Ó An Roinn Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
€50m le haghaidh Tacaíochtaí Leanúnachas Gnó Turasóireachta, ag tacú le maireachtáil agus téarnamh gnó
Maoiniú Margaíochta Turasóireachta feabhsaithe €35m, ag luasghéarú filleadh na Turasóireachta Idirnáisiúnta go hÉirinn
Infheistíocht mhéadaithe €27m i margaíocht turasóireachta intíre, féilte agus imeachtaí chomh maith le tionscnaimh i bhforbairt scileanna agus i gcoinneáil foirne san áireamh
Coinneofar maoiniú Chomhairle na nEalaíon ag €130m, an leibhéal is airde riamh
€25m chun Scéim Ráthaíochta Ioncaim Bhunúsaigh d'Ealaíontóirí a reáchtáil ar bhonn píolótach
€25m le haghaidh tuilleadh tacaíochtaí siamsaíochta beo
Pacáiste breise €7m don Ghaeilge móide €4.2m breise do chraoltóireacht na Gaeilge
Leithdháileadh €105.81m ar Spórt Éireann chun tacú le forbairt agus rannpháirtíocht ar fud na hÉireann
Deontais bhreise shuntasacha faoin gClár um Chaipiteal agus Threalamh Spóirt
€5.5m chun Coimisiún nua na Meán a bhunú, lena n-áirítear Coimisinéir um Shábháilteacht ar Líne
D’fhógair an tAire Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán, Catherine Martin TD, agus an tAire Stáit, Jack Chambers TD, inniu (13 Deireadh Fómhair) sonraí faoi oll-mhaoiniú €1,197,498,000 a leithdháileadh ar an Roinn i mBuiséad 2022, ag clúdach raon leathan sruthanna maoinithe agus bearta samhlaíocha nua chun tacú le teacht aniar agus fás chleachtóirí, gnólachtaí, pobail agus oibríochtaí in earnálacha a ndéanann an Roinn maoirseacht orthu.
Dúirt an tAire Catherine Martin:
“Cuireann Buiséad 2022, a ndearna na trí pháirtí Rialtais idirbheartaíocht air, pacáiste cumhachtach tacaíochtaí ar fáil chun na hearnálacha turasóireachta, cultúir, Gaeltachta, spóirt agus meán a neartú ar fud na hÉireann. Tagann na bearta seo a fógraíodh inniu tar éis plé leanúnach idir oifigigh mo Roinnse agus na hearnálacha agus na pobail a thagann faoinár gcúram. Le chéile, chuireamar tacaíochtaí láidre ar fáil le linn tréimhse dhúshlánach COVID-19 chun cuidiú leis na hearnálacha fíorthábhachtacha seo maireachtáil agus anois agus an tír ag teacht amach ón bpaindéim, táimid ag tacú lena bhfás agus lena rath sa todhchaí.
“Dearadh na bearta a fógraíodh do na hearnálacha seo go sonrach, ar ndóigh, ach tagann siad anuas ar na tacaíochtaí gnó agus na bearta eacnamaíochta uile a fógraíodh i mBuiséad 2022, lena n-áirítear tacaíochtaí pá. Ag obair leis an Aire Stáit Jack Chambers, cuireann an buiséad seo deis iontach ar fáil dúinn chun tacú lenár n-earnálacha agus iad ag téarnamh, chun béim athnuaite a chur ar sheachadadh ghealltanais uaillmhianacha an Chláir Rialtais, agus chun plé a dhéanamh leis na hearnálacha chun beartais agus tionscnaimh nua a fhorbairt."
Dúirt an tAire Chambers:
“Táim an-sásta gur éirigh linn maoiniú a mhéadú do raon clár agus tionscnamh d’earnálacha na Gaeilge agus an Spóirt. Agus muid ag teacht amach ón bpaindéim cinnteoidh an tacaíocht bhreise seo go mbeidh níos mó daoine in ann filleadh ar na spóirt agus na gníomhaíochtaí is ansa leo, agus cuideoidh sí linn tógáil ar thionscnaimh thábhachtacha rannpháirtíochta. Cuideoidh an méadú incriminteach leanúnach ar mhaoiniú don Ghaeilge lenár bpobail Gaeltachta fás agus déanamh go maith agus tá sé mar chuid de shraith beart a dearadh chun tacú le húsáid na Gaeilge agus soláthar seirbhísí trí Ghaeilge, Bille na dTeangacha Oifigiúla (Leasú) san áireamh."
