Fáiltíonn an tAire Noonan roimh shonraí ó shuirbhé an traonaigh agus molann sé úinéirí talún as a n-iarracht leanúnach chun an speiceas a athbhunú
- Foilsithe: 20 Lúnasa 2024
- An t-eolas is déanaí: 12 Aibreán 2025
• Taifeadadh i mbliana an líon is airde de chríocha an traonaigh (233) le 25 bliain anuas, méadú de 45% ó 2018
• Tá réimse tionscadail LIFE an Traonaigh tar éis a thabhairt le fios go bhfuil méadú de 35% tagtha ar líon na n-éan ó cuireadh tús leis an tionscadal in 2021
• Tá rannpháirtíocht an phobail feirmeoireachta ríthábhachtach do rathúlacht, agus tá 250 feirmeoir agus úinéir talún anois ag bainistiú beagnach 1500 heicteár de thailte don traonach
• In ainneoin méaduithe, tá na héin fós leochaileach agus i mbaol.
Tá fáilte curtha ag an Aire Stáit um Dhúlra, Oidhreachta agus Athchóirithe Toghcháin, Malcolm Noonan TD, inniu roimh shonraí nua a léiríonn go bhfuil ag éirí go han-mhaith le hiarrachtaí chun daonra an traonaigh a mhéadú in iarthar agus in iarthuaisceart na hÉireann.
Léiríonn suirbhé a rinneadh in 2024 ón tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra méadú de 15 éan ar dhaonra náisiúnta na traonach, méadú de 7% ar fhigiúirí 2023. Ina theannta sin, tá méadú de 45% tagtha ar líon na gcríoch traonach a taifeadadh i bpríomhlimistéir pórúcháin Dhún na nGall, Mhaigh Eo agus na Gaillimhe ar fhigiúirí bonnlíne 2018. Tá beagnach 1,500 heicteár talún á bhainistiú anois ag 250 feirmeoir agus úinéir talún chun an traonach a chaomhnú.
Ag tagairt do thorthaí an tsuirbhé, dúirt an tAire Noonan:
“Is léiriú iad na torthaí suntasacha seo ar an gcomhoibriú idir feirmeoirí, úinéirí talún agus na tionscadail chaomhnaithe traonach faoi stiúir an SPNF. Bhí sé de phribhléid agam cuairt a thabhairt ar na ceantair seo, na hiarrachtaí atá á ndéanamh a fheiceáil agus an traonach a chloisteáil - tá tionchar an tionscadail seo iontach agus claochlaitheach do phobail áitiúla agus don tírdhreach araon. Tá an SPNF tiomanta anois a chinntiú go leanfar leis an obair seo nuair a chríochnóidh an tionscadal LIFE Traonach ag deireadh 2025. Tá sé anois ina mhúnla do chaomhnú an dúlra atá dírithe ar an bpobal.
“Mar a léirigh an tionscadal seo, tá an SPNF tiomanta do bheith ag obair i gcomhpháirtíocht le húinéirí talún ar fud ár líonra limistéar cosanta chun seachadadh a dhéanamh do dhaoine agus don dúlra araon.”
Is éin thalamh feirme cúthail agus rúnda iad traonach. Is gné é a nglao sainiúil i gcodanna áirithe de chóstaí thuaidh agus thiar na hÉireann, ach bhí sé forleathan ar fud na tuaithe tráth. Tá an traonach liostaithe ar an Liosta Dearg d’Imní Caomhnaithe tar éis laghdú suntasach a dhéanamh ar líon agus ar raon in Éirinn agus i dtíortha Eorpacha eile. Ó 2021 i leith, tá Tionscadal LIFE Traonach, tionscadal cúig bliana arna mhaoiniú trí Chlár LIFE an AE agus arna stiúradh ag an SPNF, ag obair ar roinnt beart chun meath na traonach a chosc. Bailíonn an SPNF sonraí faoin bpobal traonach ar bhonn bliantúil.
Baineann bearta caomhnaithe an traonaigh le pleanáil réamhghníomhach le feirmeoirí sna limistéir phórúcháin go príomha ar an gcósta thuaidh agus thiar, chomh maith le bearta frithghníomhacha ina mbunaíonn éin i láithreacha nua. Léiríonn sonraí ón tionscadal roinnt beart atá éifeachtach chun gnáthóg na n-éan a fheabhsú. Mar shampla, cuireann cruthú paistí móra neantóga nó barra a mbíonn deis acu le dul i bhfolach iontu agus moill a chur ar ghearradh féir isteach i lár mhí Lúnasa ar a gcumas al sicíní a thógáil go sábháilte. Léiríonn staidéir gur féidir le réimsí gearrtha ón ‘lár-amach’ seachas ón ‘taobh amuigh isteach’ básmhaireacht sicín a laghdú suas le 60%.
Tá conraitheoirí talmhaíochta ríthábhachtach mar go bhfuil na scileanna agus an t-eolas acu chun a chinntiú nach ndéantar dochar do na héin le linn an fhómhair agus breathnaítear ar fhorbairt ’barraí sruthlaithe’atá ceangailte le lomairí chun eagla a chur ar éin as an mbealach mar fhorbairt nuálaíoch.
