Ó An Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara
Foilsithe
An t-eolas is déanaí
D’fhógair an tAire Talmhaíochta, Bia agus Mara, Charlie McConalogue TD, inniu go gcuirfear tús le comhairliúchán poiblí ar an dréacht-Tuarascáil Chomhshaoil ar dhréachtphlean Straitéiseach an CBT don tréimhse 2023-2027. Mairfidh an comhairliúchán ar feadh tréimhse 30 lá, ón 8 Samhain 2021 go dtí an 8 Nollaig 2021.
Tar éis don Roinn an dréacht-Tuarascáil Chomhshaoil a chur i láthair níos luaithe inniu do Choiste Comhairleach Páirtithe Leasmhara CAP, dúirt an tAire:
“Tugaim aitheantas arís do rannchuidiú na bpáirtithe leasmhara go léir, trí obair Choiste Comhairleach an CBT go dtí seo agus i bhfóraim eile, le forbairt Phlean Straitéisigh an CBT atá beartaithe don tréimhse 2023-2027. Léiríonn an tiomantas leanúnach seo, mar aon le tiomantas an Rialtais féin i bhfoirm cómhaoinithe náisiúnta gan fasach den Phlean a thabharfaidh caiteachas foriomlán go beagnach €10 billiún thar an tréimhse, an iarracht chomhroinnte a rinneamar chun tacú le forbairt na hearnála ar bhealach atá inbhuanaithe ó thaobh na heacnamaíochta agus an chomhshaoil de agus go sóisialta."
Tugann an tréimhse comhairliúcháin phoiblí seo deis eile do pháirtithe leasmhara agus do gach saoránach a dtuairimí a chur in iúl ar dhréachtphlean Straitéiseach an CBT mar aon leis an dréacht-Tuarascáil Chomhshaoil, lena n-áirítear an Measúnú Straitéiseach Comhshaoil (SEA) agus Measúnacht Chuí (AA). Scrúdaíonn an Tuarascáil na tionchair chomhshaoil a d’fhéadfadh a bheith ag an bPlean, dearfach agus diúltach, agus, i gcás ina sainaithnítear bagairtí féideartha, tugtar breac-chuntas ar phríomhbhearta agus mholtaí maolaithe.
Dúirt an tAire:
“Gheall mé an CBT seo a thabhairt d’fheirmeoirí na hÉireann trí phróiseas comhairliúcháin domhain agus creidim gurb amhlaidh an cás. D'éist mé le tuairimí na bpáirtithe leasmhara le cúpla mí anuas agus le déanaí ag na cruinnithe marglainne, agus tá athruithe déanta agam ar an dréachtphlean nuair is féidir. D'athraigh mé ár gcur chuige i leith an Chláir Éifeachtúlachta Carbóin Diúil. Cé go mbeidh líon na mbó diúil ar féidir feirmeoir íocaíocht a fháil orthu mar chuid den idirghabháil fós bunaithe ar bhliain thagartha, beidh solúbthacht ann d’fheirmeoirí líon na n-ainmhithe ar a bhfeirm a mhéadú lasmuigh den idirghabháil.
"Bunaithe ar phíolótaí ar éirigh leo in 2021, chinn mé an Beart Ionchorpraithe Tuí a eagrú do chúig bliana iomlána an chéad chláir CBT eile, rud a thairgfidh idirghabháil bhreise atá deartha chun tacú leis an earnáil curaíochta. Mar an gcéanna, tá an Deontas Feirmeoireachta Comhoibritheach eagraithe agam don tréimhse iomlán, rud a thairgfidh urra gur féidir le feirmeoirí leas a bhaint as an tacaíocht sin suas go dtí 2027 ar a laghad faoin CSP."
Rinneadh roinnt athruithe eile ar an dréacht CSP, lena n-áirítear tacaíocht bhreise d’athnuachan ó ghlúin go glúin agus do mhná san fheirmeoireacht in eilimintí Cholún 1 agus Cholún 2, agus feabhsuithe eile i bhfianaise aiseolais ó pháirtithe leasmhara.
Dúirt an tAire:
“Leanfaidh m’oifigigh ag obair ar an bPlean sna seachtainí amach romhainn d’fhonn an Plean Gníomhaithe ar son na hAeráide 2021 a fógraíodh le déanaí a chur san áireamh go hiomlán, chomh maith le haiseolas ó pháirtithe leasmhara ar an dréachtphlean agus ar an tuarascáil chomhshaoil mar ábhar práinne d’fhonn an spriocdháta reachtúil an 1 Eanáir 2022 a chomhlíonadh."