Turasóireacht
Tá sé mar aidhm ag beartas Turasóireachta an Rialtais tacú le hearnáil turasóireachta inbhuanaithe a fhorbairt, ag tacú léi chun téarnamh agus fás, agus tionchar a imirt ar chathracha, bhailte, shráidbhailte agus cheantair thuaithe ar fud na hÉireann.
Ligfidh leithdháileadh Bhuiséad 2022 don Roinn:
I measc na mbuaicphointí Turasóireachta tá:
Cuimsíonn na tacaíochtaí do Thurasóireacht i mBuiséad 2022 raon beart tras-Rialtais a chabhróidh leis an earnáil téarnamh agus fás. Ina measc tá leanúint den Scéim Fóirdheontais Pá Fostaíochta go dtí mí Aibreán 2022, pacáiste €90m don tionscal eitlíochta a thiocfaidh le tionscnaimh mhargaíochta chun cuairteoirí thar lear a mhealladh, agus ráta CBL 9% don earnáil fáilteachais a fhanfaidh i bhfeidhm go dtí mí Mheán Fómhair 2022.
Cheadaigh an Rialtas síneadh ar Tharscaoileadh na Rátaí Spriocdhírithe, lena n-áirítear gnólachtaí turasóireachta, go dtí deireadh 2021, agus tacóidh an faomhadh sin leis an tionscal.
Beidh €241.7m i maoiniú reatha agus €46.7m i maoiniú caipitil i maoiniú iomlán Turasóireachta 2022.
Dúirt an tAire Catherine Martin:
"Bhí tionchar uafásach ag paindéim COVID-19 ar thionscal na turasóireachta. Agus an earnáil ríthábhachtach a thacaíonn le slite beatha ar fud na hÉireann á hatógáil againn tá deis againn a chinntiú go gcuireann téarnamh agus fás na hearnála seo le cúrsaí eacnamaíochta agus sóisialta i gcathracha, bailte agus sráidbhailte ar fud na hÉireann, ar bhealach atá scaipthe go cothrom i rith na bliana, agus ar bhealach a chosnaíonn ár dtimpeallacht uathúil. Cuideoidh an maoiniú breise suntasach a d’éirigh liom a fháil do sheirbhísí turasóireachta i mBuiséad 2022 le haghaidh a thabhairt ar ábhair imní a bhaineann le maireachtáil láithreach agus cumasóidh sé teacht aniar agus téarnamh breise ar fud an tionscail agus muid ag athoscailt do thurasóireacht idirnáisiúnta agus ag bogadh i dtreo thodhchaí níos inbhuanaithe”.
Dúirt sí chomh maith:
“Chomh maith leis na bearta go léir a fógraíodh inniu, chuir mo Roinn tús le beartas nua turasóireachta a fhorbairt a mbeidh inbhuanaitheacht mar bhunluach aige. Tugann forbairt an bheartais nua seo deis dúinn a leagan amach cén cineál earnála turasóireachta a theastaíonn uainn idir seo agus 2030 agus níos faide anonn”.
An Cultúr agus na hEalaíona
Tá sé mar aidhm ag clár Cultúir an Rialtais láidreachtaí ealaíne agus cruthaitheachta iontacha na hÉireann a chur chun cinn agus a fhorbairt anseo agus thar lear, ag uasmhéadú a luach sochaíoch agus eacnamaíoch don tír, agus ag tacú leis na hEalaíona agus leis na hearnálacha siamsaíochta agus iad ag téarnamh. Ligfidh leithdháileadh Bhuiséad 2022 don Roinn:
I measc na mbuaicphointí Cultúir agus Ealaíon tá:
Dúirt an tAire Catherine Martin:
“Mar Aire le freagracht as na hEalaíona agus an gCultúr, tuigim an méid a chuireann an earnáil seo le saol laethúil daoine in Éirinn agus thar lear; bhí sé seo le feiceáil go háirithe le linn na paindéime. Ní féidir an iomarca béime a leagan ar an tábhacht a bhaineann le cultúr na hÉireann, ealaín na hÉireann agus léiriúcháin na hÉireann maidir lena dtionchar go hidirnáisiúnta agus sa bhaile. D'aithin an Rialtas, leis an bpacáiste láidir samhlaíoch seo de thacaíochtaí a fógraíodh inniu, go bhfuil céimeanna misniúla riachtanach chun go dtiocfaidh ár bpobal ealaíon, imeachtaí agus cultúrtha an-luachmhar ar ais níos láidre ná riamh."
