Foilsiú
Limistéir Mhuirí faoi Chosaint
Ó An Roinn Tithíochta, Rialtais Áitúil agus Oidhreachta
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
Ó An Roinn Tithíochta, Rialtais Áitúil agus Oidhreachta
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
Chuir an Roinn tús i bhfómhar 2019 le próiseas atá dírithe ar ghréasán Limistéar Muirí faoi Chosaint (LMFC) na hÉireann a fhairsingiú sna blianta amach anseo. Is éard atá i gceist le LMFC, go ginearálta, ná limistéir mhuirí a shainítear i dtaobh cúrsaí tíreolaíochta de a chuireann leibhéil chosanta ar fáil chun cuspóirí caomhnaithe a bhaint amach.
Is féidir le LMFC tacú le gníomhaíocht gheilleagrach a bhaineann leis an bhfarraige; mar shampla, trí limistéir lena mbaineann tábhacht ar leith a chaomhnú agus a chinntiú nach sáraíonn gníomhaíocht dhaonna leibhéal a chothóidh éagsúlacht bhitheolaíoch, táirgiúlacht nádúrtha, sláinte agus folláine dhaoine. Is féidir le LMFC cabhrú freisin leis na tionchair a imríonn an t-athrú aeráide agus aigéadú an aigéin a laghdú trína chinntiú go mbíonn éiceachórais mhuirí sláintiúil agus athléimneach, agus gur féidir leis an timpeallacht mhuirí gníomhú mar chóras nádúrtha stórála carbóin.
Ba é an chéad chéim sa phróiseas reatha chun grúpa comhairleach a thionól chun sainchomhairle sainmholtaí neamhspleácha a sholáthar faoi na próisis a theastaíonn agus na dúshláin a bhfuiltear le dul i ngleic leo chun gréasán MPA na hÉireann a fhairsingiú. Thionóil an grúpa seo, ar a ndéanann an tOllamh Tasman Crowe, Stiúrthóir Institiúid an Domhain, UCD, a chéad chruinniú an 18 Nollaig 2019. Chas sé ina dhiaidh sin ar bhonn míosúil, go cianda san áireamh i rith phaindéim Covid-19.
D’oibrigh an grúpa go dian i rith na tréimhse seo chun a thuarascáil deiridh a chur le chéile agus a chur i gcrích. Chuir an grúpa a thuarascáil faoi bhráid an Aire Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta, Darragh O’Brien, T.D., agus an Aire Stáit don Oidhreacht agus Athchóiriú Toghchán, Malcolm Noonan, T.D., an 22 Deireadh Fómhair 2020 (i rith Sheachtain Ghlas an AE 2020).
Rinne an grúpa comhairleach eolas agus peirspictíochtaí maidir le LMFC a bhailiú agus a roinnt a éascú ó bhreis agus 100 príomhpháirtí leasmhar sochaíoch, pobail, gnó agus earnála mar chuid thábhachtach den taighde agus de na breithniúcháin ghníomhacha a dhéanann an grúpa. Bhain dhá chur chuige comhairliúcháin leis an bpróiseas: ceistneoir ar líne agus grúpaí fócais ar líne.
Ar an gcéad dul síos, scaip an grúpa ceistneoir ar líne i Lúnasa 2020. Thug seo an deis d’fhreagróirí chun a ndearcthaí faoi LMFC a roinnt, fairsingiú ghréasán MPA na hÉireann a fhairsingiú amach anseo, agus an rogha cuir chuige i dtaobh LMFC a roghnú, a ainmniú agus a bhainistiú sa ghearrthéarma agus san fhadtéarma.
Ar an dara dul síos, thit sraith cruinnithe grúpa fócais ar líne amach i Meán Fómhair 2020. Thit iad seo amach ag an tráth céanna a thit próiseas an cheistneora ar líne amach. Ghlac breis agus 40 páirtí leasmhar, ó chomhlachtaí ionadaíocha, earnálacha, údaráis agus grúpaí spéise éagsúla, páirt sna cruinnithe seo de chuid an ghrúpa fócais.
