Nósanna Imeachta d’Achomhairc

Tá na nósanna imeachta reachtúla maidir le hachomharc a phróiseáil leagtha amach san Acht Leasa Shóisialaigh (Comhdhlúthú) 2005 agus sna Rialacháin Leasa Shóisialaigh (Achomharc), 1998 agus 2011.

Nuair a dhéanann Oifigeach Cinnidh/Duine Ainmnithe de chuid na Roinne cinneadh, tá duine i dteideal eolas iomlán a fháil ar an mbonn ar ar ndícheadaíodh an t-éileamh tosaigh. Ba chóir é seo bheith leagtha amach sa litir chinnidh a fuair tú.

Is féidir le duine ar bith atá míshásta le cinneadh achomharc a dhéanamh laistigh de 21 lá ó dháta na litreach ar a bhfuil an cinneadh is mian leat a achomharc a dhéanamh air.

Níl aon táille ar achomharc a dhéanamh.

Ábhar an achomhairc

Ní mór na fíricí agus na cúiseanna leis an achomharc a chur san áireamh ar an bhFoirm Achomhairc Leasa Shóisialaigh chomhlánaithe. Ní mór go n-áireofaí san achomharc freisin cibé doiciméid is mian leis an achomharcóir a bhreithniú chun tacú leis an achomharc. Agus d’achomharc á chur isteach agat, féadfaidh tú a chur in iúl má tá sé ar intinn agat tuilleadh fianaise a sheoladh chun tacú le d’achomharc. Ní mór duit é seo a dhéanamh chomh luath agus is féidir

Admháil ar achomharc

Gheobhaidh tú litir admhála nuair a bheidh d’achomharc cláraithe.

Achomharc a tharraingt siar

Féadfaidh duine an t-achomharc a tharraingt siar ag céim ar bith trí scéala a chur go dtí an Oifig Achomharc. Measfar achomharc a bheith tarraingthe siar nuair is léir nach bhfuil an t-achomharcóir i mbun an achomhairc a thuilleadh.

Ní mór don Phríomh-Oifigeach Achomhairc an réimse scéime ábhartha a chur ar an eolas maidir le hachomharc a fuarthas toisc go bhfuil sé ina cheanglas reachtúil den phróiseas achomhairc go lorgófaí páipéir na Roinne ábhartha agus tuairimí ón Oifigeach Breithiúnachta ar bhonn an achomhairc.

Déanfaidh limistéar na scéime athbhreithniú ar an gcinneadh agus féadfaidh sé tabhairt faoi fhiosrú breise ar aon fhíricí nó fianaise nua san achomharc, mar shampla ag Cigire Leasa Shóisialaigh. I gcás éilimh ar íocaíocht breoiteachta nó míchumais, féadfaidh siad scrúdú breise a shocrú ó Mheasúnóir Leighis.

Ag an gcéim seo, tá cead ag an Oifigeach Breithiúnachta/Duine Ainmnithe ón roinn cinneadh leasaithe a dhéanamh ar an gceist atá faoi chaibidil ach amháin sa chás go mbeadh cinneadh athbhreithnithe den sórt sin i bhfabhar an achomharcóra. Nuair a dhéantar cinneadh athbhreithnithe ag an gcéim seo, tugann an limistéar scéime ábhartha éifeacht dó agus mar sin déantar an t-achomharc a réiteach agus a tharraingt siar.

Mura ndéantar athbhreithniú ar chinneadh an Oifigigh Cinnidh/Duine Ainmnithe, ní mór dóibh ansin ráiteas a thabhairt don Phríomhoifigeach Achomhairc, ó nó thar ceann an Oifigigh Cinnidh/Duine Ainmnithe, ar na fíricí agus na héilimh san achomharc. Ní mór aon fhaisnéis, doiciméad nó mír atá i gcumhacht nó i rialú an Oifigigh Cinnidh/Duine Ainmnithe a bhaineann leis an achomharc a sholáthar freisin.

Cuirfear an t-achomharcóir ar an eolas maidir le haon fhianaise bhreise i gcoinne ac(h)ás a thagann as imscrúdú breise den sórt sin agus tabharfar deis dó tuairim a thabhairt ina leith.

