais chun foráil a dhéanamh maidir le fanacht sealadach ar fhoirceannadh tionóntachta an geimhreadh seo
Ar an 27 Deireadh Fómhair 2022, chuir an tAire O’Brien fáilte roimh rith an Bhille um Thionóntachtaí Cónaithe (Dátaí Foirceanta Tionóntachtaí Áirithe) 2022 a seoladh ag dhá Theach an Oireachtais. Déanfaidh an Bille, nuair atá sé sínithe ina dhlí ag an Uachtarán, foirceannadh tionóntachta ‘gan fabht’ atá le tarlú le linn mhíonna an gheimhridh amach romhainn a chur siar ó bheith i bhfeidhm go dtí tar éis an 31 Márta 2023.
Léigh tuilleadh faoin mbac sealadach ar fhoirceannadh tionóntachta
Buiséad 2023 - Bearta Tithíochta
Ar an 27 Meán Fómhair 2022, fógraíodh infheistíocht shuntasach leanúnach sa tithíocht, sa rialtas áitiúil agus san oidhreacht, de réir mar a nocht ár nAirí pacáiste buiséid do 2023 de € 6.3 billiún. Gheobhaidh Tithíocht do Chách, plean tithíochta náisiúnta an rialtais, infheistíocht leanúnach níos mó ná riamh in 2023 le cistiú níos mó ná €4 billiún le haghaidh tithíochta.
D’fhógair an tAire Airgeadais, Paschal Donohoe TD, roinnt bearta suntasacha tithíochta freisin faoi Bhuiséad 2023:
- tá síneadh curtha leis an scéim ‘Cabhair le Ceannach’, ag rátaí reatha, go dtí deireadh 2024
- tá an rialtas ag tabhairt isteach creidmheas cánach cíosa nua ar luach € 500 in aghaidh na bliana
- feabhsaíodh an córas costas réamhligin do thiarnaí talún
- tá Cáin Tithe Folamh á tabhairt isteach ag an rialtas chun soláthar tithe ar cíos nó ceannach a mhéadú, chun freastal ar an éileamh.
Léigh tuilleadh ar an mbeart tithíochta faoi Bhuiséad 2023
Scéim nua ‘Réidh le Tógáil’
Ar an 21 Meán Fómhair 2022, d’fhógair Airí an Scéim ‘Réidh go Tógáil’. Faoin scéim seo, a mhaoineofar faoi Chiste Croí Cónaithe (Bailte), cuirfidh údaráis áitiúla suíomhanna seirbhíse ar fáil (is é sin, suíomhanna a bhfuil an t-infreastruchtúr riachtanach acu ar nós leictreachas, uisce agus fuíolluisce) i mbailte agus i sráidbhailte do dhaoine féideartha ar mian leo a dteach féin a thógáil.
Díolfar na láithreáin ar ráta lascainithe suas le €30,000 ó luach an mhargaidh. Cinnfear an lascaine de réir an chostais a bhaineann le seirbhísiú a dhéanamh ar an suíomh.
Tá fadhb na láithreán folmha agus neamhfhorbartha le feiceáil i mórán ceantar i mbailte agus sráidbhailte de gach méid agus, dá mbainfí feidhm astu arís, d'fhéadfaidís fíorbheocht a thabhairt ar ais chuig na pobail sin. Comhlíonann an scéim gealltanas i bplean Tithíocht do Chách an rialtais, agus tacaíonn sí le beartas Todhchaí Cheantair Thuaithe na hÉireann agus leis an mbeartas a foilsíodh le déanaí, Lár an Bhaile ar dTús, a bhfuil sé mar aidhm aige aghaidh a thabhairt ar thithe folmha agus maoin thréigthe agus anam a chur i lár ár mbailte.
Léigh tuilleadh ar Scéim Réidh le Tógáil
Seoladh Scéim an Chéad Bhaile úrnua dar luach €400 milliún
An 7 Iúil 2022, bunaíodh Céad Teach, scéim nua, chun é a dhéanamh níos éasca do Cheannaitheoirí Céaduaire teach nua a thógáil mar chuid de phlean Tithíochta do Chách an Rialtais, agus osclaíodh é d’iarratais. Dearadh an scéim ceannaigh inacmhainne € 400 milliún i gcomhar le soláthraithe morgáiste agus Cónaidhm Baincéireachta agus Íocaíochtaí na hÉireann (BPFI). Is í is aidhm dó ná bearna inacmhainneachta atá ann cheana a dhúnadh trí chuid den phraghas ceannaigh a chur ar fáil do cheannaitheoirí dá dteach, mar mhalairt ar an scéim a ghlacann bun cothromais mhionlaigh.
