Foilsíonn an tAire Sláinte Tuarascáil Feidhmithe 2017-2026 na Straitéise Náisiúnta Ailse 2023

Earcaíodh 127 ball foirne sa bhreis do sheirbhísí ailse in 2023.
Osclaíodh ionad nua oinceolaíochta radaíochta i nGaillimh ar chostas €70 milliún d'othair i mí Aibreáin 2023, ag cur cóir leighis nua ar fáil agus ag laghdú amanna feithimh.
Leithdháileadh maoiniú €9.89 milliún ar thionscadail chaipitil le haghaidh ailse in 2023
Leithdháileadh maoiniú €6.7 milliún ar thaighde ailse in 2023.
€7.5 milliún de mhaoiniú an Oileáin Chomhroinnte fógartha in 2023 don ionad teiripeach Daisy Lodge do theaghlaigh atá buailte ag ailse i gContae Mhaigh Eo.
Fógraíodh maoiniú de €3 mhilliún in 2023 do Chomhghuaillíocht na nIonad Tacaíochta Ailse Pobail.

D'fhoilsigh Stephen Donnelly TD, an tAire Sláinte, Tuarascáil Feidhmithe 2017-2026 na Straitéise Náisiúnta Ailse 2023 inniu. Leagtar amach sa Tuarascáil an dul chun cinn a baineadh amach maidir le feabhas a chur ar ghníomhaíochtaí rialaithe ailse atá dírithe ar thorthaí níos fearr a bhaint amach d'othair, mar a leagtar amach sna 52 moladh sa Straitéis. Léiríonn an tuarascáil conas a baineadh amach na moltaí seo i gcoinne na bpríomhtháscairí feidhmíochta, a dhíríonn ar ailse inchoiscthe a laghdú, luathbhrath agus feabhsuithe ar chóireáil agus iarchúram d'othair ailse a chur chun cinn.

Chuir an tAire Donnelly fáilte roimh fhoilsiú na tuarascála, ag rá:

“In 2023 earcaíodh 127 ball foirne breise dár seirbhísí ailse, rud atá ina mhéadú suntasach ar an soláthar foirne do sheirbhísí ailse in Éirinn. Tá os cionn 215,000 duine ag maireachtáil anois, i ndiaidh dóibh diagnóis ailse a fháil. Is méadú 50% é seo thar thréimhse deich mbliana, rud a léiríonn rath ár Straitéisí Náisiúnta Ailse. In 2023, d'fhógair mé maoiniú €3 mhilliún do Chomhghuaillíocht na nIonad Tacaíochta Ailse Pobail, a chuireann réimse seirbhísí tacaíochta ar fáil do dhaoine a bhfuil ailse orthu agus dá dteaghlaigh i bpobail ar fud na hÉireann.

"Feictear fós an tairbhe d'othair mar gheall ar na leibhéil infheistíochta is airde in 2021 agus 2022 agus cuireadh roinnt tionscnamh i bhfeidhm chun díriú ar rochtain thráthúil ar chúram níos fearr ar fud na seirbhíse ailse. Leanfaidh an Rialtas seo ag infheistiú inár seirbhísí ailse, chun feabhsuithe bliain ar bhliain a chur ar fáil agus chun cur leis an dul chun cinn a rinneadh in 2023."

I mí Aibreáin 2023, fuair na chéad othair cóir leighis san ionad nua oinceolaíochta radaíochta i nGaillimh, a tógadh mar thoradh ar mhaoiniú caipitil €70 milliún. Cuireadh €9.89 milliún ar fáil mar chuid de Phlean Caipitil FSS 2023 chun tacú le soláthar áiseanna oinceolaíochta radaíochta i gCorcaigh, i nGaillimh agus i mBaile Átha Cliath. Léiríonn an leibhéal infheistíochta tiomantas an Rialtais seo d'fhorbairt leanúnach seirbhísí oinceolaíochta radaíochta, áit a bhfuil cóireálacha sofaisticiúla cosúil le radaiteiripe eisídeach steiréatachtach (SABR) á gcur ar fáil anois. Leanadh le tuilleadh tionscadal caipitil do sheirbhísí ailse faoin bPlean Caipitil do 2023. Áiríodh leis sin an clár athsholáthair trealaimh (luasairí líneacha) do Líonra Oinceolaíochta Radaíochta Naomh Lúcás, leathnú ar an aonad lae oinceolaíochta in Ospidéal Ollscoile Chorcaí, agus dul chun cinn maidir le hionadú na nAonad Cumaisc Seipteach (ACUanna) in Ospidéal Ollscoile Chorcaí agus Ospidéal Ollscoile Thamhlachta a chur chun cinn.

