Ó An Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
Sheol an tAire Talmhaíochta, Bia agus Mara, Charlie McConalogue TD, agus an tAire Stáit, Martin Heydon TD, an Cód Dea-Chleachtais maidir le húsáid fhreagrach frithmhiocróbach ar fheirmeacha éanlaithe clóis. Forbraíodh an Cód seo i gcomhar le páirtithe leasmhara sna hearnálacha feirmeoireachta agus tréidliachta choiste sláinte ainmhithe iNAP faoi chathaoirleacht an Chumainn Sláinte Ainmhithe agus Plandaí.
Tacaíonn an chomhghníomhaíocht páirtithe leasmhara seo le plean gníomhaíochta 2021 na Roinne Talmhaíochta, Bia agus Mara, go sonrach maidir leis an gcuspóir sláinte agus leas ainmhithe a chur chun cinn agus a chosaint chun leasa na dtomhaltóirí, na dtáirgeoirí, an gheilleagair agus na sochaí i gcoitinne.
Ag seoladh an Chóid, dúirt an tAire McConalogue:
“Feidhmeoidh na straitéisí praiticiúla a leagtar amach sa chód cleachtais seo mar phointe tagartha úsáideach d’fheirmeoirí éanlaithe clóis agus iad ag obair lena gcleachtóir tréidliachta chun a n-úsáid fhoriomlán d’antaibheathaigh a laghdú agus chun sláinte a ealta a fheabhsú. Tá na gníomhartha a dhéanann an earnáil éanlaithe clóis chun sláinte ainmhithe a fheabhsú, agus galair a chosc, ríthábhachtach chun úsáid antaibheathach a laghdú, agus chun dul i ngleic go héifeachtach le AMR. Ailíníonn na prionsabail agus na gníomhartha atá sa Chód seo go maith le roinnt beartas rialtais lena n-áirítear Straitéis Náisiúnta Bithshlándála na hÉireann, Straitéis Leasa Ainmhithe na hÉireann agus Straitéis Náisiúnta Sláinte Ainmhithe Fheirmeoireachta na hÉireann, agus is é ceann de na príomhphrionsabail chumasúcháin atá aige ná ‘Is fearr Cosc ná Leigheas’ " .
Dúirt an tAire McConalogue freisin:
“Tá frithsheasmhacht in aghaidh ábhair fhrithmhiocróbacha (AMR) ar cheann de na dúshláin sláinte poiblí dhomhanda is tromchúisí atá ina bagairt do chéad bliain de dhul chun cinn i míochaine dhaonna, agus tá sé ag éirí níos deacra cóireáil a dhéanamh ar go leor ionfhabhtuithe ar fud an domhain. Tugtar aird i gcónaí ar thionchar tubaisteach féideartha an AMR ag na leibhéil idirnáisiúnta is airde lena n-áirítear cruinniú mullaigh an G7 le déanaí. Tacóidh cleachtais um chosc galar agus bainistíocht feirme mar a leagtar amach sa doiciméad seo leis an tionscal éanlaithe clóis agus iad ag obair chun an gá atá leis na cógais seo a laghdú, agus dul i ngleic go héifeachtach le AMR.”
Dúirt an tAire Heydon:
“Tacóidh na treoirlínte seo le feirmeoirí éanlaithe clóis na hÉireann na caighdeáin idirnáisiúnta is airde a bhaint amach maidir le sláinte agus leas tréada, agus ar an gcaoi sin táirgiúlacht, brabúsacht chomh maith le hinbhuanaitheacht eacnamaíoch, chomhshaoil agus shóisialta fheirmeoireacht éanlaithe clóis na hÉireann a fheabhsú. Tá tionscal éanlaithe clóis na hÉireann tábhachtach ó thaobh an gheilleagair de agus tacaíonn sé le 6,000 post, agus tá go leor acu seo i gceantair thuaithe.”
Dúirt an tAire Heydon freisin:
“Tá Éire tar éis cur chuige Sláinte Amháin a ghlacadh chun aghaidh a thabhairt ar shaincheist chasta AMR ina n-aithnítear go bhfuil sláinte an duine, ainmhithe agus comhshaoil uile spleách ar a chéile. Tá seoladh na dtreoirlínte seo tráthúil toisc gur cuireadh Sláinte Amháin go mór ar an gclár oibre domhanda de bharr na paindéime domhanda reatha ”.
