Ghrúpscéimeanna uisce agus saincheisteanna uisce tuaithe

Soláthraíonn scéimeanna uisce uisce (scéimeanna a reáchtáiltear sa phobal) a n-uisce óil ag thart ar 6% den daonra. Díobh seo, faigheann thart ar 70% a gcuid uisce ó ghrúpaí scéimeanna príobháideacha, a bhfuil soláthar uisce acu go príobháideach. Faigheann na scéimeanna eile a gcuid uisce ó nasc Uisce Éireann.

Is é Cónaidhm Náisiúnta na Scéimeanna Uisce Grúpa an eagraíocht a dhéanann ionadaíocht ar an earnáil - is féidir tuilleadh faisnéise faoi scéimeanna uisce grúpa a fháil ar shuíomh Gréasáin na Cónaidhme.

Faigheann beagnach 10% den daonra a gcuid uisce óil ó thoibreacha príobháideacha.

Níl beagnach 30% de theaghlaigh ceangailte le seirbhísí fuíolluisce poiblí agus braitheann siad ar umar seipteach, ar chóireáil fuíolluisce grúpa nó ar chórais eile chun a gcuid fuíolluisce a chóireáil.

Soláthraíonn an Clár Uisce Tuaithe, trí mhaoiniú ón Státchiste, feabhsuithe ar sheirbhísí uisce baile agus fuíolluisce príobháideach i gceantair faoin tuath in Éirinn nach bhfuil aon seirbhísí uisce / fuíolluisce poiblí ann (Uisce Éireann).

Tá cúnamh deontais ar fáil, trí údaráis áitiúla (an Chomhairle Contae), faoin gClár um oibreacha caipitil le haghaidh:

• Scéimeanna Uisce Grúpa
• Naisc Pobail (uisce agus fuíolluisce)
• Soláthairtí Uisce Intíre Aonair (ar a dtugtar toibreacha príobháideacha de ghnáth) agus
• Córais Cóireála Fuíolluisce Baile (umair sheipteacha mar a thugtar orthu de ghnáth).

Déantar foráil sa Chlár do riachtanais infheistíochta tosaíochta, a thacóidh le pleanáil cheart agus forbairt inbhuanaithe i gceantair thuaithe. Cuideoidh sé freisin le hÉirinn a tiomantais Chreat-Treorach Uisce a chomhlíonadh (féach freisin Plean Bainistíochta Abhantraí na hÉireann 2018 - 2021

Rinne Tobin Consulting Engineering athbhreithniú a bhaineann le taighde agus faisnéis faoin Earnáil Uisce Tuaithe.

Maoiniú Caipitil do Scéimeanna Grúpa Cuirtear maoiniú ar fáil, faoin gclár ilbhliantúil, le tacú leis an Earnáil Uisce Tuaithe. Feidhmíonn an Clár ar chur chuige maoinithe ilbhliantúil. Féachann an Roinn, tríd an gClár Ilbhliantúil Uisce Tuaithe (MARWP), lena chinntiú go gcuirtear cuspóirí náisiúnta ar fáil do sheirbhísí uisce óil i gceantair thuaithe nach bhfreastalaíonn Uisce Éireann orthu.

Is é cuspóir foriomlán an MARWP agus deontais eile ná an maoiniú riachtanach a chur ar fáil chun cáilíocht, cainníocht agus iontaofacht na seirbhísí uisce a bhfuil cónaitheoí faoin tuath ag brath orthu, a fheabhsú, áit nach bhfuil aon seirbhísí uisce poiblí ar fáil.

Creat le haghaidh Clár Uisce Tuaithe Ilbhliantúil 2024-2026

Liosta agus cur síos gairid ar gach Beart.

Beart A1 – Cosaint Foinse

Tá maoiniú ar fáil do ghrúpscéimeanna uisce príobháideacha inbhuanaithe (PriGWS) atá ann cheana féin chun oibreacha cuí cosanta foinse a dhéanamh ar a bhfoinse/a bhfoinsí uisce atá ann cheana féin, lena n-áirítear comhdhlúthú foinsí nuair is praiticiúil sin a dhéanamh.