Féadfaidh baill den phobal agus páirtithe leasmhara aighneachtaí a dhéanamh ar dhá bhealach:
• Beidh ceistneoir digiteach ar fáil ó thráthnóna an 8 Samhain. Cuirfear an nasc ar fáil go gairid ar http://www.gov.ie/cap/
• Is féidir aighneachtaí i scríbhinn a dhéanamh trí ríomhphost chuig CAPStrategicPlan@agriculture.gov.ie
nó sa phost chuig:
Rannán Forbartha Tuaithe an CBT,
An Teach Talmhaíochta,
Sráid Chill Dara,
D02 WK12
Ba chóir na haighneachtaí a mharcáil: 'dréacht-Tuarascáil Chomhshaoil'
Nótaí d'Eagarthóirí
Beidh Plean Straitéiseach CBT na hÉireann don tréimhse 2023-2027 mar bhonn agus taca le forbairt inbhuanaithe ár n-earnála feirmeoireachta agus bia trí thacú le hioncam feirme inmharthana agus iomaíochas a fheabhsú, trí chreatlach shocheacnamaíoch na gceantar tuaithe a neartú, agus trí rannchuidiú le cuspóirí comhshaoil agus aeráide a bhaint amach ar leibhéal náisiúnta agus AE.
Léireoidh an CSP nua athrú ar an gcur chuige i leith pleanáil agus chur i bhfeidhm an CBT i gcomparáid le tréimhsí eagraithe roimhe seo. In ionad an chur chuige eolach bunaithe ar chomhlíonadh, glacfar samhail nua bunaithe ar fheidhmíocht. Beidh ‘Samhail Seachadta Nua’ mar bhonn agus taca leis seo, faoina ndéanfar feidhmíocht na mBallstát a mheas ar aschuir agus ar thorthaí, agus ar an gcaoi a gcuireann a gcuid CSPanna le cuspóirí an CBT ar leibhéal an AE. Glacfaidh an CSP cur chuige níos iomlánaíoch freisin, ag ionchorprú idirghabhálacha faoi Cholún I (Íocaíochtaí Díreacha agus Idirghabhálacha Earnála) agus Colún II (Forbairt Tuaithe) in aon phlean foriomlán amháin.
Is é an chéad chéim thábhachtach eile i bhforbairt Phlean na hÉireann seoladh an chomhairliúcháin phoiblí ar dhréacht-Tuarascáil Chomhshaoil Phlean Straitéiseach an CBT. Cuireadh aiseolas ar fáil trí dhá chomhairliúchán poiblí roimhe seo in 2021, lena n-áirítear comhairliúchán poiblí ar idirghabhálacha beartaithe a rinneadh i mí Lúnasa agus Meán Fómhair na bliana seo. Ina theannta sin, reáchtáil an tAire sraith cruinnithe marglainne poiblí ar fud gach contae in Éirinn, ag tabhairt deis d’fheirmeoirí i ngach earnáil agus i ngach réigiún a gcuid ceisteanna ar Phlean Straitéiseach an CBT a chur in iúl go pearsanta. In éineacht le hobair ríthábhachtach Choiste Comhairleach an CBT, tá roinnt athruithe mar thoradh ar na gealltanais seo ar dhréachtphlean Straitéiseach an CBT, a leagtar amach go mion sna doiciméid a ghabhann leis an Tuarascáil Chomhshaoil.
Ag teacht le riachtanais agus éilimh shochaíocha atá ag teacht chun cinn, beidh béim an-láidir ag Plean Straitéiseach CBT na hÉireann ar leibhéal níos airde uaillmhian aeráide agus comhshaoil a bhaint amach. Beidh bearta ann a chabhróidh le feabhsuithe suntasacha a bhaint amach i réimsí na bithéagsúlachta agus cháilíocht an uisce, chomh maith le rannchuidiú le spriocanna aeráide agus comhshaoil náisiúnta agus AE, lena n-áirítear trí sheicheamh méadaithe agus baint carbóin. Maidir leis seo, tá an Roinn ag obair i ndlúthchomhar le ranna agus gníomhaireachtaí rialtais eile, agus le gníomhaithe seachtracha, chun cuspóirí aeráide agus comhshaoil a bhaint amach tríd an CSP.