In 2023, fógraíodh €7.5 milliún de mhaoiniú faoi Thionscnamh an Oileáin Chomhroinnte le haghaidh ionad teiripeach nua Daisy Lodge do leanaí a bhfuil ailse orthu agus dá dteaghlaigh i gConga, Co. Mhaigh Eo. Beidh an t-ionad seo faoi stiúir an Chiste Ailse do Leanaí, eagraíocht charthanachta a bhfuil baint láidir aici le seirbhísí i dtaca le hailse phéidiatraiceach ar fud oileán na hÉireann. I dteannta leis an ionad de chuid Ciste Ailse do Leanaí atá ann anois sa Chaisleán Nua, Contae an Dúin, cuirfidh an Daisy Lodge nua raon seirbhísí ar fáil saor in aisce do theaghlaigh.

Bhí an méid seo a leanas le rá ag Bernard Gloster, Príomhfheidhmeannach Fheidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte (FSS):

“Tá ailse fós ar cheann de na príomhréimsí ar a ndíríonn an FSS, agus tá bearta á nglacadh againn chun tacú le rochtain thráthúil ar dhiagnóisiú agus ar chóireáil ailse. Le linn 2023, d’oibrigh Clár Náisiúnta Rialaithe Ailse an FSS le comhpháirtithe éagsúla chun tacú le cur i bhfeidhm mholtaí na Straitéise Náisiúnta Ailse. Bhí ról lárnach ag tacaíocht ó chlinicí mear-rochtana maidir le diagnóis thráthúil, cruinnithe maidir le hailse agus foirne ildisciplíneacha a chothabháil chun pleanáil chomhordaithe maidir le cóireáil ailse a chinntiú. Taifead cúraim fadama, inrochtana atá dírithe ar an othar atá sa Chóras Náisiúnta Faisnéise Ailse atá beo anois i 16 as 26 ospidéal ar fud na tíre. Maidir leis na cláir scagthástála ailse daonra-bhunaithe, a ndéanann Seirbhís Náisiúnta Scagthástála an FSS maoirseacht orthu, leanann siad de phríomhról a bheith acu maidir le galracht agus mortlaíocht a bhaineann le hailse a laghdú agus díríodh go háirithe in 2023 ar líon na ndaoine a théann faoi scagthástáil ailse a mhéadú.”

Dúirt an tOllamh Risteárd Ó Laoide, Stiúrthóir Chlár Náisiúnta um Rialú Ailse FSS:

“In 2023, leanamar de bheith ag cur feabhsuithe maidir le rialú ailse i bhfeidhm de réir na Straitéise Náisiúnta Ailse. In 2023 díríodh go háirithe ar ailse craicinn a chosc, ar ailse a dhiagnóisiú go luath agus ar chonairí feabhsaithe maidir le hailse ó oidhreacht. Tugadh isteach cóireálacha nua, lena n-áirítear Teiripe Radanúiclíde le Gabhdóir Peiptíde (PRRT) chun cóireáil a chur ar dhaoine le haghaidh ailse néara-inchríneach. Leanamar freisin de bheith ag forbairt seirbhísí síocoinceolaíochta, cúram ailse do leanaí, déagóirí agus daoine fásta óga agus raon tacaíochtaí do dhaoine atá ag fulaingt le hailse nó atá tar éis fulaingt le hailse. Tugadh chun suntais le taighde idirnáisiúnta an nasc idir fócas comhsheasmhach ar chur i bhfeidhm bheartais maidir le hailse agus torthaí feabhsaithe maidir le hailse. Táimid fós ag díriú ar leanúint de chur i bhfeidhm mholtaí na Straitéise Ailse chun feabhas a chur ar sheirbhísí ailse in Éirinn."

Nótaí:

Is féidir teacht ar Thuarascáil Cur Chun Feidhme 2023 na Straitéise Náisiúnta Ailse 2017-2026 anseo.

Tá téacs iomlán na Straitéise Náisiúnta Ailse 2017-2026 ar fáil ar shuíomh Gréasáin na Roinne anseo.