D’admhaigh na hAirí an comhoibriú agus an cheannaireacht leanúnach a léirigh páirtithe leasmhara tionscail, go háirithe an obair a dhéanann agus an t-am a thugann na hionadaithe feirmeoireachta éanlaithe agus tréidliachta, agus an Cumann Sláinte Ainmhithe agus Plandaí, chun na treoirlínte seo a chur i gcrích. Tá obair ar bun faoi láthair chun an chéad leagan eile de Phlean Gnímh Náisiúnta na hÉireann ar AMR (2021-2025) a chur i gcrích agus seolfar é níos déanaí i mbliana.
Dúirt an tAire McConalogue,
“Ní féidir an cuspóir uaillmhianach maidir leis an iliomad gníomhartha atá sa phlean feidhmithe don earnáil sláinte ainmhithe agus comhshaoil a bhaint amach ach trí chomhiarracht agus trí cheannaireacht.”
Nótaí d'Eagarthóirí
Cad é AMR?
Is éard atá i bhfrithsheasmhacht fhrithmhiocróbach (AMR) ná frithsheasmhacht mhiocrorgánach ar dhruga, a bhí éifeachtach ar dtús chun cóireáil a dhéanamh ar ionfhabhtuithe atá mar thoradh ar an miocrorgánach sin. Tá miocrorgánaigh fhrithsheasmhacha (lena n-áirítear baictéir, fungais, víris agus paraisítí) in ann ionsaí ó dhrugaí frithmhiocróbach a sheasamh, mar shampla drugaí frithbaictéaracha (m.sh., antaibheathaigh), frithmhiocróbach, frithvíreasacha, agus frithmhiocróbach, ionas go mbeidh cóireálacha caighdeánacha neamhéifeachtach agus go leanann ionfhabhtuithe, ag méadú an riosca go scaipfear chuig daoine eile é.
Is feiniméan nádúrtha é éabhlóid amhrán frithsheasmhacha a tharlaíonn nuair a mhacasamhlaíonn miocrorgánaigh iad féin go hearráideach nó nuair a dhéantar tréithe frithsheasmhacha a mhalartú eatarthu. Cuireann úsáid agus mí-úsáid drugaí frithmhiocróbach dlús le teacht chun cinn de thréithchineál atá frithsheasmhach ó dhrugaí. Le droch-chleachtais rialaithe ionfhabhtaithe, coinníollacha sláintíochta neamhleor agus láimhseáil mhíchuí bia, spreagtar an scaipeadh breise de AMR.
Cén éifeacht atá ag AMR?
Measadh i dTuarascáil ón Lárionad Eorpach um Ghalair a Chosc agus a Rialú / An Ghníomhaireacht Leigheasra Eorpach (ECDC / EMEA) 2009 go raibh baictéir frithsheasmhach in aghaidh drugaí freagrach as thart ar 25,000 bás daonna in aghaidh na bliana san AE amháin, le costais chúram sláinte gaolmhara agus caillteanais táirgiúlachta de luach €1.5bn . Dúradh sa Tuarascáil freisin go meastar go bhfaigheann thart ar 4 mhilliún othar ionfhabhtú a bhaineann le cúram sláinte san AE gach bliain. (COMHTHUARASCÁIL TEICNIÚIL ECDC 'An Dúshlán Baictéarach: am le freagairt' (2009)).
Cad a chiallaíonn ‘Sláinte Amháin’?
Is straitéis dhomhanda é an coincheap ‘Sláinte amháin’ chun comhoibrithe agus cumarsáid idirdhisciplíneach a leathnú i ngach gné de chúram sláinte do dhaoine, d’ainmhithe agus don chomhshaol. Ag aithint dó go bhfuil nasc dlúth ag sláinte an duine, sláinte ainmhithe agus sláinte éiceachórais, féachann ‘Sláinte Amháin’ le sláinte agus folláine gach speicis a chur chun cinn, a fheabhsú agus a chosaint trí chomhar agus comhoibriú idir lianna, tréidlianna, gairmithe sláinte eolaíochta agus comhshaoil eile a fheabhsú agus trí láidreachtaí sa cheannaireacht agus sa bhainistíocht a chur chun cinn chun na haidhmeanna seo a bhaint amach.