Beart A2 - Soláthar cóireála uisce, feabhsúcháin agus athsholáthar caipitil

Tá maoiniú ar fáil faoi dhá fhobheart, do PriGWS inbhuanaithe atá ann cheana féin le haghaidh:

• (a)feabhsuithe ar ionaid chóireála uisce (lena n-áirítear, mar ábhar práinne, cóireáil uisce nua le haghaidh soláthairtí nach bhfuil aon chóireáil orthu faoi láthair) nó
• (b)athsholáthar caipitil (conarthaí DBO atá ann cheana).

Beart A3 - Cónascadh nó cuíchóiriú

Tá maoiniú ar fáil faoi dhá fhobheart, do PriGWS atá ann cheana féin le haghaidh:

• (a)cónascadh – le haghaidh oibreacha riachtanacha cumasúcháin chun dhá scéim nó níos mó a chónascadh agus a nascadh go fisiciúil agus/nó
• (b)cuíchóiriú – le haghaidh oibreacha cumasúcháin riachtanacha chun bainistíocht agus oibriú dhá scéim nó níos mó a thabhairt le chéile i gcás nach bhfuil nasc fisiciúil praiticiúil.

Beart A4 - Caomhnú uisce, laghdú sceite agus cosc

Tá maoiniú ar fáil faoi dhá fhobheart, do PriGWS inbhuanaithe atá ann cheana féin le haghaidh:

• (a)caomhnú uisce chun leibhéal sceite na hEarnála a fheabhsú nó
• (b)uasghrádú bonneagair - lena n-áirítear córais astarraingthe agus dáileacháin, stáisiúin stórála agus pumpála srl.

Beart A5 - Síntí ar ghrúpscéimeanna uisce príobháideacha atá ann cheana féin agus ar ghrúpscéimeanna uisce nua

Tá maoiniú ar fáil, faoi dhá fhobheart, i gcás nach bhfuil líonra soláthair uisce poiblí ar fáil nó beartaithe agus nach rogha inbhuanaithe inmharthana iad soláthairtí uisce tí aonair (toibreacha príobháideacha):

• (a)síntí le PriGWS atá ann cheana - líonra dáileacháin nó
• (b)bunú PriGWS nua - forbairt foinse, cóireáil uisce, stóráil agus líonra dáilte.

Beart A6 – Grúpscéimeanna uisce agus grúpscéimeanna séarachais a ghlacadh ar láimh

Tá maoiniú ar fáil, faoi cheithre fhobheart, do PriGWS reatha agus do ghrúpscéimeanna uisce poiblí (PubGWS) chun a ngréasán dáileacháin a uasghrádú go dtí an bunchaighdeán chun Uisce Éireann a ghlacadh ar láimh le haghaidh:

• (a)Easnamh cáilíochta PriGWS
• (b)PriGWS comhlíontach ó thaobh cáilíochta de agus PubGWS gníomhach
• (c)Moribund ('dílleachta') PubGWS
• (d)Grúpscéimeanna séarachais.

Beart A7 - Naisc Uisce Pobail agus Naisc Fuíolluisce Pobail

Tá maoiniú ar fáil, faoi dhá fhobheart, d'údaráis áitiúla chun na nithe seo a leanas a fhorbairt:

• (a)Naisc Uisce Pobail
• (b)Naisc Fhuíolluisce Pobail (gealltanais mhaoinithe reatha amháin a chomhlánú)

Dírítear ar shuíomhanna ina bhfuil an leathnú trí shíntí amach ón líonra seirbhísí uisce poiblí agus fuíolluisce bunaithe ar riachtanas i.e. sláinte an duine agus an chomhshaoil, agus ina bhfuil siad inmharthana go teicniúil agus go heacnamaíoch.

Beart A8 - Riachtanais bhailithe agus chóireála fuíolluisce do shráidbhailte agus lonnaíochtaí gan rochtain ar sheirbhísí fuíolluisce poiblí

D’fhormheas an tAire tionscadail faoin mbeart seo an 7 Nollaig 2023.