Is gealltanas de chuid Chlár an Rialtais é cur i bhfeidhm na Straitéise Náisiúnta Ailse agus tá sé mar chuid de chur i bhfeidhm Sláintecare. Seacht mbliana isteach sa Straitéis, meastar 40 de na 52 moladh a bheith curtha i bhfeidhm, agus tá na gníomhartha eile á gcur chun cinn go gníomhach ag an gClár Náisiúnta Rialaithe Ailse faoi mhaoirseacht na Roinne Sláinte.

Maoiniú don Straitéis Náisiúnta Ailse ó 2017:

Tá maoiniú de €75 milliún ar fud na cóireála agus an scagthástála ailse leithdháilte faoin Straitéis Náisiúnta Ailse.
Ó 2017 i leith, tá breis is €300 milliún sa mhaoiniú breise carnach.
Ó 2017 i leith, tá breis is €58 milliún sa mhaoiniú taighde ailse.
Tá os cionn €95 milliún caite ar thionscnaimh frithchaitheamh tobac ó 2017 i leith.
Tá maoiniú do dhrugaí ailse os cionn €600 milliún le trí bliana anuas.

I measc na bhforbairtí in 2023 tá:

In 2023, chonacthas breis is 54,000 duine i gClinicí Rochtana Mear le haghaidh ailse chíche, scamhóige agus próstatach amhrasta. In 2023, rinneadh níos mó ná 17,000 lialanna ailse, bhí níos mó ná 130,000 seisiún seachadta ceimiteiripe, agus níos mó ná 100,000 seisiún oinceolaíochta radaíochta.
Áiríodh maoiniú breise de €18m do chógais in 2023 maoiniú do 17 ndrugaí ailse.
Caitheadh €17 milliún in 2023 ar thionscnaimh fhrith-chaitheamh tobac a thugann aghaidh ar chaitheamh tobac mar an chúis aonair is mó le hailse in Éirinn, lena n-áirítear ar chógais chun stop a chaitheamh tobac, an Quitline Náisiúnta, agus seachadadh na gclár tacaíochta náisiúnta um scor den tobac.
Achtaíodh an tAcht Sláinte Poiblí (Táirgí Tobac agus Táirgí Ionanálaithe Nicitín), 2023 an 13 Nollaig 2023. Tháinig alt 28, lena dtoirmisctear táirgí ionanálú nicitín a dhíol leo siúd faoi bhun 18 mbliana d’aois, i bhfeidhm an 22 Nollaig 2023.
I mí na Bealtaine 2023, shínigh an tAire Sláinte reachtaíocht lena gcumasaítear lipéid rabhaidh maidir le riosca ailse ar tháirgí alcóil, a thiocfaidh i bhfeidhm in 2026.
I mí na Samhna 2023, d’fhógair an tAire Sláinte 2040 mar sprioc na hÉireann chun ailse cheirbheacs a dhíchur. Chláraigh Éire le spriocanna an WHO maidir le deireadh a chur le hailse cheirbheacsach, agus tá sé ar an mbóthar ceart a bhaint amach faoi na spriocdhátaí.
Seoladh an dara Plean Náisiúnta um Chosc ar Ailse Craicinn 2023-2026 i mí an Mhárta 2023. Tá tús curtha leis an gcur i bhfeidhm le tionscnaimh lena n-áirítear: hata gréine do naíonáin sa phíolótach Beart Leanaí arna reáchtáil ag an Roinn Leanaí, Comhionannais, Míchumais, Imeasctha agus Óige (DCEDIY); comórtas ealaíne SunSmart do pháistí bunscoile; Ábhar SunSmart forbartha agus cuimsithe san OSPS do dhaltaí dara bliain; Caint Bosca Uirlisí d'oibrithe lasmuigh ar chosc ailse craicinn; oiliúint a chur ar oiliúnóirí Campaí Cúl CLG ar chosc ailse craicinn; clár píolótach dáileora grianscéithe i measc grúpaí pobail/deonacha a bhfuil baint acu le gníomhaíochtaí fóillíochta lasmuigh; agus taighde ar chostas eacnamaíoch ailse chraicinn meileanóma a foilsíodh in 2023.
Leathnaigh an clár BowelScreen an raon aoise incháilitheachta síos go dtí iad siúd a bhí 59 bliain d’aois in 2023 agus leanann sé ag obair i dtreo an raon aoise incháilitheachta a leathnú dóibh siúd atá idir 55-74 bliana d’aois. Tá an clár ag leathnú raon aoise na hÉireann le haghaidh scagthástála putóige de réir a chéile, agus i gcéimeanna lena chinntiú go leanann gach duine de rochtain a bheith acu ar thástáil agus ar chóireáil ar aghaidh, má aimsítear go bhfuil gá leis.
Foilsíodh múnla nua cúraim do sheirbhísí síc-oinceolaíochta do leanaí, ógánaigh agus daoine fásta óga (CAYA) i mí na Bealtaine 2023, a leagann béim ar shainriachtanais an chohóirt CAYA agus a sholáthraíonn treoir maidir leis an gcaoi ar cheart tacaíochtaí síc-oinceolaíochta a áireamh ag gach céim de chonair an othair.
Foilsíodh treoirlíne nua maidir le cóireáil ailse chíche i mí an Mheithimh 2023, a chuimsigh moltaí nua chun am cóireála a ghiorrú d’othair agus chun ualach na cóireála radaiteiripe a laghdú.
Foilsíodh Múnla Cúraim Ailse Oidhreachtúil nua i mí Lúnasa 2023, a leagann béim ar úsáid na teicneolaíochta is déanaí chun seirbhísí a fhorbairt do dhaoine a bhfuil réamhshuíomh oidhreachtúil acu ar chineálacha áirithe ailse. Tugadh isteach cineálacha nua tástála agus leathnaíodh iad in 2023, lena n-áirítear tástáil d’othair a d’fhéadfadh a bheith i mbaol na hailse seo a leanas: inchinn, idirstad, cloigeann agus muineál, scamhóg, ubhagán, próstatach agus fíochán bog.
In 2023, tugadh isteach an Córas Faisnéise Náisiúnta Ailse ag 7 n-ospidéal breise, rud a chiallaíonn gur féidir le foirne ildisciplíneacha ar fud 16 de na 26 ospidéal a sholáthraíonn ceimiteiripe oibriú le chéile ar chúram othar. Tá sé beartaithe go dtabharfaidh an chuid is mó de na hospidéil eile NCIS isteach in 2024.
Leithdháileadh €0.8 milliún i maoiniú in 2023 chun soláthar teiripe raidió-lipéadaithe, ar a dtugtar PRRT freisin, d’othair siadaí néar-inchríneacha in Ospidéal Ollscoile Naomh Uinseann. Táthar ag súil go bhfaighidh 40 othar an chóireáil seo in aghaidh na bliana, ag méadú go 50-60 sa bhliain amach anseo, ar chostas €3.5 milliún in aghaidh na bliana. Ciallaíonn sé seo nach mbeidh ar othair NÉT taisteal a thuilleadh chun an chóireáil seo a fháil.

