Foilsithe
An t-eolas is déanaí
D’fhoilsigh an tAire Sláinte, Stephen Donnelly, TD, agus an tAire Míchumais, Anne Rabbitte, TD, dhá Thuarascáil Eatramhacha Shubstainteacha inniu a sholáthair an Coimisiúin Imscrúdúcháin (Ceisteanna áirithe maidir le seirbhís míchumais san Oirdheisceart agus ceisteanna gaolmhara), “Coimisiún Farrelly”.
Sholáthair an Coimisiún na tuarascálacha seo sula gcríochnófar a Thuarascáil deiridh ar Chéim a hAon. Bunaíodh an Coimisiún i Márta 2017 agus tá imscrúdú á dhéanamh aige ar shaincheisteanna a bhaineann le cúram a sholáthar do “Grace” in iartheach altrama san Oirdheisceart, a ndearnadh líomhaintí mí-úsáide ina leith.
Lena cheadú a Thuarascáil deiridh ar Chéim a hAon a chríochnú, ceadaíodh síneadh go dtí Iúil 2022.
Cumhdaítear sa chéad Tuarascáil Eatramhach Shubstainteach an tréimhse ó 1989 go 1996 (tráth a bhain Grace an aosacht amach) agus inar raibh freagrachtaí údarás poiblí maidir lena cúram á rialú ag beartais chúraim leanaí Stáit na linne sin. Cuirtear eolas ar fáil sa Tuarascáil ar mhodheolaíocht agus ar chomhthéacs imscrúdú an Choimisiúin, an ról a bhí ag údaráis phoiblí i dtaobh chúram agus chosaint Grace, na socruithe inar sainaithníodh agus inar úsáideadh a teach altrama, seiceálacha reachtúla agus freagrachtaí as dualgas cúraim, agus an bealach a rinne na húdaráis phoiblí ábhartha idirghníomhú maidir lena cúram i rith na tréimhse seo san áireamh.
Léirítear sa dara Tuarascáil Eatramhach Shubstainteach torthaí a bhain an Coimisiún amach ar réimse ceisteanna a bhaineann le ról údarás poiblí i gcúram agus i gcosaint a sholáthar do Grace i gcaitheamh na tréimhse ó 1997 go 2007. Rinne beartas náisiúnta i dtaca le cúram a sholáthar do dhaoine fásta faoi mhíchumas intleachtúil riar an chúraim do Grace a rialáil i gcaitheamh na tréimhse seo, agus déantar breithmheas sa Tuarascáil ar an gcúram a sholáthair údaráis phoiblí sa chomhthéacs sin.
Luann an tAire go bhfuil tacaíochtaí cónaithe agus ildisciplíneacha araon á bhfáil ag “Grace”, bunaithe ar riachtanais mheasúnaithe. Cuirtear an tacaíocht seo ar fáil trí eagraíocht soláthraí Alt 39 ach tugann seirbhísí FSS in ECSP 5 tacaíocht dó freisin.
Agus é ag trácht ar na torthaí a bhain an Coimisiún amach, léirigh an tAire Donnelly an bhuairt atá air i ngeall gur theip, ag an tráth sin, ar Bhord Sláinte an Oirdheiscirt, agus ar FSS, ina dhiaidh sin, cloí lena n-oibleagáidí reachtúla.
Dúirt an tAire Donnelly:
“Tugtar sraith teipeanna stairiúla córasacha chun solais sna tuarascálacha seo a rinne na comhlachtaí poiblí éagsúla. Tá forbairt shuntasach tagtha le himeacht ama ar bheartas náisiúnta maidir le cúram leanaí agus daoine fásta faoi mhíchumas intleachtúil ó na tréimhsí a chumhdaítear sna tuarascálacha ar aghaidh, bunú Beartais Náisiúnta um Chosaint, coistí cosanta san áireamh i ngach ECSP, Faighteoir Rúnda a cheapadh, agus Painéal Athbhreithnithe Neamhspleách Náisiúnta (PANN) a bhunú ina measc.
“Beidh mo roinn agus an Roinn Leanaí, Comhionannais, Míchumais, Lánpháirtíochta agus Óige ag oibriú go dlúth le FSS agus le Tusla, lena dheimhniú go dtéitear i ngleic sa Chomhphrótacal um Chomhoibriú Idirghníomhaireachta idir FSS agus Tusla le haon chinn de na torthaí nach léirítear cheana féin in athrú rialála i gcaitheamh na tréimhse ó tugadh an cás seo chun solais an chéad uair.”
Rinne na hAirí trácht freisin ar an tábhacht a bhaineann le hobair an Choimisiúin agus Tuarascáil Deiridh Chéim a hAon a fháil ar deireadh thiar in Iúil 2022.
Dúirt an tAire Rabbitte:
“Léirítear sna Tuarascálacha Eatramhacha Substainteacha seo na chéad torthaí a bhain Coimisiún Farrelly amach, agus tá deis anois againn idirchaidreamh a dhéanamh leis na heagraíochtaí agus na soláthraithe cúraim ábhartha chun plé a dhéanamh ar na torthaí, teacht chun cinn an chúraim idir an dá linn, agus lena dheimhniú go ndeachamar i ngleic leis na cúinsí a chumasaigh an cás seo teacht chun solais, ar an gcéad dul síos.
