Oidhreacht Chultúrtha Dholáimhsithe

I mí na Nollag 2015 dhaingnigh Éire Coinbhinsiún 2003 UNESCO maidir le Caomhnú na hOidhreachta Cultúrtha Doláimhsithe. Tagraíonn oidhreacht chultúrtha dholáimhsithe ‘do na cleachtais, léirithe, nathanna, eolas, scileanna - chomh maith leis na hionstraimí, réada, déantáin agus spásanna cultúrtha lena gcois - a aithníonn pobail, grúpaí agus, i roinnt cásanna, daoine aonair mar chuid dá n-oidhreacht chultúrtha. Déanann pobail agus grúpaí an cultúr doláimhsithe seo, a aistrítear ó ghlúin go glúin, a athchruthú go leanúnach mar fhreagairt da dtimpeallacht, dá gcaidreamh leis an dúlra agus dá stair, agus cuireann sé tuiscint ar a bhféiniúlacht agus leanúnachas ar fáil dóibh. Dá réir, cuireann sé meas ar an éagsúlacht chultúrtha agus ar an gcruthaitheacht dhaonna chun cinn’.

I dtosach báire, thionóil an Roinn grúpa comhairleach eatramhach ar a raibh ionadaithe ón gComhairle Ealaíon, ón gComhairle Oidhreachta, ó Sheirbhís na Séadchomharthaí Náisiúnta agus ó Rannán Ealaíon na Roinne, chun comhairle a thabhairt ar chur i bhfeidhm an Choinbhinsiúin in Éirinn. Mar thoradh ar mholadh ón ngrúpa comhairleach, cheadaigh an tAire Píobaireacht Uilleann agus Iománaíocht a chur ar Fhardal eatramhach Náisiúnta na hOidhreachta Cultúrtha Doláimhsithe.

Faoi láthair tá an Roinn ag glacadh le Léirithe Spéise le bheith curtha san áireamh i bhFardal iomlán Náisiúnta na hOidhreachta Cultúrtha Doláimhsithe d’fhonn cultúr beo na hÉireann a aithint, a chosaint agus a chur chun cinn le haitheantas oifigiúil Stáit. Is féidir foirmeacha a íoslódáil anseo agus ní mór iad a sheoladh chuig nationalich@chg.gov.ie

D’fhéadfadh iarratasóirí a n-éireoidh leo maidir leis an bhFardal Náisiúnta breathnú ar ainmniúchán a lorg ón Stáit le bheith curtha san áireamh ar Liosta Ionadaíoch UNESCO d’Oidhreacht Chultúrtha Dholáimhsithe an Chine Daonna. Tá an Stát i dteideal ainmniúchán amháin a dhéanamh don liosta sin gach bliain.

Go dtí seo d’éirigh le hÉirinn ceithre ghné d’Oidhreacht Chultúrtha Dhomháimhsithe na hÉireann a chur ar Liosta Ionadaíoch UNESCO d’Oidhreacht Chultúrtha Dhomháimhsithe an Chine Daonna – cuireadh píobaireacht uilleann ar an liosta in 2017, Iománaíocht in 2018, cruitéireacht na hÉireann in 2019 agus seabhcóireacht, seabhcóireacht, oidhreacht dhaonna bheo ar an liosta in 2021. I mí an Mhárta 2023, cuireadh iarratas faoi bhráid UNESCO ag iarraidh Éire, an Ostair, Andóra, an Bheilg agus Lucsamburg a chur leis an inscríbhinn reatha faoi Thógáil Chlaí Cloch ar Liosta Ionadaíoch UNESCO. Táthar ag súil leis an gcinneadh ar an iarratas seo i mí na Nollag 2024.

Tá cúig ghné d'Oidhreacht Chultúir Dholáimhsithe na hÉireann inscríofa ag Éirinn ar Liosta Ionadaíoch EOECNA Oidhreacht Chultúir Dholáimhsithe an Chine Daonna go dtí seo - inscríobhadh Píobaireacht Uilleann in 2017, Iománaíocht in 2018, Cláirseoireacht na hÉireann in 2019, an tSeabhcóireacht, ar oidhreacht dhaonna bheo í, in 2021, agus Tógáil Cloiche Singile in 2024.

Déanfar measúnú ar iarratas na hIománaíochta le linn phróiseas 2018 agus beifear ag súil le cinneadh i mí na Samhna 2018. Tá agus bhí an dá eagraíocht lena mbaineann, Na Píobairí Uilleann agus an Cumann Lúthchleas Gael, ag obair go dlúth leis an Roinn chun iarratais an Stáit ar Liosta Oidhreachta Cultúrtha Doláimhsithe UNESCO a ullmhú agus chun tacú leo.

I mí Dheireadh Fómhair 2017 cheadaigh Rannán Chuimhne an Domhain de chuid UNESCO Cnuasach Choimisiún Béalaoideas Éireann 1935-1970 (CCBÉ) lena chur san áireamh ar chlár Chuimhne an Domhain. Tá sé anois in éindí lenár seod náisiúnta, Leabhar Cheanannais, an t-aon ní eile leis an ainmniú sin.

I Márta, 2018 thionóil Coiste Comhairleach na Saineolaithe chun léiriú spéise a athbhreithniú agus moltaí a dhéanamh chun an Aire Madigan TD. Is é Cláirseoireacht na hÉireann an chéad cheann den chéad tráinse eile atá molta d’Fhardal Náisiúnta na hOidhreachta Cultúrtha Doláimhsithe. Dá bhrí sin, le héifeacht ón 17 Márta, 2018, is é Cláirseoireacht na hÉireann an tríú eilimint dár n-oidhreacht chultúir bheo shaibhir atá le cur ar Fardal Náisiúnta na hÉireann maidir le hOidhreacht Chultúir Dholáimhsithe - (tcagsm.gov.ie)

NIICH - 001

22ú Feabhra 2016 - Píobaireacht Uilleann

NIICH - 002

22ú Feabhra 2016 - Iománaíocht

NIICH - 003

17ú Márta 2018 - Cruit Éireann