Preasráitis
Tús Cothrom do leanaí atá faoi mhíbhuntáiste
Ó An Roinn Leanaí, Comhionannais, Míchumais, Lánpháirtíochta agus Óige
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
Ó An Roinn Leanaí, Comhionannais, Míchumais, Lánpháirtíochta agus Óige
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
Sheol an tAire Leanaí, Comhionannais, Míchumais, Lánpháirtíochta agus Óige, Roderic O’Gorman Tús Cothrom inniu – samhail shuntasach nua de thacaíochtaí arna maoiniú ag an rialtas, chun a chinntiú go mbeidh rochtain ag leanaí atá faoi mhíbhuntáiste ar luathfhoghlaim agus ar chúram leanaí agus go mbeidh siad rannpháirteach go fóinteach iontu.
Áireofar ar Tús Cothrom sraith tacaíochtaí uilíocha, tacaíochtaí atá dírithe ar leanaí agus tacaíochtaí atá dírithe ar an suíomh lena chinntiú go mbainfidh gach leanbh agus gach suíomh luathfhoghlama agus cúraim leanaí leas as contanam tacaíochtaí a léiríonn contanam riachtanais.
I measc na leanaí a bhainfidh leas as tacaíochtaí atá dírithe ar leanaí, beidh leanaí atá ina gcónaí i gceantair faoi mhíbhuntáiste, leanaí den Lucht Siúil, leanaí Romacha, leanaí a bhaineann leas as an Scéim Náisiúnta Cúraim Leanaí agus comhlacht urraíochta ar fáil, leanaí atá gan dídean agus leanaí sa chóras Cosanta Idirnáisiúnta.
Suíomhanna chun leas a bhaint as tacaíochtaí spriocdhírithe a shocrú – thart ar 800 sa chéim forfheidhmithe tosaigh – atá aitheanta go hoibiachtúil mar shuíomhanna a oibríonn i gcomhthéacs na leibhéil is airde de mhíbhuntáiste comhchruinnithe.
Áireofar ar thacaíochtaí Tús Cothrom:
Déanfar tacaíochtaí Tús Cothrom a rolladh amach go hiomlán i dtrí chéim thar thréimhse cúig bliana, ag tosú ó Mheán Fómhair le €4.5 milliún leithdháilte in 2024 (comhionann le €13.5 milliún i mbliain iomlán).
Cuirfear na suíomhanna a bhainfidh leas as tacaíochtaí spriocdhírithe ar an eolas i mí an Mheithimh. Ní mór do shuíomhanna a bheith i gconradh le go mbainfidh Croímhaoiniú leas as an sonrúchán tosaíochta um Thús Cothrom agus na tacaíochtaí Tús Cothrom a bhaineann leis.
Ag labhairt dó ag an seoladh inniu, dúirt an tAire O’Gorman:
“Cruthaíonn míbhuntáiste go luath sa saol rioscaí iomadúla d’fhorbairt leanaí agus d’fhéadfadh tionchar fadtéarmach a bheith acu ar a gcuid deiseanna saoil. Is féidir tionchar buan an mhíbhuntáiste luath a fheiceáil i dtimthriallta idirghlúine na bochtaineachta agus an eisiaimh shóisialta.
“Tá a fhios againn go léir go bhfuil ról tábhachtach ag seirbhísí ardchaighdeáin luathfhoghlama agus cúraim agus cúram leanaí d’aois scoile i bhforbairt leanaí agus chun cuidiú leis na timthriallta idirghlúine seo a bhriseadh.
“Leagann sé seo béim ar a thábhachtaí atá sé a chinntiú gur féidir le leanaí ó gach cúlra, agus go háirithe leanaí atá faoi mhíbhuntáiste, rochtain a fháil ar na seirbhísí seo agus páirt a ghlacadh iontu.
“Tús Cothrom - dearadh ár samhail maoinithe nua agus ár sraith de bhearta uilíocha agus spriocdhírithe leis seo san áireamh.
“Ó Mheán Fómhair, tosóidh gach leanbh agus gach suíomh ag baint leas as Tús Cothrom, le tacaíochtaí spriocdhírithe do chohóirt áirithe leanaí agus do shuíomhanna atá ag feidhmiú i gcomhthéacs an mhíbhuntáiste chomhchruinnithe, agus meastar go mbeidh suas le 800 suíomh ag tacú le níos mó ná 35,000 leanbh faoi láthair ag baint leas sa chéad chéim den chur i bhfeidhm.
"Táim ag tnúth le feiceáil conas a chuireann an tsamhail nua seo lenár n-iarrachtaí níos leithne chun a chinntiú go bhfuil an tús is fearr is féidir ag gach leanbh sa saol, go mbaineann siad taitneamh as óige sona agus go bhfuil deis acu a n-acmhainneach a bhaint amach”.