Dúirt an tAire chomh maith:
“Tá áthas orm go háirithe a bheith ag fógairt reáchtáil Scéim nua Ráthaíochta Ioncaim Bhunúsaigh nua d’ealaíontóirí ar bhonn píolótach. Tá an scéim seo bunaithe ar phlé leanúnach leis an earnáil. Cuirfidh an scéim borradh faoi agus tacaíocht ar fáil don earnáil ealaíon agus cultúir, agus tá súil agam go soláthróidh sí toradh dár n-ealaíontóirí, tar éis na gcúinsí deacra ina raibh siad ag maireachtáil le bliain go leith anuas. Mhol an Tascfhórsa um Théarnamh na Ealaíon agus an Chultúir an beart seo a chur i bhfeidhm thar aon rud eile."
An Ghaeltacht
Ta sé mar aidhm ag clár Gaeltachta an Rialtais tacú leis an nGaeilge agus úsáid na teanga mar phríomhtheanga an phobail sa Ghaeltacht a neartú.
Faoin gclár seo, cuirfidh leithdháileadh 2022 ar chumas na Roinne seo an méid seo a leanas a chur ar fáil:
Buiséad 2022 - áirítear ar na Buaicphointí don Ghaeltacht:
De réir gealltanas a tugadh i gClár an Rialtais, chuir an tAire Martin agus an tAire Stáit Chambers araon fáilte roimh an bhfógra go gcuirfear maoiniú breise ar fiú €7m é ar fáil don Ghaeltacht agus d'earnáil na Gaeilge an bhliain seo chugainn, a thabharfaidh go dtí €85.6m an leithdháileadh maoinithe atá acu. Ina theannta sin, faoi leithdháileadh na Roinne do na Meáin, tá méadú €4.2m á chur ar mhaoiniú TG4 chun é a thabhairt suas go dtí €44.933m - an méadú is mó riamh ar mhaoiniú na heagraíochta. D'fhéadfadh ioncam fógraíochta suntasach breise ón earnáil phoiblí a bheith ar fáil do TG4 an bhliain seo chugainn chomh maith, a thiocfaidh chun cinn ó fhorálacha Bhille na dTeangacha Oifigiúla (Leasú) atá le hachtú go luath.
Tá maoiniú breise ar fiú €1.5m san iomlán é á chur ar fáil d'Údarás na Gaeltachta a chuideoidh tuilleadh leis an Údarás fiontraíocht a fhorbairt sna réigiúin Ghaeltachta agus a Straitéis 5 bliana a chur i bhfeidhm. Áirítear air seo €1m breise sa bhliain 2022 i leith forbairt pobail agus earnáil thurasóireacht na Gaeltachta, a buaileadh go dona, ag cur le méaduithe a cuireadh ar fáil sna trí Bhuiséad dheireanacha. Tá an méadú €14.45m ar leithdháileadh caipitil an Údaráis don bhliain 2021 á choinneáil don bhliain 2022.
Rachaidh leithdháiltí méadaithe don phróiseas pleanála teanga reachtúil agus do thacaíochtaí pobail agus teanga chun tairbhe na Gaeltachta freisin, ar aon dul le straitéis an Rialtais - Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge. Cuirfear maoiniú breise os cionn €0.7m ar fáil freisin don comhlacht teanga trasteorann, An Foras Teanga, a chuirfidh leis an méadú suntasach a áiríodh sa Bhuiséad deireanach.
Dúirt an tAire Chambers:
"Cuireann sé an-áthas orm a bheith in ann leithdháileadh breise €2.3m a chur ar fáil do Scéimeanna Tacaíochta Teanga mo Roinne lasmuigh den Ghaeltacht mar aon le leithdháileadh breise €1m do Chlár Tacaíochtaí Pobail agus Teanga na Roinne sna réigiúin Ghaeltachta. Chuir na scéimeanna agus tionscnaimh éagsúla a fheidhmítear faoin gclár go mór le tacaíocht a thabhairt do chur i bhfeidhm leanúnach an phróisis pleanála teanga agus chuspóirí foriomlána an Phlean Gníomhaíochta don Ghaeilge, 2018-2022. Cuideoidh an maoiniú breise a chuirfear ar fáil faoi leithdháileadh Gaeltachta mo Roinne, mar aon leis an méadú suntasach do TG4, chun tacú le cur i bhfeidhm leanúnach an Phlean Gníomhaíochta.