Go sonrach, beidh “Ailtireacht Ghlas” nua i bPlean Straitéiseach CBT na hÉireann chun an uaillmhian comhshaoil seo a bhaint amach, a mbeidh 3 phríomhghné ann:
• bainfear leibhéal bunlíne uaillmhian aeráide amach trí cheanglais Coinníollachta nach mór do gach feirmeoir a fhaigheann íocaíochtaí díreacha a chomhlíonadh;
• beidh Éicea-Scéim nua oscailte do gach feirmeoir gníomhach agus beidh leithdháileadh airgeadais de 25% de mhaoiniú iomlán na nÍocaíochtaí Díreacha ann (thart ar €297 milliún in aghaidh na bliana);
• Idirghabhálacha uaillmhianacha Cholún II atá dírithe ar an gcomhshaol, a chuirfidh feabhas suntasach fadtéarmach ar an gcomhshaol trí rannpháirtíocht ag líon mór feirmeoirí, le gach rannpháirtí ag cur go láidir leis an uaillmhian náisiúnta ar a bhfeirm, agus ag glacadh leis an bhfoghlaim uaidh, le haghaidh mar shampla, tionscadail Chomhpháirtíocht Nuálaíochta Eorpach faoi stiúir áitiúil.
Tá roinnt riachtanas ar leith i Rialachán Phlean Straitéiseach an CBT do gach Ballstát den AE, agus roinnt eilimintí atá oscailte do chinneadh ar leibhéal náisiúnta. Tar éis dul i gcomhairle go forleathan, cuireadh na hathruithe seo a leanas san áireamh sa dréacht CSP is déanaí:
Athruithe ginearálta:
• Nuashonraíodh an sainmhíniú ar an bhFeirmeoir Gníomhach.
• Is fearr a léiríonn an chuid ar Choinníollacht an comhaontú polaitiúil deiridh anois.
Colún 1:
• Cuirfear CRISS i bhfeidhm le leithdháileadh airgeadais 10% den chlúdach Íocaíochtaí Díreacha, a íocfar ar an gcéad 30 heicteár de na feirmeacha go léir ag ráta thart ar €43 an heicteár.
• Cuirfear éicea-scéimeanna i bhfeidhm le leithdháileadh airgeadais de 25% den chlúdach Íocaíochtaí Díreacha.
• Cuirfear uasteorannú i bhfeidhm a mhéid is féidir, ag tabhairt uasteorainn €66,000 ar íocaíochtaí.
• Leanfaidh an cóineasú ar aghaidh go 85% den mheánluach teidlíochta náisiúnta i leith gach teidlíocht faoi 2026.
Colún 2:
• Fógraíodh Leithdháiltí Airgeadais do gach gné de Phlean Straitéiseach an CBT atá cómhaoinithe go náisiúnta.
• Baineadh an srian atá beartaithe a choisceann aon mhéadú ar mhéid tréad diúil do na rannpháirtithe sa Chlár Éifeachtúlachta Carbóin Diúil.
• Baineadh an ceanglas incháilitheachta atá beartaithe do thairbhithe na Scéime Feabhsúcháin Caorach a bheith ina rannpháirtithe i Scéim Dearbhaithe Uain Inbhuanaithe Bhord Bia.
• Leathnaíodh idirghabháil Cholún 2 chun tacú le hEagraíochtaí Táirgeoirí luathchéime chun tacaíocht a cheadú d'éagsúlacht mhéadaithe earnálacha.
• San idirghabháil Infheistíochta Caipitiúil Ar Feirm, moltar go dtairgfear ráta infheistíochta níos airde 60% d’fheirmeoirí óga cáilithe agus d’fheirmeoirí mná cáilithe chun tacú le hathnuachan ó ghlúin go glúin agus cothromaíocht inscne.
• Dearadh agus cuireadh dhá idirghabháil nua san áireamh:
o Beart Ionchorpraithe Tuí, ag tógáil ar an scéim phíolótach rathúil agus á heagrú don tréimhse iomlán CBT amach anseo chun spreagadh a thabhairt d'fheirmeoirí curaíochta leibhéil carbóin orgánaigh ithreach a mhéadú trí tuí a ghearradh agus a ionchorprú ó bharra arbhair agus ráib.
o Deontas Feirmeoireachta Comhoibritheach, chun cur leis an Deontas Feirmeoireachta Comhoibritheach reatha trí thacaíocht chomhthreomhar a sholáthar d’fheirmeoirí aosta ionas gur féidir leo rochtain den chineál céanna tacaíochta a fháil chun pleanáil chomharbais a spreagadh agus athnuachan ó ghlúin go glúin a éascú.