Beart A9 - Tionscadail taispeána nuálacha

Tá maoiniú ar fáil, faoi dhá fhobheart, le haghaidh cur chuige agus réitigh nua agus nuálacha don Earnáil Uisce Tuaithe le haghaidh:

• (a)teicneolaíocht nua agus réitigh nuálacha do PriGWS agus
• (b)tionscadail san Earnáil Uisce Tuaithe chun tacú le cuspóirí na Creat-Treorach Uisce agus na Treorach maidir le hUisce Óil agus chun cabhrú leo iad a bhaint amach.

Tuilleadh faisnéise faoi scóip na ndeontas caipitil seo

Tá maoiniú deontas caipitil ar fáil do theaghlaigh atá ag brath ar:

• oibreacha aonair (ar a dtugtar toibreacha príobháideacha nó tí níos minice); agus
• Córais chóireála fuíolluisce tí (ar a dtugtar umair sheipteacha de ghnáth).

Is féidir le teaghlaigh atá ag brath ar na seirbhísí seo tacaíocht mhaoinithe a fháil chun iad a fheabhsú, faoi réir na dtéarmaí agus na gcoinníollacha, trí iarratas a dhéanamh ar a n-údarás áitiúil ar dheontas ag am ar bith. Le haghaidh faisnéise ar mhaoiniú nó ar fhoirmeacha iarratais, téigh i dteagmháil leis an Oifigeach Teagmhála Uisce Tuaithe i d’údarás áitiúil le do thoil.

Tá maoiniú deontas caipitil ar fáil freisin trí bheart eile - Beart 8 - do theaghlaigh atá ag brath ar:

• oibreacha aonairT (ar a dtugtar toibreacha príobháideacha nó tí níos minice); agus
• Córais chóireála fuíolluisce tí (ar a dtugtar umair sheipteacha de ghnáth).

Is féidir le teaghlaigh atá ag brath ar na seirbhísí seo tacaíocht mhaoinithe a fháil chun iad a fheabhsú, faoi réir na dtéarmaí agus na gcoinníollacha, trí iarratas a dhéanamh ar a n-údarás áitiúil ar dheontas ag am ar bith. Le haghaidh faisnéise ar mhaoiniú nó ar fhoirmeacha iarratais, téigh i dteagmháil leis an Oifigeach Teagmhála Uisce Tuaithe i d’údarás áitiúil le do thoil.

Tá sé mar aidhm ag an gClár, arna riaradh ag údaráis áitiúla, cúnamh a thabhairt - trí fhóirdheontas bliantúil a íoc - le cuid de chostais laethúla scéimeanna uisce grúpa.

Tá fóirdheontas bliantúil in aghaidh an tí ar fáil do scéimeanna grúpa chun an costas oibríochta a bhaineann le huisce tí a sholáthar:

• Suas le € 115 in aghaidh an tí curtha ar fáil ó fhoinse phoiblí (Uisce Éireann)
• Suas le € 231 in aghaidh an tí curtha ar fáil ó fhoinse phríobháideach (tobar, loch, tollpholl srl.)
• An costas in aghaidh an tí ina gcuirtear díghalrú agus / nó cóireáil uisce ar fáil faoi chonradh Design Build Operate (DBO)
• Suas le € 100 in aghaidh an tí do scéimeanna níos lú ná 100 teach, a aontaíonn dul ar aghaidh chuig straitéis chónasctha agus / nó cuíchóirithe a bhaineann lena gcumasc le haonán nua.

Is beart maoinithe nua é seo faoin gClár Ilbhliantúil Uisce Tuaithe 2022-2025 maidir leis na riachtanais bailithe agus cóireála fuíolluisce atá ag sráidbhailte/lonnaíochtaí nach bhfuil fáil acu ar na seirbhísí fuíolluisce poiblí seo.

Díreoidh an chéad chéim de mhaoiniú faoin mbeart nua seo ar na ceantair is mó gá. Sráidbhailte agus lonnaíochtaí comhchosúla a n-aithnítear iad a bheith ina láithreacha tosaíochta bunaithe ar riachtanais tithíochta agus chomhshaoil nó ar bhonn eisceachtúil, sráidbhailte nó lonnaíochtaí comhchosúla ina bhfuil an t-údarás áitiúil den tuairim gur aithníodh go bhfuil gá leis.