Criosanna Brú Cíosa

Is limistéar ainmnithe é Crios Brú Cíosa nach féidir na cíosanna a ardú níos mó ná boilsciú ginearálta ann, de réir mar atá taifeadta ag an Innéacs Comhchuibhithe ar Phraghsanna do Thomhaltóirí (INCPT), nó 2%, má tá boilsciú níos airde.

Baineann an teorainn i dtaobh mhéadú cíosa an Criosanna Brú Cíosa le tionóntachtaí nua agus tionóntachtaí atá i bhfeidhm cheana féin seachas sa chás go bhfuil díolúine á cur i bhfeidhm. Is féidir tuilleadh eolais a fháil faoi dhíolúintí anseo.

Faoi Thithíocht do Chách, plean tithíochta an Rialtais go dtí an bhliain 2030, tá síneadh curtha le cur i bhfeidhm Criosanna Brú Cíosa anna go dtí deireadh na bliana 2024.

*** Ainmníodh Toghlimistéar Áitiúil Dhroichead Átha (Tuath) ar dtús ina Chrios Brú Cíosa an 20 Meán Fómhair 2017. Athraíodh teorainn Thoghlimistéar Áitiúil Dhroichead Átha (Tuath) an 31 Eanáir 2019 chun Ceann Chlochair a áireamh agus ina dhiaidh sin measadh an chuid eile de Thoghlimistéar Dhroichead Átha (Tuath) a bheith ina Chrios Brú Cíosa an 17 Deireadh Fómhair 2024 faoi alt 24B de na hAchtanna um Thionóntachtaí Cónaithe 2004-2024.

Criosanna Brú Cíosa in Éirinn.

In Alt 24A den Acht um Thionóntachtaí Cónaithe 2004, arna leasú, leagtar amach an nós imeachta don Aire Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta limistéar a fhorordú, le hordú, mar Chrios Brú Cíosa. Foráiltear leis go bhféadfaidh an Ghníomhaireacht Tithíochta, i gcomhairle leis an údarás tithíochta ábhartha, togra i scríbhinn a dhéanamh don Aire go ndéanfaí limistéar sainaitheanta a fhorordú mar Chrios Brú Cíosa. Laistigh de sheachtain tar éis dó a leithéid de thogra a fháil, iarrfaidh an tAire ar Stiúrthóir an Bhoird um Thionóntachtaí Cónaithe (RTB) Tuarascáil Crios Cíosa a thabhairt dó, laistigh de choicís, ar cibé an gcomhlíonann an limistéar atá beartaithe na critéir a shonraítear i bhfo-alt 24A(4) lena ainmniú mar Chrios Brú Cíosa.

Chun críche an Achta, sainmhínítear ‘limistéar’ mar limistéar riaracháin údarás tithíochta nó toghcheantar áitiúil (LEA) de réir bhrí alt 2 den Acht Rialtais Áitiúil 2001. Níl aon fhoráil ann go n-ainmneofar aon chineál eile ceantair mar Chrios Brú Cíosa.

Roimh an 4 Meitheamh 2019, ba iad seo a leanas na critéir a bhí le comhlíonadh ag limistéar faoi alt 24A (4) den Achtanna um Thionóntachtaí Cónaithe lena ainmniú mar Chrios Brú Cíosa:

• taispeánann an fhaisnéis a bhaineann leis an limistéar, mar a chinntear trí thagairt don fhaisnéis a úsáidtear chun gach tuarascáil ráithiúil Innéacs Cíosa RTB a thiomsú, go bhfuil an ráta méadaithe bliantúil i meánmhéid an chíosa don limistéar sin níos mó ná 7% i 4 ráithe ar a laghad de na 6 ráithe roimh an tréimhse díreach roimh dháta thogra na Gníomhaireachta Tithíochta
• tá an meánchíos don limistéar sa ráithe dheireanach, mar a chinntear trí thagairt don fhaisnéis a úsáideadh chun gach tuarascáil ráithiúil Innéacs Cíosa RTB a thiomsú, os cionn an mheánchíosa náisiúnta (dá ngairtear an cíos caighdeánaithe náisiúnta Innéacs Cíosa go coitianta) sa ráithe dheireanach.

