Tithe Cónaithe Folmha

Is é ‘Tithíocht do Chách’ plean tithíochta an rialtais go dtí 2030. Sa phlean leagtar amach ceithre bhealach chuig córas tithíochta inbhuanaithe. I mBealach a ceathair, ‘Bealach chun Aghaidh a thabhairt ar Thithe Folmha agus ar úsáid Éifeachtach a bhaint as an Stoic Tithíochta’, cinnteofar, trí réimse dreasachtaí, clár maoinithe, rialáil nua a dhéanamh ar thithe a ligtear amach ar cíos go gearrthéarmach agus do laethanta saoire agus beart eile, go n-úsáidtear an stoc tithíochta atá ann cheana a oiread agus is féidir. Dá réir sin, cabhróidh sé sin linn cathracha, bailte agus sráidbhailte na hÉireann a athbheochan. Is féidir tuilleadh eolais a fháil maidir le bealach a ceathair a fháil ar láithreán gréasáin Thithíocht do Chách.

Is é ‘Tús áite do Lár an Bhaile – Cur chuige Beartais do Bhailte na hÉireann’ straitéis fhoriomlán an Rialtais chun Bailte na hÉireann a athnuachan agus a athbheochan. Is beartas mór nua é arb é is aidhm leis dul i ngleic le tithe folmha agus aghaidh a thabhairt ar fhoirgnimh thréigthe agus anam nua a chur i láir bailte na hÉireann. Tá 33 gníomhaireacht ar leith ann a thabharfaidh na huirlisí agus na hacmhainní atá ag teastáil ó bhailte na hÉireann dóibh chun bheith ina n-áiteanna níos inmharthana agus níos mealltaí chun cónaí iontu, obair iontu, cuairt a thabhairt orthu agus gnó a reáchtáil iontu.

Tá go leor cláir infheistíochta atá ann cheana agus a bheidh ann amach anseo ar fiú na billiúin euro iad mar thaca faoin mbeartas a scaiptear ar phríomhbhailte ag scéimeanna Rialtais amhail an:

• Ciste Athghiniúna agus Forbartha Tuaithe (RRDF)
• Ciste Athghiniúna agus Forbartha Uirbí (URDF)
• Ciste ‘Croí Cónaithe’ (Bailte) atá beartaithe
• Scéim Athnuachana Bailte agus Sráidbhailte.

Féach arBheartas Láir Baile ina iomlán.

Cuireann an Ciste Chroí Cónaithe (Bailte), a sholáthróidh na húdaráis áitiúla, roghanna nua ar fáil do dhaoine cónaí i mbailte agus i sráidbhailte na hÉireann. Seoladh an chéad eilimint den chiste ar an 14 Iúil 2022, agus cuireann sé maoiniú deontais ar fáil chun tacú le hathchóiriú ar réadmhaoin fholamh i mbailte agus sráidbhailte le haghaidh úsáide cónaithe, nuair a bhíonn an leibhéal réadmhaoine foilmhe nó tréigthe ard. Tugtar an Athchóirithe Réadmhaoine Foilmhe ar an deontas.

Leis an dara eilimint den chiste cuirfidh údaráis áitiúla suíomhanna seirbhísithe ar fáil ar chostas laghdaithe chun tacú le húinéireacht tí féin-tógála. Tá an Ciste dírithe ar thart ar 2,000 teach a sholáthar faoi 2025.

Tá na hÚdaráis Áitiúla ag tabhairt isteach clár Orduithe Ceannaigh Éigeantaigh (CPOanna). Meastar go gceannóidh údaráis áitiúla maoine folmha leis na cumhachtaí ceannaigh éigeantaigh atá acu fiú amháin nuair nach mbíonn na teaghaisí seo oiriúnach do thithíocht shóisialta.

Is é cuspóir an chláir go bhfaighidh údaráis áitiúla ar a laghad 2,500 aonad folamh faoi 2026 agus iad a chur i láthair ar an margadh le díol.