Tá comhaontú idirnáisiúnta ann tríd an ‘Sláinte Amháin’ Tionscnamh a bhfuil an EDS (an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte), an FAO (an Eagraíocht Bia agus Talmhaíochta) agus an OIE (An Eagraíocht Dhomhanda Sláinte do Shláinte Ainmhithe) ina sínitheoirí ann, go gcaithfear dul i ngleic leis an mbagairt sláinte phoiblí dhomhanda de AMR le gníomhaíocht ar fud na n-earnálacha sláinte daonna agus ainmhithe, talmhaíocht agus an timpeallacht níos leithne.
Tá gá le comhchuibhiú il-earnála straitéisí agus beart chun dul i ngleic le dúshlán AMR ar leibhéal domhanda, réigiúnach agus náisiúnta. Tá comhoibriú idir-earnálach domhanda ann ó 2010, leis an Eagraíocht Dhomhanda um Shláinte Ainmhithe (OIE), an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte (EDS) agus Eagraíocht Bia agus Talmhaíochta na Náisiún Aontaithe (FAO) ag bunú gníomhartha trípháirteacha chun straitéisí a chomhordú lena chinntiú go gcoinnítear éifeachtúlacht na bhfrithmhiocróbach agus go n-úsáidtear go freagrach iad. Síníonn na gníomhaireachtaí seo don tionscnamh domhanda ‘Sláinte Amháin’.
Chuir an Coimisiún Eorpach cur chuige iomlánaíoch agus il-earnála chun cinn ina raibh go leor grúpaí mar na hearnálacha sláinte poiblí, sábháilteachta bia, sláinte agus leasa ainmhithe, taighde agus nuálaíocht, bithshábháilteacht agus an comhshaol. D’fhorbair an tAontas Eorpach ag leibhéal na Comhairle agus na Parlaiminte a Straitéis Phobail i gcoinne AMR ag féachaint don choincheap 'Sláinte Amháin'.
Ar leibhéal náisiúnta bhunaigh an Príomhoifigeach Míochaine (POM) agus Príomhoifigeach Tréidliachta (POT) na Roinne Sláinte agus na Roinne Talmhaíochta, Bia agus Mara, faoi seach, an Coiste Comhairleach Náisiúnta um Fhriotaíocht Frithmhiocróbach Idir-rannach in 2014 mar chuid den tionscnamh ‘Sláinte Amháin’, agus cur chuige iomlánaíoch náisiúnta a chur chun cinn maidir le hoibriú le chéile chun a chinntiú go bhfanfaidh na hantaibheathaigh éifeachtach de bheith ar fáil sa todhchaí.
Tá an POM agus an POT ina gcomhchathaoirleach ar an gCoiste agus tá ról agus sainordú soiléir aige ar fud na n-earnálacha sláinte daonna agus ainmhithe. Tá ballraíocht an choiste comhdhéanta d’ionadaithe ón dá Roinn, gníomhaireachtaí ábhartha FSS, GCC, HPRA, FSAI agus príomhghrúpaí de pháirtithe leasmhara eile sna hearnálacha sláinte daonna agus ainmhithe.
Cad é Plean Gnímh Domhanda na hEagraíochta Domhanda Sláinte (EDS) 2015?
I mí na Bealtaine 2015, d’fhormhuinigh toscairí ag an Tionól Sláinte Domhanda plean gníomhaíochta domhanda chun dul i ngleic le frithsheasmhacht in aghaidh ábhair fhrithmhiocróbaigh - lena n-áirítear frithsheasmhacht antaibheathach, an treocht is práinní maidir le frithsheasmhacht in aghaidh drugaí.