Chuir an t-eolas a bhailigh an grúpa comhairleach tríd an dá chur chuige comhairliúcháin eolas ar fáil do bhreithnithe, anailís agus tuarascáil deiridh an ghrúpa.
Foilsíodh tuairisc dheiridh an Ghrúpa Chomhairligh LMFC i mBéarla agus i nGaeilge ar 26 Eanáir 2021 agus tá sé le fáil tríd an nasc seo: Líonra na Limistéar Muirí Faoi Chosaint in Éirinn a Leathnú Amach .
In éineacht leis an measúnú mionsonraithe a rinne na hAirí agus an Roinn ar thorthaí an ghrúpa chomhairligh, cuireadh tús i lár mhí Feabhra 2021 le bpróiseas comhairliúcháin phoiblí ar thuarascáil an Ghrúpa Chomhairligh a bhí dírithe ar an tuairisc agus ar an bpróiseas LMFCi gcoitinne agus a mhair os cionn cúig mhí go dtí deireadh mhí Iúil 2021.
Speag an comhairliúchán seo agus an chumarsáid a bhain leis, na páirtithe leasmhara go léir agus an pobal i gcoitinne páirt a ghlacadh tríd a dtuairimí faoin bpróiseas a roinnt maidir leis an méadú atá beartaithe do líonra LMFC na hÉireann amach anseo. Mar fhreagairt ar an nglaoch oscailte páirt a ghlacadh ann, fuair an Roinn os cionn 2,300 aighneacht aonair san iomlán ón bpobal agus ó pháirtithe leasmhara eile.
Bhí an t-aiseolas a fuarthas tríd an gcomhairliúchán poiblí ansin faoi réir athbhreithniú neamhspleách agus rinneadh anailís mhionsonraithe ar na freagraí go léir a fuarthas. Tá torthaí agus conclúidí an staidéir sin le fáil i bhfoirm tuarascáil mhionsonraithe ina gcuirtear príomhsonraí agus faisnéis eile a bailíodh tríd an bpróiseas comhairliúcháin i láthair i mbealach inrochtana. Foilsíodh an tuarascáil sin ar an 31 Márta 2022.
I mí na Nollag 2022 d’iarr an tAire Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta ar an nGrúpa Comhairleach um Limistéir Muirí faoi Chosaint (LMC) anailís íogaireachta éiceolaíochta a dhéanamh ar Muir Éireann Iartharach.
Rinneadh an anailís seo chun scagadh a dhéanamh ar limistéir oiriúnacha le haghaidh cosanta amach in oirthear agus oirdheisceart na hÉireann sula n-achtófaí reachtaíocht nua LMC, agus chun bonn eolais a chur faoin bpróiseas cinnteoireachta maidir le suíomh bonneagair fuinnimh in-athnuaite amach ón gcósta (FIA), ag cur san áireamh tuairimí geallsealbhóirí, riachtanais chaomhnaithe agus gníomhaíocht earnála eile.
Cuireadh tús leis an tionscadal i lár mhí na Nollag 2022 agus críochnaíodh é faoi dheireadh mhí Aibreáin 2023. Bhí sé i gceannas ar shaineolaithe in eolaíochtaí beatha muirí ón nGrúpa Comhairleach LMC bunaidh a chuir comhairle ar fáil maidir le leathnú líonra LMC na hÉireann i 2020. I measc a chroí-aidhmeanna, leag obair an ghrúpa amach freisin modheolaíochtaí agus an bonn fianaise is fearr atá ar fáil a fhorbairt agus a léiriú a d’fhéadfaí a chur i bhfeidhm ar an bpróiseas LMC faoin reachtaíocht LMC atá le teacht.
Foilsíodh tuarascáil deiridh an tionscadail agus a cuid aguisíní an 19 Meitheamh 2023 agus tá siad ar fáil trí na naisc seo a leanas:
I ndiaidh na hanailíse íogaireachta éiceolaíochta ar Mhuir Éireann thiar a cuireadh i gcrích i Meitheamh 2023, d’iarr an tAire Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta ar an nGrúpa Comhairleach um Limistéir Mhuirí faoi Chosaint anailís íogaireachta éiceolaíochta breise a dhéanamh ar an Muir Cheilteach.