Chun a chinntiú go bhfaightear ionchur uasta na bpáirtithe leasmhara ag an gcéim seo de phróiseas dearaidh an CSP, tá dhá bhealach rannpháirtíochta ann ar féidir le páirtithe leasmhara páirt a ghlacadh iontu:
• Suirbhé a cheadaíonn spás le haghaidh freagraí ar gach ceann de dhoiciméid an chomhairliúcháin.
• Is féidir freagraí scríofa níos leithne a chur isteach chuig CAPStrategicPlan@agriculture.gov.ie
Tabharfar tuairisc ar na freagraí a gheofar tríd an gcomhairliúchán poiblí do na meastóirí seachtracha agus cuirfear isteach sa Tuarascáil Chomhshaoil deiridh iad de réir mar is cuí. Tar éis don Choimisiún Eorpach an CSP a fhaomhadh in 2022, táirgfidh na meastóirí seachtracha doiciméad Achomair a thabharfaidh breac-chuntas ar athruithe a ionchorpraíodh sa Tuarascáil Chomhshaoil dheiridh agus sa Phlean Straitéiseach deiridh CBT agus foilseofar é ar láithreán gréasáin na Roinne. Cuirfear an plean deiridh faoi bhráid cheadú an Rialtais i mí na Nollag sula gcuirfear faoi bhráid Choimisiún an AE é faoin 1 Eanáir 2022. Tá 6/8 mí ag an gCoimisiún an plean a cheadú, a thosóidh ansin an 1 Eanáir 2023. Tá tuilleadh faisnéise ar fáil ag www.gov.ie/CAP.
Leithdháileadh Táscach in aghaidh na hidirghabhála
Tábla 1: Leithdháileadh táscach an Mhaoinithe do CSP 2023-2027 na hÉireann de réir idirghabhálacha
| Colún 1 | €(m) |
| Tacaíocht Bhunúsach Ioncaim don Inbhuanaitheacht | 3,642.5 |
| Tacaíocht ioncaim chomhlántach d’fheirmeoirí óga (CIS-YF) | 177.9 |
| Tacaíocht ioncaim athdháilte chomhlántach don inbhuanaitheacht (CRISS) | 593.1 |
| Éicea-Scéim | 1,482.9 |
| Idirghabháil Earnála don earnáil Beachadóireachta | 0.6 |
| Cúnamh Próitéin | 35.0 |
| Idirghabháil Earnála san Earnáil Torthaí agus Glasraí | 39.0 |
| Iomlán Colún 1 | 5,971.0 |
| Colún 2 | |
| Limistéir faoi Shrianta Nádúrtha (ANC) | 1,250.0 |
| Beart aeráide comhshaol-talmhaíochta (AECM) | 1,500.0 |
| Oiliúint AECM | 21.5 |
| Beart Ionchorpraithe Tuí | 50 |
| Feirmeoireacht Orgánach | 256.0 |
| Ar infheistíochtaí feirme* | 100.0 |
| Clár Éifeachtúlachta Carbóin Diúil lena n-áirítear oiliúint | 260.0 |
| Tacaíocht Luathchéime d’Eagraíochtaí Táirgeoirí | 1.5 |
| Forbairt Ghairmiúil Leanúnach do Chomhairleoirí | 1.9 |
| Comhpháirtíochtaí Nuálaíochta Eorpacha (EIPanna) | 36.1 |
| Grúpaí Aistrithe Eolais | 71.1 |
| Scéim Leasa Mairteola Déiríochta | 25.0 |
| Scéim Feabhsúcháin Caorach | 100.0 |
| Deontas Feirmeoireachta Comhoibritheach | 2.0 |
| Cúnamh Teicniúil | 6.4 |
| LEADER | 180.0 |
| Iomlán Colún 2 | 3,861.6 |
| Iomlán CSP 2023-2027 | |
| 9,832.6 |
Nóta: Luachanna slánaithe
CRÍOCH