Tá 5 Chuspóir Straitéiseacha leagtha amach sa phlean:
1. Feasacht agus tuiscint ar fhrithsheasmhacht fhrithmhiocróbach a fheabhsú;
2. Faireachas agus taighde a neartú;
3. Minicíocht an ionfhabhtaithe a laghdú;
4. Úsáid na gcógas frithmhiocróbach a bharrfheabhsú;
5. Infheistíocht inbhuanaithe a chinntiú chun cur i gcoinne frithsheasmhachta frithmhiocróbaí.
D’iarr an EDS ar bhallstáit a bpleananna gníomhaíochta náisiúnta féin a fhorbairt maidir le frithsheasmhacht in aghaidh ábhair fhrithmhiocróbaigh de réir an Phlean Gníomhaíochta Domhanda.
Cad iad na forbairtí eile ar an leibhéal idirnáisiúnta maidir le AMR?
I mí an Mheithimh 2016, ghlac an Chomhairle Eorpach sraith conclúidí maidir le AMR dar teideal ‘Na chéad chéimeanna eile faoi chur chuige ‘Na chéad chéimeanna eile faoi chur chuige ‘Sláinte Amháin’ chun frithsheasmhacht fhrithmhiocróbach a chomhrac’. D’iarr an Chomhairle ar Bhallstáit pleananna gníomhaíochta náisiúnta a fhorbairt de réir Phlean Gníomhaíochta EDS.
I mí Mheán Fómhair 2016, ghlac Comhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe a Dhearbhú Polaitiúil maidir le Frithsheasmhacht Fhrithmhiocróbach lenar athdhearbhaíodh gurb é an treoirphlean chun dul i ngleic le AMR ná Plean Gníomhaíochta Domhanda EDS ar AMR agus a chúig chuspóir straitéiseacha uileghabhálacha. D’athdhearbhaigh an Tionól Ginearálta tiomantais tíortha pleananna gníomhaíochta náisiúnta a tháirgeadh bunaithe ar na cúig chuspóir straitéiseacha i bPlean Gníomhaíochta EDS.
I mí an Mheithimh 2017 d’fhoilsigh an Coimisiún Eorpach a dhara plean gníomhaíochta AMR dar teideal ‘Plean Gníomhaíochta Sláinte Eorpach amháin i gcoinne Frithsheasmhacht Fhrithmhiocróbach (AMR)’. Tógann an dara plean gníomhaíochta seo ar an tiomantas polaitiúil agus na gníomhartha a bhain an chéad phlean gníomhaíochta de chuid an Aontais Eorpaigh amach (2011-2016). Is é príomhaidhm an phlean nua éifeachtúlacht frithmhiocróbach a chaomhnú ionas go bhfanfaidh siad ina roghanna éifeachtacha cóireála galar do dhaoine agus d’ainmhithe sa todhchaí. Tugtar sa phlean breac-chuntas ar raon gníomhaíochtaí faoi thrí cheannteideal straitéiseacha mar seo a leanas:
1. Réigiún dea-chleachtais a dhéanamh den Aontas Eorpach
2. Taighde, forbairt agus nuálaíocht a threisiú d’fhonn scaipeadh AMR a rialú níos fearr
3. Ról an Aontais Eorpaigh ar an stáitse domhanda a neartú chun gníomhaíochtaí a spreagadh chun aghaidh a thabhairt ar AMR i gcomhthéacs an chur chuige ‘Sláinte Amháin'
4.
Soláthraíonn an Plean 'creat le haghaidh gníomhaíochta leanúnacha, comhleanúnaí agus níos fairsinge chun dul i ngleic le AMR'.
Is é iNAP freagra na hÉireann ar ghlaonna idirnáisiúnta chun plean gníomhaíochta ilrannach a tháirgeadh chun dul i ngleic le AMR. Tá Éire lántiomanta d’fhadhb na AMR a réiteach agus dul i ngleic léi. Leanfaimid orainn ag comhoibriú ar leibhéil idirnáisiúnta, AE agus náisiúnta chun na críche seo.
Tá Plean Gnímh Náisiúnta na hÉireann maidir le Frithsheasmhacht Fhrithmhiocróbach 2017 - 2020 ar fáil ar: assets.gov.ie/9519/afcba9bce7c54bf9bcbe9a74f49fdaf2.pdf
Leathanach gréasáin AMR na Roinne Talmhaíochta, Bia agus Mara ar fáil ar www.gov.ie/en/collection/45f45-antimicrobial-resistance-amr/?referrer=http://www.agriculture.gov.ie/amr/
CRÍOCH