Tógann an ghníomhaíocht seo go léir am, ach tugann sé go leor deiseanna don achomharcóir a gcás a neartú tríd an bpróiseas freisin. I líon suntasach cásanna sábhálann sé am mar is féidir an t-achomharc a réiteach gan go ndéanfadh Oifigeach Achomhairc é a bhreithniú.

Fógra do dhaoine lena mbaineann

Eisítear fógra go bhfuil achomharc curtha isteach chuig aon pháirtí eile ar dealraitheach go bhfuil baint aige leis, is é sin duine a bhfuil leas ábhartha aige sa chás. Féadfaidh Oifigeach Achomhairc glaoch ar fhinnéithe a d’fhéadfadh a bheith in ann fianaise a thabhairt maidir leis an achomharc.

Achomharc a tharchur chuig an Oifigeach Achomhairc

Nuair a fhaightear doiciméid ábhartha ó limistéar na scéime, tarchuirtear an t-achomharc chuig Oifigeach Achomhairc.

I bhfianaise líon na n-achomharc agus chun a bheith cothrom le gach achomharcóir, déileáiltear le sannadh na n-achomharc de ghnáth in ord cróineolaíoch.

Tagairt mhalartach do Chúirteanna

Féadfaidh an Príomh-Oifigeach Achomhairc, nuair is cuí léi, aon cheist a cuireadh faoi bhráid an Oifigigh Achomhairc a tharchur chuig an Ard-Chúirt chun cinneadh a dhéanamh. Ní bhaineann sé seo ach nuair a bhíonn pointí casta dlí i gceist.

Féadfaidh an Príomhoifigeach Achomhairc a dheimhniú go bhfuil na gnáthnósanna imeachta achomhairc neamhleor chun próiseáil éifeachtach achomhairc a chinntiú agus is féidir leis a ordú don achomharcóir an t-achomharc a chur faoi bhráid na Cúirte Cuarda lena chinneadh. Má bhaineann an t-achomharc le cinneadh a rinne oifigeach den Bhiúró um Shócmhainní Coiriúla, ní mór don Phríomhoifigeach Achomhairc a ordú go gcuirfí an t-achomharc faoi bhráid na Cúirte Cuarda.

Iarratas ar eolas breise

Féadfaidh Oifigeach Achomhairc iarraidh ar aon duine ábhartha faisnéis bhreise a sholáthar faoin achomharc agus féadfaidh sé nó sí cead a thabhairt an fógra achomhairc agus aon ráitis a dhéantar a leasú.

Nósanna imeachta achoimre nó éisteacht ó bhéal

I gcás go bhfuil an tOifigeach Achomhairc den tuairim gur féidir an t-achomharc a chinneadh ar bhonn na ndoiciméad atá ar fáil agus gan gá le héisteacht ó bhéal, féadfaidh sé nó sí an t-achomharc a chinneadh go hachomair.

I gcás ina measann an tOifigeach Achomhairc go bhfuil gá le héisteacht ó bhéal chun an cheist atá i gceist a chinneadh, socróidh sé nó sí éisteacht ó bhéal ar an achomharc.

Níl aon cheart iomlán ar éisteacht ó bhéal agus ní thabharfar iarratas ar éisteacht ó bhéal i ngach cás.

Nuair is gá an cás a éisteacht ó bhéal, meastar gur féidir leis an lóistíocht atá i gceist 6 seachtaine eile a chur leis an bpróiseas mar ní mór an t-ionad éisteachta a sceidealú agus ar bhonn ginearálta tugtar fógra 2-3 seachtaine roimh ré don achomharcóir.

Ar bhonn praiticiúil, agus é ag teacht ar thuairim maidir le cibé an féidir achomharc a chinneadh i gceart gan éisteacht ó bhéal, beidh aird ag Oifigeach Achomhairc ar:

• nádúr iomlán an achomhairc agus an cheist atá le cinneadh
• aon iarratas a rinneadh ar éisteacht ó bhéal
• cibé an bhfuil coinbhleachtaí gan réiteach san fhianaise dhoiciméadach a thíolaic na páirtithe maidir le haon ábhar atá riachtanach do chinneadh an achomhairc
• cibé an bhfuil aon díospóidí ann maidir leis na fíricí nó tuairimí gairmiúla éagsúla
• tosca ábhartha eile

Toisc gur féidir le hOifigeach Achomhairc achomharc a chinneadh ar bhonn achomair, tá sé tábhachtach go gcuirfí an fhianaise dhoiciméadach agus na forais go léir a mbítear ag brath orthu isteach leis an bhfógra achomhairc.