Ag labhairt di ag an seoladh inniu, dúirt Tanya Ward, Príomhfheidhmeannach an Chomhaontais um Chearta Leanaí:
“Tá an fhianaise soiléir. Is í an infheistíocht is tábhachtaí is féidir leis an tír a dhéanamh chun timthriall na bochtaineachta leanaí a bhriseadh ná tosú go luath le samhail de chineál DEIS do na luathbhlianta. Beidh deiseanna saoil níos fearr ag glúnta leanaí nuair a bheidh an tsamhail nua Tús Cothrom seo bunaithe.
"Beidh ar an Rialtas seo agus ar rialtais na todhchaí infheistíocht shuntasach a dhéanamh lena chinntiú gur féidir leis an oiread leanaí atá i mbochtaineacht leas a bhaint as. Is é an tsamhail Tús Cothrom an dul chun cinn féideartha a theastaíonn uainn”.
CRÍOCH
Samhail mhaoinithe is ea Tús Cothrom, agus sraith beart uilíoch agus spriocdhírithe chun tacú le rochtain agus rannpháirtíocht san Fhoghlaim agus Cúram na Luath-Óige (FCLO) agus i gcúram leanaí ar aois scoile (CLAS) do leanaí agus a dteaghlaigh atá faoi mhíbhuntáiste. Chun tacú leis an gcuspóir uileghabhálach seo, tá Tús Cothrom comhdhéanta de shraith gníomhartha – 17 san iomlán – chun tacú le leanaí agus teaghlaigh chomh maith le hoideachasóirí, cleachtóirí agus suíomhanna. Is iad na spriocanna a bhaineann le Tús Cothrom ná:
• Tá rochtain agus rannpháirtíocht chothrom ag gach leanbh , go háirithe leanaí atá faoi mhíbhuntáiste i suíomhanna FCLO agus CLAS.
• Cuireann gach suíomh FCLO agus CLAS , go háirithe suíomhanna a oibríonn i gcomhthéacs míbhuntáiste comhchruinnithe, foghlaim agus cúram leanaí ó chúlraí faoi mhíbhuntáiste chun cinn go cothrom.
• Tá tuismitheoirí agus teaghlaigh , go háirithe tuismitheoirí agus teaghlaigh atá faoi mhíbhuntáiste, cumasaithe leis an eolas, na huirlisí agus na tacaíochtaí is gá chun go mbeidh rochtain agus rannpháirtíocht chothrom ag leanaí in FCLO agus CLAS.
Is é Tús Cothrom an ceathrú sraith de Together for Better, an tsamhail mhaoinithe don luathfhoghlaim agus cúram agus cúram leanaí in aois scoile agus comhlánaíonn sé an clár Cúraim agus Oideachais Luath-Óige, an tSamhail Rochtana agus Cuimsithe (AIM), an Scéim Náisiúnta Cúraim Leanaí (NCS), agus Croímhaoiniú chomh maith le príomhbheartais eile a thacaíonn le leanaí faoi mhíbhuntáiste laistigh den Fhoghlaim agus Cúram na Luath-Óige agus i gcúram leanaí ar aois scoile.
Forbraíodh Tús Cothrom de bhun comhairliúcháin fhairsing le tuismitheoirí, oideachasóirí agus cleachtóirí, soláthraithe agus grúpaí ionadaíocha, agus tá sé bunaithe ar fhianaise agus taithí náisiúnta agus idirnáisiúnta, lena n-áirítear samhail DEIS i scoileanna.
Bearta uilíocha (Gné 1) – Gach leanbh agus gach suíomh
Soláthróidh Gné 1 de Thús Cothrom bearta uilíocha – bearta atá ar fáil i ngach suíomh agus a thacóidh le heispéiris agus torthaí dearfacha do gach leanbh. Trína raon uilíoch, tacóidh na bearta seo le leanaí ó chúlraí faoi mhíbhuntáiste i cibé suíomh FCLO nó CLAS ar a bhfreastalaíonn siad. Ina theannta sin, tabharfaidh cuid de na bearta anseo tús áite do shuíomhanna spriocdhírithe agus spriocghrúpaí Tús Cothrom ina gcur i bhfeidhm tosaigh ach beidh sé mar aidhm acu ar deireadh rolladh amach uilíoch chuig gach suíomh FCLO agus CLAS. Titeann bearta faoi Ghné 1 i dtrí réimse:
A. Tuismitheoirí a chumasú – tionscnaimh chumarsáide chun tacú le tuismitheoirí (go háirithe tuismitheoirí ó phobail faoi mhíbhuntáiste) eolas a fháil faoi na seirbhísí atá ar fáil dóibh (idir shuíomhanna FCLO agus CLAS agus tacaíochtaí tuismitheoireachta), conas rochtain a fháil orthu, agus cad iad na tacaíochtaí airgeadais is féidir cabhrú leo.