Áiríodh le forbairtí breise in 2024:

Leithdháilfear €3 mhilliún de mhaoiniú do Chomhghuaillíocht na nIonad Tacaíochta Ailse Pobail in 2024, ag tacú le cláir mharthanachta do dhaoine fásta agus leanaí, teiripe limféidéime, agus seirbhísí eile i bpobail ar fud na hÉireann.
D’fhógair an Bord Taighde Sláinte €1.2 milliún de mhaoiniú do thaighde ailse a bheidh ar siúl ar bhonn Thuaidh-Theas faoin gCuibhreannas Ailse trípháirteach Éire-Thuaisceart Éireann-SAM i Márta 2024.
€7.5 milliún mar thacaíocht ón Rialtas chun ionad nua Daisy Lodge a thógáil i gConga, Co. Mhaigh Eo, a gcuirfear tús leis an tógáil i mbliana.
Seoladh teiripe raidió-lipéadaithe/PRRT in Ospidéal Ollscoile Naomh Uinseann i Márta 2024.
Foilsíodh an tuarascáil bhliantúil don dara bliain den Phlean um Luath-Dhiagnóisiú ar Chlann Siomptómach 2022-2025 i mí Aibreáin 2024, ina léirítear dul chun cinn maidir le feasacht ar ailse a ardú i measc grúpaí imeallaithe lena n-áirítear baill den Lucht Siúil, agus rannpháirtíocht leathan i measc an phobail agus gairmithe sláinte chun aithint comharthaí agus airíonna ailse a fheabhsú.