Ag am ar bith le linn an phróisis seo, suas go dtí an éisteacht ó bhéal agus lena n-áirítear, má bhaineann, is féidir le hachomharcóir faisnéis bhreise a chur isteach a thugann deis dóibh a gcás a neartú.

Ionad d’éisteacht ó bhéal

Is féidir éisteacht ó bhéal a reáchtáil beagnach (trí fhísghlao ar líne), go pearsanta nó ar an bhfón. Reáchtálfar éisteacht phearsanta in áit a mheasann an tOifigeach Achomhairc a bheith oiriúnach.

Seoltar fógra faoi éisteacht ó bhéal chuig gach páirtí lena mbaineann.

Freastal ar éisteacht ó bhéal

Freastalóidh an t-achomharcóir ar an éisteacht ó bhéal de ghnáth agus féadfaidh duine dá t(h)eaghlach nó, aon duine eile a bheith in éineacht leis, má thoilíonn an tOifigeach Achomhairc..

Is féidir le ball dá theaghlach nó le haon duine eile le toiliú an Oifigigh Achomhairc ionadaíocht a dhéanamh ar achomharcóir ag an éisteacht freisin.

Ba cheart d’achomharcóirí aon socruithe a mheastar a bheith riachtanach a dhéanamh mar ullmhúchán don éisteacht ó bhéal. mar ní dhéanfar éisteachtaí sceidealaithe a atheagrú ach amháin i gcúinsí eisceachtúla. Tá sé tábhachtach freisin go gcuirfidh achomharcóirí an fhianaise ar fad a mheastar a bheith ábhartha maidir leis an achomharc ar fáil ar bhonn tráthúil.

Féadfaidh an tOifigeach Breithiúnachta/Duine Ainmnithe a rinne an cinneadh a bheith i láthair nó féadfaidh oifigeach eile de chuid an Aire ionadaíocht a dhéanamh air/uirthi. Féadfaidh aon duine eile a mheasann an tOifigeach Achomhairc gur cheart éisteacht a fháil i láthair freisin. Déantar gach iarracht an éisteacht a choinneáil chomh neamhfhoirmiúil agus is féidir.

Costais a Íoc

Má bhíonn ar dhuine taisteal chun freastal ar an éisteacht, socróidh an tOifigeach Achomhairc cúiteamh i leith speansais taistil agus chothaithe réasúnta agus cúiteamh as aon chaillteanas tuillimh.

Ní íoctar costais ionadaíochta gairmiúla ag éisteacht ó bhéal. É sin ráite, Féadfaidh an tOifigeach Achomhairc dámhachtain a dhéanamh maidir le hionadaíocht den sórt sin ach amháin maidir le freastal an ionadaí féin ar an éisteacht ó bhéal.

Leagan amach na héisteachta ó bhéal

Reáchtáiltear éisteachtaí ó bhéal go príobháideach, agus is é an aidhm atá leis na himeachtaí a choinneáil chomh neamhfhoirmiúil agus is féidir. Féadfaidh an tOifigeach Achomhairc, áfach, más cuí leis nó léi, fianaise a ghlacadh faoi mhionn agus daoine a bheidh i láthair mar fhinnéithe ag an éisteacht a chur faoi mhionn (Alt 313). Ní cheadaítear éisteacht ó bhéal a thaifeadadh.

Cuirfidh an tOifigeach Achomhairc é/í féin agus gach duine eile atá ann i láthair. Déarfaidh sí nó sé freisin an bhfuil daoine eile a bhfuil sé ar intinn aige nó aici glaoch orthu chun fianaise a thabhairt le linn na héisteachta. Tabharfaidh an tOifigeach Achomhairc breac-chuntas ar an gcinneadh a bhfuil an t-achomharc á dhéanamh ina choinne, forais an achomhairc agus freagairt limistéar na scéime ar na forais sin. Tógfar fianaise ó fhinné ar bith.