“Níl obair an Choimisiúin tugtha chun críche go fóill, áfach, maidir le roinnt saincheisteanna tábhachtacha a bhaineann le Grace. Táimid ag feitheamh lena thorthaí, ach go háirithe, maidir leis an gcúram a sholáthair an teaghlach altrama do Grace agus cibé acu an raibh nó nach raibh sí thíos le mí-úsáid. Tá seo ar cheann de na saincheisteanna is tábhachtaí atá le breithniú ag an gCoimisiún agus tá spéis an-mhór ann ina réiteach”.
Nótaí d’Eagarthóirí
Shínigh an Taoiseach, Enda Kenny, I.R. Uimh. 96 de 2017, an Coimisiúin Imscrúdúcháin (Ceisteanna áirithe maidir le seirbhís míchumais san Oirdheisceart agus ceisteanna gaolmhara), (“Coimisiún Farrelly”) an 21 Márta 2017. Bunaíodh an Coimisiún faoin Acht um Choimisiúin Imscrúdúcháin, 2004 (Uimh. 23 de 2004).
Bunaíodh an Coimisiún le himscrúdú á dhéanamh ar chúram agus ar chosaint a thabhairt do “Grace” (ainm bréagach) agus do dhaoine eile a bhí in iartheach altrama san Oirdheisceart, a ndearnadh líomhaintí mí-úsáide ina leith.
Coimisiún Imscrúdúcháin reachtúil é Coimisiún Farrelly agus tá sé neamhspleách i dtaobh tabhairt faoina fheidhmeanna faoin reachtaíocht agus faoina Théarmaí Tagartha.
Is é Cathaoirleach agus Ball Aonair an Choimisiúin Marjorie Farrelly, Abhcóide Sinsearach.
Chuir an Coimisiún tús lena imscrúdú an 15 Bealtaine 2017. Faoi Théarmaí Tagartha an Choimisiúin (a cheadaigh an Rialtas i Márta 2017), bhí tuarascáil deiridh ar obair chéim 1 an Choimisiúin le seoladh ar aghaidh chuig an Aire Sláinte laistigh de bhliain amháin tar éis gur chuir an Coimisiún tús lena obair. Fuair an Coimisiún roinnt síntí ama lena chur ar a chumas tabhairt faoina obair i gcomhréir lena Théarmaí Tagartha.
Tá chéad sé thuarascáil eatramhacha an Choimisiúin ar fáil sa mhír ‘foilseacháin’ ar láithreán gréasáin na Roinne Sláinte: https://www.gov.ie/en/collection/8bbdc7-the-farrelly-commission-of-investigation-certain-matters-relative-to/
Déanfaidh chéad céim obair an Choimisiúin imscrúdú ar ról údarás poiblí i gcúram agus i gcosaint a thabhairt do Grace, a chónaigh le hiartheaghlach altrama in Oirdheisceart na hÉireann idir 1989 agus 2009, agus cuireann moltaí a rinne Conor Dignam, Abhcóide Sinsearach, eolas ar fáil dó san Athbhreithniú a rinne sé ar Cheisteanna Áirithe a bhaineann le Seirbhís Míchumais san Oirdheisceart (2016).
Tá breithniú á dhéanamh ag an gCoimisiún ar chúram Grace faoi na teidil seo a leanas: Comhthéacs, an comhthéacs reachtúil, neamhreachtúil, riaracháin agus rialachais san áireamh a bhí i gceist maidir leis an gcúram agus an chosaint a soláthraíodh do leanaí agus do dhaoine fásta leochaileacha a bhí faoi chúram an Stáit;
Cuirfear san áireamh sa dara céim d’imscrúdú an Choimisiúin na fíricí a bunaíodh trí Chéim 1 dá obair agus an scóip d’aon imscrúduithe breise. Cuirfear san áireamh ann freisin aon eolas atá faoi sheilbh an Choimisiúin, na tuarascálacha a rinne Conor Dignam, Abhcóide Sinsearach agus Resilience Ireland, Ltd. agus na moltaí a bhaineann le cúram a thabhairt do dhaoine aonair eile a chónaigh leis an teaghlach altrama anuas ar cheisteanna a bhaineann le Nochtadh Cosanta agus iad siúd a rinne iad. Cuirfear tús le Céim 2 tar éis go ndéanfar breithniú ar ráiteas scríofa an Choimisiúin ar na himscrúduithe breise a dhéanfaidh sé agus ar aon socruithe riachtanacha a chur i bhfeidhm.
Tá Téarmaí Tagartha an Choimisiúin Imscrúdúcháin ar fáil ar láithreán gréasáin na Roinne Sláinte: https://www.gov.ie/en/publication/e32aa8-commission-of-investigation-certain-matters-relative-to-a-disability/
Chuir FSS roinnt bearta suntasacha i bhfeidhm le daoine leochaileacha a chosaint, an méid seo a leanas ina measc:
I ndiaidh Thuarascálacha Devine agus Athléimneachta, forbraíodh sraith chaighdeánaithe beartais agus nósanna imeachta i dtaobh próisis bhainistíochta comhad, eolais agus cáis agus tá seo á cur i bhfeidhm ar fud an chórais soláthair oibríochtúil.
Leibhéil shuntasacha oiliúna agus forbartha don fhoireann a oibríonn i suíomhanna ina soláthraítear tacaíochtaí do dhaoine leochaileacha.