Is féidir le deontais agus scéimeanna spriocdhírithe feidhmiú mar dhreasachtaí don phobal feirmeoireachta na héin a chosaint agus deis a thabhairt dóibh a n-óg a thógáil. De réir mar a leathnaíonn na héin a sciatháin i gceantair nua ar fud na hÉireann, tá an SPNF agus an tionscadal LIFE ag obair le chéile chun a chinntiú go bhfuil tacaíochtaí ar fáil go forleathan don phobal feirmeoireachta. I measc na bhforbairtí nua tá ‘scórchárta gnáthóige traonach’ chun eolas a thabhairt do scéim bunaithe ar thorthaí d’fheirmeoirí atá á hoibriú ag an Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara.
Dúirt Ciaran Reaney, a chomhordaíonn suirbhé SPNF Traonach:
“In ainneoin mhí an Mheitheamh a bhí an-fhuar agus tais, bhí na héin réasúnta gníomhach ach bhí ar ár bhfoirne suirbhéireachta oibriú go crua chun na héin a aimsiú agus a gcríocha a dhearbhú níos déanaí sa samhradh ná mar a bhíothas ag súil leis. Tá éin á n-aimsiú againn go rialta anois in áiteanna nua mar atá i gCo. Chiarraí agus chuir feirmeoirí agus úinéirí talún nár chuala an t-éan le blianta fada an-fháilte roimh a bheith ag obair linn chun na traonach neadaithe a chosaint. Tá an oireadh ceana fós ag daoine ar an traonach in Éirinn go bhfuil go leor feirmeoirí sásta moill a chur ar ghearradh féir mar iarracht chun iad a shábháil agus iad a theacht ar ais”.
Dúirt an Dr John Carey, a bhainistíonn an tionscadal Traonach LIFE:
“Cé go bhfuil feabhsuithe bliain ar bhliain feicthe againn ar líon na gcríoch traonach agus ar leathnú na n éan go ceantair ina bhfuil siad as láthair le glúin anuas, ní mór dúinn a bheith aireach i dtéarmaí ár ndóchas. Tá an traonach fós an-leochaileach, mar gheall ar athruithe laistigh dár dtírdhreach ach freisin mar gheall ar an athrú mór atá le feiceáil inár bpatrúin aimsire. Bhí an samhradh seo an-dian ar go leor fiadhúlra, le laghdú suntasach ar líon na bhfeithidí a d’fhéadfadh tionchar iarmhartach dona a bheith acu ar éin mar an traonach. Is é an rud atá soiléir, áfach, go bhfuil tionchar dearfach ag an iarracht eisceachtúil atá á déanamh ag feirmeoirí agus úinéirí talún agus tá muid fíorbhuíoch dóibh. Is é an rud is tábhachtaí anois ná leanúint ar aghaidh leis go léir.”
Tá an SPNF tiomanta anois a chinntiú gur féidir leanúint ar aghaidh le gníomhartha dearfacha thionscadal Traonach LIFE nuair a thiocfaidh an tionscadal chun críche ag deireadh 2025.
Mar fhocal scoir dúirt Niall O’Donnchu, Ard-Stiúrthóir, an tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra:
“Is samhail spreagúil agus rathúil é tionscadal LIFE an Traonaigh chun bearta caomhnaithe agus rannpháirtíocht an phobail le feirmeoirí agus úinéirí talún a sheachadadh. Is iontach é an teacht aniar sna huimhreacha agus ba mhaith linn leanúint ar aghaidh sa treo seo agus leis an ardú. Déanfaidh an SPNF a thiomantas do sheachadadh fadtéarmach na ngníomhartha seo a phríomhshruthú anois agus beimid ag tacú go hiomlán le leanúint leis an tionscadal Traonach LIFE tar éis 2025. Léiríonn sé sampla den scoth de chur chuige comhtháite i leith bearta caomhnaithe mar chuid de sheachadadh na hÉireann ar a cuid oibleagáidí faoi Threoracha Dúlra an AE.”
CRÍOCH
Tuilleadh Eolais / Nótaí d’Eagarthóirí
Maidir leis an Tionscadal Traonach LIFE
Díríonn an tionscadal LIFE, atá faoi stiúir na Seirbhíse Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra agus a fhaigheann tacaíocht ón Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara (RTBM), Páirc Fiadhúlra Fota, Ollscoil Theicneolaíochta an Atlantaigh agus Údarás na Gaeltachta, laistigh d’ocht bpríomhréimse agus na hoibreacha i dtreo sainghníomhartha a sheachadadh do na héin.
Tá an tionscadal Traonach LIFE sa bhliain leathdhéanach anois agus críochnóidh sé i mí na Nollag 2025. Meastar scála an tionscadail agus a chomhtháthú agus a rannpháirtíocht le pobail áitiúla agus le tionscadail chaomhnaithe eile a bheith ina ghné ríthábhachtach dá rath; ó chlár tiomnaithe scoileanna go dtí tacú le tionscnaimh phobail a léiríonn agus a chuireann ár n-oidhreacht nádúrtha chun cinn.
Preasoifig na Roinne Tithíochta, Pleanála agus Rialtais Áitiúil
Fón: (01) 888 2638 (díreach)
Ríomhphost: press@housing.gov.ie
Suíomh gréasáin: gov.ie/housing
Twitter: @DeptHousingIRL
Cláraigh le haghaidh an Nuachtlitir Ríomhiris Tithíocht do Chách anseo:
https://subscribepage.io/housingforallezine