Ag an éisteacht tugtar gach deis don achomharcóir a chás nó a cás a leagan amach agus aon fhianaise a thairgeann finnéithe a cheistiú. Mar mhalairt air sin, más cuí, féadfaidh a ionadaí nó a hionadaí é seo a dhéanamh ar a son.

I mionlach beag cásanna féadfar iallach a chur ar an Oifigeach Achomhairc an éisteacht a chur siar nó a chur ar athló. D’fhéadfadh sé seo a bheith riachtanach mura bhfuil, mar shampla, finné ríthábhachtach ar fáil nó má thugtar isteach ag an éisteacht fianaise bhreise a dteastaíonn tuilleadh imscrúdaithe. Féadfaidh an tOifigeach Achomhairc aontú breithniú an achomhairc a chur siar chun deis a thabhairt don achomharcóir tuilleadh fianaise a fháil mar thaca lena chás, mar shampla tuairisc ó Chomhairleach Míochaine. Mar sin féin, ba chóir gach iarracht a dhéanamh chun an fhianaise ábhartha ar fad a bheith ann chun tacú le cás an achomharcóra roimh an éisteacht.

Teip freastal ar éisteacht ó bhéal

I gcás ina mainníonn duine freastal ar éisteacht ó bhéal, féadfaidh an tOifigeach Achomhairc cibé bearta is cuí leis nó léi chun an t-achomharc a chinneadh.

Féadfaidh Oifigeach Achomhairc, trí fhógra i scríbhinn a thabhairt, a cheangal ar dhuine freastal ar éisteacht ó bhéal agus aon doiciméid ábhartha a bhreith leo. Tá duine nach gcomhlíonann fógra dá leithéid ciontach i gcion agus, ar é nó í a chiontú go hachomair, féadfar fíneáil suas le €1,500 a ghearradh air.

Cinneadh an Oifigigh Achomhairc

Tar éis dó an t-achomharc a bhreithniú, lena n-áirítear fianaise a tugadh ag an éisteacht ó bhéal, más infheidhme, déanfaidh an tOifigeach Achomhairc cinneadh maidir leis an achomharc.

Is i scríbhinn a bheidh cinneadh an Oifigigh Achomhairc agus, i gcás nach bhfuil an cinneadh i bhfabhar an achomharcóra, míneoidh sé na cúiseanna atá leis an gcinneadh.

Toradh an chinnidh

Seolfar toradh an chinnidh chuig an achomharcóir agus chuig aon duine eile lena mbaineann. Seoltar an cinneadh freisin chuig an limistéar scéime ábhartha ag an gcéim sin le haghaidh aon ghníomh riachtanach.

Ceist le breithniú

Is ionann an cheist atá os comhair an Oifigigh Achomhairc le cinneadh agus a bhí roimh an Oifigeach Cinnidh/Duine Ainmnithe a rinne an cinneadh tosaigh. Níl an tOifigeach Achomhairc teoranta do na forais ar a raibh an cinneadh tosaigh bunaithe, agus féadfaidh sé nó sí an cheist a bhreithniú amhail is dá mbeadh sí á cinneadh den chéad uair.

Fianaise le breithniú

Agus an t-achomharc á bhreithniú, tabharfaidh an tOifigeach Achomhairc aird ar an bhfianaise ábhartha ar fad lena n-áirítear an t-ábhar tacaíochta. D’fhéadfadh go n-áireofaí san ábhar seo tuarascálacha Oifigigh Imscrúdaithe agus Mheasúnóirí Liachta na Roinne, na boinn atá le hachomhairc lena n-áirítear aon doiciméadú a cuireadh isteach leis agus aighneacht ón oifigeach a rinne an cinneadh nó a cuireadh isteach thar ceann an oifigigh a rinne an cinneadh. D’fhéadfadh fianaise dhoiciméadach eile a bheith comhdhéanta de chomhfhreagras ó fhostóir maidir le tarlú timpiste ceirde nó maidir leis an gcaoi ar cuireadh deireadh le fostaíocht duine. Tabharfaidh an tOifigeach Achomhairc aird freisin ar aon fhíricí a eascróidh as cur i láthair na fianaise ag an éisteacht ó bhéal.