B. Cuimsiú a neadú i suíomhanna – tacú le socruithe FCLO agus CLAS a bheith níos cuimsithí trí athbhreithniú agus leathnú a dhéanamh ar oiliúint um Chomhionannas, Éagsúlacht agus Cuimsiú agus Ceannaireacht um Chuimsiú sna Luathbhlianta (LINC), athbhreithniú a dhéanamh ar thacaíocht do ról an Chomhordaitheora Cuimsithe, beartais iontrála a neartú, agus tacú le suíomhanna rannpháirtíochta i gcomhar idirghníomhaireachta ar mhaithe le leas agus cosaint leanaí.
C. Ag tacú le comhpháirtíocht idir suíomhanna, teaghlaigh agus pobail – ag forbairt ról nua i suíomhanna FCLO agus CLAS an Chomhordaitheoira Comhpháirtíochta Teaghlaigh agus Pobail, ag tabhairt isteach oiliúint chun tacú leis an ról nua, ag leathnú ról comhairleach Tús Níos Fearr chun tacú le Tús Cothrom agus ag tacú le rannpháirtíocht tuismitheoirí i suíomhanna.
Bearta atá dírithe ar an leanbh (Gné 2) – Gach leanbh le hainmniúchán tosaíochta
Soláthróidh Gné 2 de Thús Cothrom bearta atá dírithe ar leanaí – bearta atá ar fáil i ngach suíomh agus a dhíreoidh tacaíochtaí breise ar leanaí ó chúlraí faoi mhíbhuntáiste agus grúpaí tosaíochta, lena n-áirítear:
Titeann bearta faoi Ghné 2 in dhá réimse:
D. Riachtanais phraiticiúla a chomhlíonadh – maoiniú breise, leath-solúbtha chun tacú le rochtain agus rannpháirtíocht leanaí ó ghrúpaí tosaíochta, i ngach suíomh.
E. Freagraí saincheaptha a fhorbairt – oibriú le heagraíochtaí ionadaíocha na spriocghrúpaí chun réitigh éifeachtacha a chomhchruthú chun aghaidh a thabhairt ar bhacainní ar rochtain agus rannpháirtíocht in FCLO agus CLAS do leanaí ó na spriocghrúpaí sin.
Bearta spriocdhírithe (Gné 3) – Gach suíomh a bhfuil ainmniú tosaíochta aige
Soláthróidh Gné 3 den Tús Cothrom bearta atá spriocdhírithe ar shuíomhanna – bearta a dhíríonn go sonrach ar shuíomhanna atá aitheanta tríd an tsamhail aitheantais Tús Cothrom mar shuíomhanna ina bhfuil líon ard leanaí ó chúlraí faoi mhíbhuntáiste. Soláthróidh Gné 3:
F. Maoiniú breise do shuíomhanna i gceantair faoi mhíbhuntáiste chomhchruinnithe – maoiniú solúbtha le haghaidh am breise foirne chun cabhrú le suíomhanna chun tacú le leanaí sna pobail is mó atá faoi mhíbhuntáiste, chomh maith le maoiniú do bhéilí breise i suíomhanna spriocdhírithe chun cabhrú le dul i ngleic le bochtaineacht bia agus le hidirghabhálacha spriocdhírithe a sholáthar do leanaí a bhfuil moill teanga orthu. Bainfear úsáid freisin as an tsamhail aitheantais Tús Cothrom i réimsí eile de bheartas FCLO agus CLAS chun tacú le forbairt bhreise ar an gcur chuige uilíoch forásach i leith beartais atá leagtha amach sa Chéad 5.
Samhail Aitheantais
Sainaithníodh leanaí agus suíomhanna chun leas a bhaint as tacaíochtaí spriocdhírithe tríd an tsamhail aitheantais Tús Cothrom, a úsáideann sonraí riaracháin ón Scéim Náisiúnta Cúraim Leanaí agus ón gclár COLÓ (e.g. Cód poist agus eitneachas leanaí, chomh maith le hatreoruithe urraitheoirí) in éineacht le hInnéacs Díothachta HP Pobal agus liostaí geochódaithe de sholáthraithe cóiríochta do dhaoine gan dídean, Ionaid Cóiríochta um Chosaint Idirnáisiúnta agus Ionaid Treoshuímh agus Fáiltithe Éigeandála. Ní bheidh aon phróiseas iarratais ag teastáil le haghaidh tacaíochtaí spriocdhírithe.
Tús Cothrom 2024/25:
Tacóidh an leithdháileadh a fógraíodh i mBuiséad 2024 de €4.5 milliún chun tús a chur le rolladh amach tosaigh an Tús Cothrom ó Mheán Fómhair 2024 (arb ionann é agus €13.5 milliún de chostais bhliana iomlána) le bunobair chun na gníomhartha Tús Cothrom seo a leanas a chur chun cinn in 2024, le cur i bhfeidhm iomlán na ngníomhartha eile go léir laistigh de shaolré First 5 – faoi 2028, in éineacht le hacmhainní reatha laistigh den Roinn agus le Comhpháirtithe Tús Cothrom eile (cosúil le Tús Níos Fearr, Pobal agus Tusla).