Dúirt an tAire Chambers chomh maith go gcabhródh Bille na dTeangacha Oifigiúla (Leasú), nuair a achtófar é, le cinnte a dhéanamh go mbeadh seirbhísí ar fáil do chainteoirí Gaeilge ina dteanga dúchais, ach anuas air sin, go gcuirfeadh sé an iliomad deiseanna fostaíochta nua ar fáil do lucht labhartha na Gaeilge, agus go gcuirfeadh sé leis an méid ioncaim fógraíochta seirbhíse poiblí a bheadh ar fáil do na meáin Ghaeilge, TG4 ina measc.
Spórt
Tá d'aidhm ag clár spóirt an Rialtais cur le sochaí atá níos folláine agus níos gníomhaí trí rannpháirtíocht sa spórt a chur chun cinn agus trí thacaíocht a thabhairt do spórt ardfheidhmíochta agus do shaoráidí a chur ar fáil.
Faoin gclár seo, cuirfear leithdháileadh 2022 ar chumas na Roinne an méid seo a leanas a chur ar fáil:
Áirítear ar na buaicphointí maidir le Spórt:
Maidir le tacaíocht chaipitil do thionscadail spóirt, clúdófar faoi mhaoiniú breise na bliana seo chugainn gach gealltanas atá ann cheana mar aon le leithdháiltí suntasacha nua faoin gClár Caipitil agus Trealaimh Spóirt. Fógrófar na leithdháiltí nua sna míonna atá amach romhainn. Tá maoiniú suntasach curtha ar fáil don bhliain seo chugainn chun tionscadail ábhartha faoin gCiste Bonneagair Spóirt ar Scála Mór a chur chun cinn.
Tá aontaithe ag an Rialtas méadú eile ar mhaoiniú Cuntas Díomhaoin don spórt ar fiú €2m é, a thabharfaidh an leithdháileadh iomlán go dtí €12m. Beidh an maoiniú, atá os cionn a dhá oiread níos airde ná leibhéal roinnt blianta ó shin, á dhíriú ar phobail a mbíonn sé deacair teacht orthu trí thionscadail nuálacha chun rannpháirtíocht i spórt agus i ngníomhaíocht fhisiciúil a chur chun cinn agus a choinneáil ag gabháil do chách.
Athdhearbhaíodh gealltanas an Rialtais i mBuiséad 2022 chomh maith, maidir le Campas Spóirt Éireann i mBaile Bhlainséir a fhorbairt, le leithdháileadh caipitil €9.6m don bhliain 2022.
Dúirt an tAire Chambers:
"Déanfar infheistíocht shuntasach i spórt le Buiséad 2022, a chuirfidh leis an bpacáiste fairsing tacaíochta a cuireadh ar fáil chun dul i ngleic leis na dúshláin a bhain le COVID-19 do NGBanna agus do chlubanna in 2020 agus in 2021. Tagann an maoiniú go maith leis an bpacáiste maoinithe spóirt ar luach €65m a fógraíodh an tseachtain seo caite, agus cuirfidh sé ar chumas Spórt Éireann leanúint de thacaíocht a thabhairt d'fhorais spóirt na tíre agus teacht chun cinn earnála spóirt i ndiaidh Covid atá láidir agus bríomhar a chinntiú. Tacóidh sé chomh maith le cur i bhfeidhm na Straitéise Ardfheidhmíochta a cheadaigh an Rialtas i mí an Mheithimh agus raoin clár rannpháirtíochta lena chinntiú go mbeidh deiseanna ag gach uile duine páirt a ghlacadh i spórt. Tá comhionannas maidir le maoiniú deontais d'imreoirí peile Gaelaí, idir mhná agus fhir, ina phríomhthosaíocht domsa agus don Aire Martin, agus tá lúcháir orainn go rabhamar in ann é sin a bhaint amach."
Na Meáin
Is é cuspóir chlár Meán an Rialtais tacaíocht agus cosaint a thabhairt d'earnáil ilchineálach agus iolraíoch na meán agus í a chur chun cinn, lena n-áirítear trí rialtóir nua a bhunú, Coimisiún na Meán a thacóidh le craolachán seirbhíse poiblí d'ardchaighdeán a chur ar fáil agus a dhéanfaidh maoirseacht ar rialáil éifeachtach ar líne.