Mar a tharla i gcás thionscadal Mhuir Éireann, chuathas i ngleic leis an anailís sin chun limistéir oiriúnacha le haghaidh cosanta féideartha a scrúdú agus a aithint amach ó dheisceart na hÉireann sula n-achtófar reachtaíocht nua LMC. Beartaíodh í freisin chun cabhrú le heolas a dhéanamh do na próisis a bhaineann leis an láithreánú féideartha de bhonneagar fuinnimh in-athnuaite amach ón gcósta, agus sonraí atá ar fáil maidir le hiascaireacht agus loingseoireacht, riachtanais chaomhnaithe, mar aon le dearcthaí agus tuairimí geallsealbhóirí a chur san áireamh.
Cuireadh tús leis an tionscadal i mí na Samhna 2023 agus cuireadh críoch leis faoi dheireadh mhí na Bealtaine 2024. Mar aon lena réamhtheachtaí, bhí sé faoi cheannas ag saineolaithe in eolaíochtaí beatha muirí a fuarthas ón nGrúpa Comhairleach LMC bunaidh a chuir comhairle ar fáil maidir le leathnú líonra LMC na hÉireann in 2020.
Foilsíodh tuairisc dheiridh an tionscadail agus a cuid aguisíní ar an 27 Meitheamh 2024 agus tá fáil orthu trí an nasc thíos:
Tá nasc eile, chuig seimineár deireadh an tionscadail, a tionóladh an 24 Iúil 2024, ar fáil freisin.
Tá an Roinn anois, bunaithe ar na céimeanna tábhachtacha seo ar fad agus an fhaisnéis a bailíodh, ag tabhairt faoi phróiseas chun reachtaíocht neamhspleách a fhorbairt a éascóidh sainaithint, ainmniú agus bainistiú MPAnna de réir ghealltanais náisiúnta agus idirnáisiúnta na hÉireann.
Ar an 13 Nollaig 2022 cheadaigh an Rialtas Bille ar Scéim Ghinearálta limistéar muirí faoi chosaint. D'fhógair an tAire Stáit d'Oidhreacht agus Athchóiriú Toghchánach, Malcolm Noonan TD, agus an tAire do Thithíocht, Rialtas Áitiúil agus Oidhreacht, Darragh O’Brien TD é sin le linn rannpháirtíocht na hÉireann ag Comhdháil Bithéagsúlachta COP-15 na Náisiún Aontaithe, i Montréal, Ceanada.
Foilsíodh Scéim Ghinearálta an Bhille um Limistéar Muirí faoi Chosaint (LMC) ar an 16 Nollaig 2022. Cuirtear síos ann ar na cumhachtaí, na struchtúir, na próisis agus na forálacha éagsúla a shamhlaítear faoin mBille atá le teacht. Áirítear leis sin forálacha a bhaineann le róil agus freagrachtaí, aithint, ainmniú agus bainistiú láithreáin LMC, gnéithe a bhféadfaí cosaint a thabhairt dóibh faoin reachtaíocht, agus próisis rannpháirtíochta, mar shampla. Bunaithe ar an Scéim Ghinearálta, tá an Bille um Limistéar Muirí faoi Chosaint (LMC) á dhréachtú faoi láthair agus táthar ag súil go mbeidh sé foilsithe chomh luath agus is féidir é.
Tá sé i gceist leis an reachtaíocht bheartaithe oibriú i gcomhar leis an Acht um Pleanáil Limistéir Mhuirí (2021) agus le sraith beart cosanta don bhithéagsúlacht dhlíthiúil, amhail forálacha faoi na hAchtanna Fiadhúlra, faoin Treoir Réime um Straitéis Mhuirí, faoin Treoir um Ghnáthóga agus Éin ón AE, agus faoin gComhbheartas Iascaigh ón AE mar shampla. Déanfar é seo chun freastal go héifeachtach ar gach ceanglas caomhantais agus úsáid fhadtéarmach, inbhuanaithe thimpeallacht mara na hÉireann atá luachmhar agus éagsúil.
Seiceáil an leathanach gréasáin seo go rialta más spéis leat an t-eolas is déanaí maidir le próiseas leanúnach MPA.