Úsáidfidh na hÚdaráis Áitiúla an Scéim Ceannaigh agus Athnuachana agus an Scéim Deisiúcháin agus Léasúcháin atá ann cheana chun an leas is mó agus is féidir a bhaint as deiseanna chun úsáid thairbheach a bhaint as maoine folmha arís. Tacóidh saoráid airgeadais idirlinne ón nGníomhaireacht Airgeadais do Thithe leis an gclár seo chun maoin a fháil.

Táthar ag bunú seirbhís comhairliúcháin lárnaí sa Ghníomhaireacht Airgeadais do Thithe chun cuidiú le húdaráis áitiúla le clár nua CPO. Tá an Roinn Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta ag cur maoiniú breise ar fáil d’údaráis áitiúla chun cinntiú go bhfuil róil na nOifigeach um Thithe Folmha fadtéarmach. Tá na hoifigigh seo freagrach as an gclár seo a stiúradh chun cinn.

Tá Oifigigh um Thithe Folmha le fáil in údaráis áitiúla chun eolas, comhairle agus tacaíocht a chur ar fáil d’úinéirí tithe folmha. Tá siad ar fáil chun déileáil le fiosruithe ó dhaoine den phobal i ndáil le maoine folmha cónaithe príobháideacha ina limistéar riaracháin. Liosta Theagmhálacha na nOifigeach um Thithe Folmha.

Beidh Oifigigh Tithe Folmha freagrach as Deontais Athchóirithe Réadmhaoine Foilmhe a riar (maoinithe tríd an gCiste Chroí Cónaithe (Bailte)) agus cláir Ordaithe Ceannaigh Éigeantaigh in údaráis áitiúla.

Tosaíodh an tAcht um Scéim Tacaíochta Tithe Banaltrais (Leasú) 2021 an 20 Deireadh Fómhair 2021. Déantar foráil leis an Acht seo d’athrú sa chaoi a ríomhtar costas cúram tí banaltrais, faoin Scéim um Thacaíocht Tithe Banaltrais (arb é sin an scéim ‘Fair Deal’). Leis an Acht cuirtear síneadh leis an teorainn trí bliana atá ann cheana ar ranníocaíochtaí le costas an chúraim. Cuirtear síneadh leis an teorainn ó ranníocaíochtaí bunaithe ar luach príomháite cónaithe chun fáltais ó dhíol na príomháite cónaithe. Tríd a bheith ag déileáil leis an áras cónaithe agus a chuid fáltas sa bhealach céanna, baineann an tAcht aon dhídhreasuithe do dhaoine ar mian leo áras cónaithe a dhíol atá folamh tar éis dóibh dul isteach i gcúram cónaithe.

• Ina theannta sin, i mí Iúil 2022 reachtaigh an Rialtas chun dídhreasachtaí a laghdú maidir le cíos réadmhaoine a d'fhág rannpháirtithe Chothrom na Féinne'. Nuair a thagann an reachtaíocht i bhfeidhm, soláthróidh sé ar dtús do neamhaird de 60% (seachas an 20% faoi láthair) ar aon ioncam cíosa a thagann ón bpríomháit chónaithe phríobháideach (PCP) de rannpháirtí Chothrom na Féinne i gcomhthéacs measúnaithe airgeadais ar a n-ioncaim faoin scéim. Ceaptar go dtiocfaidh na hathruithe seo i bhfeidhm go luath amach anseo.
• Déantar foráil dhlíthiúil d'athbhreithniú ar oibriú an bhirt sin tar éis dó bheith ag feidhmiú le 6 mhí, agus beidh torthaí agus conclúidí an athbhreithnithe sin mar bhonn agus mar thaca ag aon ordú Rialtais ina dhiaidh sin chun neamhaird a dhéanamh ar suas le 100% den ioncam cíosa sin faoin scéim 'Cothrom na Féinne'.
• Soláthróidh achtachán an Achta ar an mBille um Chinnteoireacht Chuidithe (Cumas) (Leasú) 2022, 2015, an samhradh seo an creat riachtanach chun roghanna cónaitheoirí a chosaint.
• Rachaidh an t-athrú beartais chun tairbhe ag go leor daoine scothaosta i gcúram fadtéarmach freisin trí rochtain a sholáthar dóibh ar fhoinse ioncaim bhreise.