Faoin gclár seo, cuirfear leithdháileadh Bhuiséad 2022 ar chumas na Roinne seo an méid seo a leanas a dhéanamh:
Áirítear ar na buaicphointí maidir le Meáin:
Dúirt an tAire Martin:
“Tá an-áthas orm maoiniú €5.5m a fháil chun Coimisiún na Meán a bhunú in 2022. Bainfear úsáid as an maoiniú go príomha chun bunú foirimiúil Choimisiún na Meán a éascú, chun acmhainn, struchtúir agus saineolas rialála a fhorbairt maidir le Sábháilteacht ar Líne agus rialáil na meán a thiocfaidh faoi chúram an Choimisiúin. Cuirfidh sé sin ar chumas Choimisiún na Meán Coimisinéir Sábháilteachta ar Líne a earcú, obair a thosú go luath agus tús maith a dhéanamh tar éis achtú an Bhille um Rialáil Sábháilteachta agus Meán Ar Líne in 2022."
Chuir an tAire fáilte roimh an méadú suntasach ar mhaoiniú TG4 chomh maith, atá ar an méadú is mó a tháinig ar mhaoiniú TG4 go dtí seo:
“Tá Straitéis uaillmhianach iar-Covid ag TG4; Tá ríméad orm go gcuirfidh an maoiniú breise a fuair mé ar a chumas na pleananna atá aige tús áite a thabhairt d'ábhar nuachta agus do lucht féachana níos óige a chur i gcrích. Tuigim chomh maith go dtacaíonn clár TG4 le réimse leathan d'ábhar nuálach ó earnáil na léiriúchán neamhspleách réigiúnach. Spreagfaidh an maoiniú breise léiriú ábhair agus cuirfidh foinse luachmhar fostaíochta ar fáil chomh maith sa Ghaeltacht agus in Iarthar na hÉireann. In éineacht leis an ioncam níos mó a bhfuiltear ag súil leis ó na bearta i mBille na dTeangacha Oifigiúla (Leasú), creidim go leanfaidh TG4 de na seirbhísí sárluachmhara a chuireann siad ar fáil do phobal labhartha na Gaeilge agus pobail eile a fhás.”
Tá sé i gceist ag TG4 infheistíocht a dhéanamh sna comhéadain dhigiteacha atá acu don lucht féachana óg agus nuacht agus ábhar atá dírithe ar dhaoine óga a fhorbairt. Cuirfidh siad leis an rath a bhí ar Cúla 4 ar Scoil, a chuir tacaíochtaí oideachais ar fáil le linn na paindéime don scolaíocht bhaile. Tá sé i gceist ag TG4 chomh maith maoiniú breise a infheistiú in earnáil na léiriúchán neamhspleách réigiúnach, lena n-áirítear ábhar do leanaí níos óige a léiriú. Tá sin ag teacht leis an straitéis atá acu tacú le forbairt réigiúnach an tionscail closamhairc.
Mar fhocal scoir dúirt an tAire Martin:
"Tá an tír seo ag tosú ag teacht chuici féin anois ón bpaindéim is measa le céad bliain agus ceann de ghéarchéimeanna is mó ár linne. Bhí na hearnálacha atá faoi choimirce na Roinne seo ar chuid de na hearnálacha is measa a buaileadh, agus beidh siad ar chuid de na hearnálacha deiridh a thiocfaidh chucu féin arís. Tá oibrithe go crua agam, i mbun plé le hionadaithe earnála, le hoifigigh mo Roinne, agus le comhghleacaithe sa Rialtas chun an clár láidir beart agus tacaíochtaí a fógraíodh inniu a fhorbairt, lena chinntiú go mbeidh muintir na hÉireann ábalta a bheith rannpháirteach san obair thar a bheith tábhachtach a ndéanaimid maoirseacht uirthi, agus sásamh a bhaint aisti, i gcónaí.
Dúirt an tAire Chambers:
Bhí droch-thionchar ach go háirithe ag COVID-19 ar an earnáil spóirt agus ar phobail Ghaeltachta. Cuireadh tacaíochtaí láidre ar fáil i mbuiséad na bliana seo caite a thug cúnamh do na hearnálacha sin teacht slán. Táthar ag iarraidh cur a thuilleadh le fás na n-earnálacha agus le rath na n-earnálacha sin le Buiséad 2022, chun rannpháirtíocht níos leithne agus níos doimhne i bpobail na tíre a fhorbairt."