Cur i bhfeidhm na reachtaíochta

Tá na coinníollacha is bun leis an teidlíocht ar shochar cuimsithe i bhforálacha na reachtaíochta leasa shóisialaigh [na hAchtanna Leasa Shóisialaigh agus na Rialacháin a rinneadh fúthu] agus ní mór don Oifigeach Achomhairc an reachtaíocht seo a chur i bhfeidhm ar ac(h)uid torthaí ar na fíricí agus cinneadh á dhéanamh ar an gceist faoi achomharc. D’fhéadfadh cur i bhfeidhm reachtaíochta nó cásdlí eile a bheith i gceist le roinnt saincheisteanna.

Cuimsíonn an cás dlí a úsáidtear breithiúnais Chúirteanna na hÉireann agus cinntí ó chúirteanna eile a admhaítear i mbreithiúnais chúirteanna na hÉireann.

Léirmhínithe reachtúla

D’fhéadfadh saincheisteanna nár tháinig chun cinn roimhe seo a bheith i gceist le roinnt achomharc agus d’fhéadfadh go gcuirfeadh cinntí Oifigigh Achomharc sna cásanna sin treoir ar fáil dá mbeadh na saincheisteanna céanna ag teacht chun cinn arís, faoi réir ag thuillteanais cásanna aonair, dar ndóigh.

I dtuarascáil bhliantúil (foilsithe) an Phríomhoifigigh Achomhairc don Aire tá achoimrí ar chásanna arna gcinneadh ag Oifigigh Achomhairc agus athbhreithnithe ar chinntí an Oifigigh Achomhairc arna ndéanamh ag an bPríomhoifigeach Achomhairc, a mheasann an Príomhoifigeach Achomhairc a bheadh cabhrach chun gnéithe ar leith den reachtaíocht a fhorléiriú nó chun cinntí a dhéanamh ar fhíorais bunaithe ar imthosca áirithe.

Athbhreithniú ag Oifigeach Achomhairc nó ag Príomh-Oifigeach Achomhairc

Féadfaidh Oifigeach Achomhairc cinneadh Oifigeach Achomharc a athbhreithniú i bhfianaise fíricí nua nó fianaise nua a tugadh faoi deara nó má tá athrú ábhartha ar imthosca ó tugadh an cinneadh (Alt 317).

Is féidir leis an bPríomhoifigeach Achomhairc cinneadh an Oifigigh Achomhairc a athbhreithniú freisin má fheictear di go raibh an cinneadh earráideach mar gheall ar bhotún maidir leis na fíricí nó leis an dlí (Alt 318).

I gceachtar cás, ba cheart don duine lena mbaineann ráiteas i scríbhinn a thíolacadh ar na forais ar a bhfuil athbhreithniú ar an gcinneadh á lorg agus aon fhianaise nua nár breithníodh roimhe seo a áireamh.

I ngach nós imeachta, cloítear go hiomlán le prionsabail an cheartais aiceanta agus, dá mba rud é go mbeadh leas ábhartha ag athbhreithniú den sórt sin do dhuine éigin eile lena mbaineann, tabharfar deis don duine eile sin tuairim a thabhairt.

Athbhreithniú ag na Cúirteanna

Ar bhonn ginearálta, tá cinneadh an Oifigigh Achomhairc críochnaitheach agus dochloíte (Alt 320). Mar sin féin, tá sé seo faoi réir achomhairc chun na hArd-Chúirte ar phointe dlí (Alt 327), athbhreithniú i bhfianaise fíricí nó fianaise nua (Alt 317), nó de bharr botún maidir leis an dlí nó leis na fíricí (Alt 318).

Féadfaidh aon achomharcóir freisin athbhreithniú breithiúnach a lorg ar chinneadh sna Cúirteanna má bhraitheann sé nó sí go bhfuil cinneadh easnamhach de bharr easpa cothroime nós imeachta.