Is é 20 faoin gcéad uasmhéid an bhuin a ghlacfaidh an scéim, má tá an ceannaitheoir ag baint leas freisin as scéim ar leith Cabhair le Ceannach an rialtais, agus nach bhfuil 30 faoin gcéad den scéim Cabhair le Ceannach á húsáid. Tá an scéim ar fáil ar dtús do cheannaitheoirí céaduaire agus do cheannaitheoirí tí cáilithe eile atá ag tógáil morgáistí ó AIB (lena n-áirítear a ngnóthaí EBS agus Haven Mortgages), Banc na hÉireann nó Permanent TSB. Féadfaidh soláthróirí morgáiste eile páirt a ghlacadh sa scéim sna míonna amach romhainn. Tá an scéim oscailte do cheannaitheoirí tithe agus árasáin nuathógtha i bhforbraíochtaí príobháideacha. Is féidir iarratais a dhéanamh inniu ar líne ag www.firsthomescheme.ie.
Léigh tuilleadh faoin Scéim an Chéad Tí nua
Dearbhaíonn sonraí nua go bhfuil tionchar ag na bearta chun úinéireacht tí a mhéadú
An 9 Meitheamh 2022, foilsíodh nuashonrú ar dhul chun cinn maidir leis na bearta pleanála a tugadh isteach bliain ó shin chun úinéireacht tí a mhéadú agus chun srian a chur le cleachtas an bhulccheannaigh ag infheisteoirí institiúideacha. Léiríonn sé go bhfuil imfhálú déanta ar 16,000 aonad cónaithe do cheannaitheoirí indibhidiúla agus go bhfuil siad srianta ó bhulc-cheannach nó díolacháin iomadúla go ceannaitheoir aonair.
Léigh tuilleadh faoin dul chun cinn atá á dhéanamh ag na bearta pleanála
Iasacht Thithíochta Leasaithe an Údaráis Áitiúil
Ón 4 Eanáir 2022 ar aghaidh, rinneadh Iasacht Thithíochta an Údaráis Áitiúil a athbhreithniú agus a leathnú. Is príomhfheabhas ar an iasacht nua athbhreithnithe é méadú €15,000 go dtí €65,000 ar an uasteorainn ioncaim d’iarratasóirí aonair i gcontaetha Chorcaí, Bhaile Átha Cliath, na Gaillimhe, Chill Dara, Lú, na Mí agus Chill Mhantáin. Ina theannta sin, tá an ráta úis laghdaithe 0.25 %.
Léigh tuilleadh faoi Iasacht Thithíochta an Údaráis Áitiúil Athbhreithnithe
Gabhann an Bille chun cinnteoireacht maidir le forbairtí tithíochta ar mhórscála a thabhairt ar ais d’Údaráis Áitiúla gach céim de dhá Theach an Oireachtais
An 14 Nollaig 2021, rinneadh dlí den Bhille um Pleanáil agus Forbairt (Leasú) (Forbairt Chónaithe Mhórscála), 2021. Tugann an tAcht bunús dlí do threoirlínte a bhfuil sé mar aidhm leo a chinntiú nach ndéanann infheisteoirí institiúideacha tráchtála tithe nua agus aonaid árasán dhá urlár i bhforbairtí tithíochta a ollcheannach ar bhealach a eisiann ceannaitheoirí aonair agus/nó tithíocht shóisialta agus inacmhainne.
Léigh tuilleadh faoin Acht um Pleanáil agus Forbairt (Leasú) (Forbairt Chónaithe ar Mhórscála), 2021
Tionóntacht Thréimhsiúil
An 11 Nollaig 2021, rinneadh dlí den Bhille um Thionóntachtaí Cónaithe (Leasú) 2021. Tugann an tAcht aghaidh ar shlándáil fhadtéarmach tionachta trí thionóntachtaí ar feadh Tionóntacht thréimhsiúil a thabhairt isteach. Ciallaíonn sé sin, tar éis sé mhí, go mbunófar tionóntachtaí nua ar feadh tréimhse neamhtheoranta agus nach mbeidh faoi réir éaga ag deireadh téarma sé bliana, de rogha an tiarna talún.
Léigh tuilleadh faoi Tionóntacht Thréimhsiúil
Ritheadh reachtaíocht a chuireann uasteorainn le méaduithe cíosa ag 2% i dhá Theach an Oireachtais
An 9 Nollaig 2021, rith dhá Theach an Oireachtais an Bille um Thionóntachtaí Cónaithe (Leasú) (Uimh. 2) 2021. Cuireann an reachtaíocht uasteorainn le méaduithe cíosa i gCriosanna Brú Cíosa (CBCanna) ag ráta boilscithe nó ag 2% sa bhliain, cibé acu is ísle.
Tá CBCanna lonnaithe in áiteanna sa tír ina bhfuil an cíos is airde agus í ag fás, agus ina bhfuil an deacracht is mó ag teaghlaigh cóiríocht inacmhainne a lorg. Faoi Thithíocht do Chách, plean tithíochta an Rialtais go 2030, tá feidhmíocht CBCanna méadaithe go dtí deireadh 2024.
Léigh tuilleadh faoin reachtaíocht a chuireann uasteorannú ar mhéaduithe cíosa ag 2 %
Bileog Eolais
Grafaicí Faisnéise na Meán Sóisialta
Scéim Cothromais Roinnte ‘'An Chéad Bhaile'
Scéim Ceannaigh Inacmhainne Údarás Áitiúil
