Tá ról tábhachtach ag an Aontas Eorpach i ngnóthaí idirnáisiúnta trí thaidhleoireacht, trádáil, síochánaíocht agus forbairt. Mar Bhallstát den AE, cuireann Éire leis an ról seo trínár rannpháirteachas i bhforbairt agus i gcur i bhfeidhm bheartas seachtrach an Aontais.
Tá beartais sheachtracha an AE dírithe ar réigiúin agus ar thíortha lasmuigh den Aontas Eorpach reatha. Déanann Institiúidí Eorpacha agus ballstáit an AE maoirseacht orthu.
Déanann an Coimisiún Eorpach maoirseacht ar phríomhbheartais AE, amhail méadú, comhar um fhorbairt, cabhair dhaonnúil agus trádáil.
Déanann ballstáit an AE maoirseacht ar an gComhbheartas Eachtrach agus Slándála (CBES) nuair a thagann siad le chéile sa Chomhairle Gnóthaí Eachtracha.
Is é Josep Borrell Príomhfheidhmeannach bheartas eachtrach an Aontais Eorpaigh, Ardionadaí an Aontais do Ghnóthaí Eorpacha agus Beartas Slándála, faoi láthair. Cabhraíonn sé le gníomhaíocht sheachtrach an AE a chomhordú agus déanann sé ionadaíocht ar an AE ar leibhéal domhanda i réimsí an bheartais eachtraigh agus slándála.
Tá sé ina bhall den Choimisiún Eorpach freisin agus faigheann sé cúnamh ina chuid dualgas ó chuig: an tSeirbhís Eorpach Gníomhaíochta Seachtraí (EEAS) , seirbhís taidhleoireachta an AE.
Ceann de na beartais is mó ráth de chuid an AE deis a thabhairt do thíortha dul isteach san Aontas. Chun a bheith mar chomhalta den AE, ní mór do na tíortha a dhéanann iarratas cloí le reachtaíocht AE agus Critéir Chóbanhávan maidir le dul isteach san AE a chomhlíonadh.
Bainistíonn Uachtaránacht de Chomhairle an Aontais Eorpaigh, ról a bhíonn ag rothlú, i gcomhairle le Coimisiún na hEorpa agus Comhairle an AE an méadú.
Méadaíodh an AE 7 huaire agus tá 28 ballstát ann faoi láthair. Bhí Éire mar chuid den chéad mhéadú in 1973 in éineacht leis an Danmhairg agus an Ríocht Aontaithe. Tharla an méadú is déanaí an 1 Iúil 2013 nuair a chuaigh an Chróit isteach san AE.
Tacaíonn Éire le méadú an AE agus i rith Uachtaránacht an Aontais Eorpaigh tá sé i gceist againn an próiseas a thabhairt chun cinn i ndáil le cúig thír eile – an Íoslainn, an Tuirc, Montainéagró, an tSeirbia agus Poblacht na Macadóine.
Is é an AE an bloc trádála is mó ar domhan agus tá os cionn 500 milliún tomhaltóir ann agus bainistítear caidrimh trádála le tíortha lasmuigh den bhloc seo trí bheartas trádála an AE.
Tá an AE de shíor ag déanamh idirbheartaíochta ar chomhaontuithe trádála le réigiúin agus le tíortha éagsúla ar fud an domhain. Bhain roinnt de na comhaontuithe a rinneadh le déanaí le tíortha mar an Chóiré Theas agus Peiriú.
Is cumhacht eisiach den AE é beartas trádála – agus is féidir leis an AE féin, agus ní ballstáit aonair, comhaontuithe trádála idirnáisiúnta a idirbheartú agus a thabhairt chun críche le tíortha aonair. Cinneann Parlaimint na hEorpa i gcomhar le Comhairle an AE mar a dhéantar an beartas sin agus mar a fheidhmeofar é.
Tá cúnamh forbartha ag croílár chaidreamh eachtrach an AE, mar aon le beartais eachtracha, slándála agus trádála. Is é príomhchuspóir bheartas forbartha an AE an bhochtaineacht a dhíothú trí Spriocanna Forbartha na Mílaoise a bhaint amach. Is príomhthosaíocht de chuid an AE é líon na ndaoine a bhfuil ocras orthu a laghdú faoina leath faoi 2015.
-aghaidh a thabhairt ar fhulaingt an duine, agus aird ar leith á tabhairt ar na grúpaí daoine is leochailí, agus dínit na n-íospartach uile á hurramú ag an am céanna (daonnacht);
- ní thugann sé fabhar d'aon taobh i gcoinbhleacht (neodracht);
- is ar bhonn riachtanas amháin a chuirtear ar fáil é, gan idirdhealú de chineál ar bith (neamhchlaontacht);
tá sí neamhspleách ar chlár oibre ar bith, bíodh sé polaitiúil, eacnamaíoch, míleata nó eile (neamhspleáchas).
Le chéile, tá an AE agus a 27 ballstát ar cheann de na príomhdheontóirí daonnúla. In 2023, soláthróidh an AE €1.7 bhilliún i gcabhair dhaonnúil, ag freagairt do riachtanais dhomhanda atá ag méadú.
Ligeann Comhbheartas Eachtrach agus Slándála an Aontais (CFSP) don AE gníomhú ar bhealach aontaithe maidir le beartas eachtrach agus saincheisteanna slándála agus cuirtear le comhoibriú polaitíochta idir bhallstáit an AE. Ligeann an CFSP don AE freagraí seachtracha a ghlacadh maidir le cásanna slándála nó cosanta idirnáisiúnta lena n-áirítear:
Sa roinn sin, oibrímid le ranna rialtais Éireannach eile (go háirithe an Roinn Dlí agus Cirt, Comhionannais agus Cosanta) chun rannpháirtíocht na hÉireann i ngníomhaíochtaí CSDP a bhainistiú, lena n-áirítear imlonnú trúpaí na hÉireann ar mhisean choimeád síochána EUFOR i Sead, misean Riail DLí EULex sa Chosaiv agus misin mhonatóireachta toghcháin in Oirthear na hEorpa agus sna Balcáin.