Dá bhrí sin, caithfidh ráta bliantúil an bhoilscithe cíosa sa cheantar a bheith 7% nó níos mó i 4 de na 6 ráithe dheireanacha; agus caithfidh an meánchíos do thionóntachtaí atá cláraithe sa cheantar leis an RTB sa ráithe dheireanach a bheith os cionn cíos caighdeánaithe náisiúnta an Innéacs Cíosa sa ráithe dheireanach.

Thug an tAcht um Thionóntachtaí Cónaithe (Leasú) 2019 isteach forálacha nua maidir leis an meánchritéar cáilitheach cíosa le haghaidh ainmniú Criosanna Brú Cíosa le héifeacht ón 4 Meitheamh 2019.

Ag baint úsáide as sonraí RTB:

• déantar cíos teaghaise i gContaetha Chill Dara, na Mí agus Chill Mhantáin a chur i gcomparáid anois leis an meánchíos ar fud na tíre, gan cíosanna Bhaile Átha Cliath a áireamh; agus
• déantar cíos teaghaise lasmuigh de Mhórcheantar Bhaile Átha Cliath (i.e. lasmuigh de Bhaile Átha Cliath, Chill Dara, na Mí agus Chill Mhantáin) a chur i gcomparáid anois leis an meánchíos ar fud na tíre, seachas cíosanna Mhórcheantar Bhaile Átha Cliath.

An Tuarascáil Innéacs Cíosa RTB is déanaí.

Léiríonn Tábla 8 den tuarascáil na hathruithe cíosa le déanaí ar leibhéal an Limistéir Toghcháin Áitiúil (LEA). I gcás gach LEA, tugtar breac-chuntas i dTábla 8 ar líon na ráithí laistigh de na 6 Ráithe deireanacha ina raibh na harduithe bliantúla cíosa níos mó ná, nó cothrom le, 7% agus an chaoi a gcuireann leibhéil chíosa i ngach LEA i gcomparáid le cíos caighdeánaithe náisiúnta an Innéacs Cíosa.

Tá áireamhán Creasa Brú Cíosa ar fáil ar láithreán gréasáin an Bhord um Tionóntachtaí Cónaithe chun cabhrú le tiarnaí talún agus tionóntaí a chinneadh an bhfuil a n-áitreabh i gCrios Brú Cíosa agus chun an t-uasmhéid cíosa a cheadaítear dá n-áitreabh a ríomh.

Tuilleadh eolais

Deirtear in alt 24A(5) den Achtanna -

'I gcás go bhfaigheann an tAire [Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta] tuarascáil ar chrios cíosa ón Stiúrthóir [den RTB] agus go ndearbhaíonn an tuarascáil go bhfuil na critéir i bhfo-alt (4) comhlíonta, forordóidh an tAire le hordú an limistéar mar crios brú cíosa ar feadh tréimhse sonraithe nach faide ná 3 bliana.'

Deirtear in alt 24A (6) den Achtanna -

'I gcás ina ndéantar limistéar toghcháin áitiúil a fhorordú le hordú [i.e. ordú ainmniúcháin RPZ ón Aire Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta] mar bhrú cíosa agus, ina dhiaidh sin, déantar aon toghcheantair áitiúla a leasú go cuí ar bhealach a théann i bhfeidhm ar limistéar an limistéir thoghcháin áitiúil a fhorordófar amhlaidh, leanfaidh an t-ordú de bheith i bhfeidhm amhail is nár leasaíodh an limistéar toghcháin áitiúil lena mbaineann amhlaidh.'

Leanfaidh an Ghníomhaireacht Tithíochta ag déanamh monatóireachta ar an margadh cíosa agus féadfaidh sí réimsí breise a mholadh lena n-ainmniú. Más rud é, de réir na nósanna imeachta atá leagtha amach in alt 24A den Achtanna, go bhfaighfear amach anseo go gcomhlíonann réimsí breise na critéir, ainmneofar iad mar Chriosanna Brú Cíosa.

Tá comhdhlúthú riaracháin déanta ag an gCoimisiún um Athchóiriú an Dlí ar an Acht um Thionóntachtaí Cónaithe 2004.