Saoráil Faisnéise (FOI)

Foráiltear san Acht FOI go bhfuil na cearta dlí seo a leanas ag gach duine ón 21 Aibreán 1998 ar aghaidh:

• an ceart teacht a bheith ar thaifid oifigiúla arna gcoinneáil ag ranna rialtais nó ag comhlachtaí poiblí eile a liostaítear san Acht

• an ceart go ndéanfaí faisnéis phearsanta a choinnítear maidir leo a cheartú nó a nuashonrú i gcás ina bhfuil faisnéis dá leithéid neamhiomlán, mícheart nó míthreorach

• an ceart go dtabharfaí cúiseanna dóibh i leith cinntí a dhéanann comhlachtaí poiblí a théann i bhfeidhm orthu

Trí na cearta seo, is féidir le daoine, ón 21 Aibreán 1998, rochtain ar fhaisnéis phearsanta arna coinneáil maidir leo agus ar thaifid eile a cruthaíodh i ndiaidh an 21 Aibreán 1998 a iarraidh, is cuma cén uair a cruthaíodh an fhaisnéis.

Tá Scéim Foilseacháin FOI ullmhaithe ag an roinn ina gcuirtear réimse faisnéise ar fáil maidir leis an roinn agus obair na roinne.

San am i láthair, foilsíonn Roinn an Taoisigh liosta ar bhonn ráithe d’iarrataí FOI neamhphearsanta maidir le taifid dá leithéid atá eisithe ó Roinn an Taoisigh. Tá foilsiú an loga FOI seo ar cheann de líon beart atá dírithe ar thrédhearcacht a chur chun cinn trí fhaisnéis a fhoilsiú mar ghnáthnós. Is féidir tuilleadh faisnéise a iarraidh trí dhul i dteagmháil leis an Aonad um Shaoráil Faisnéise trí ríomhphost: foi@taoiseach.gov.ie nó ar an nguthán (01) 619 4139.

Faoin Acht, éilítear ar chomhlachtaí poiblí freagra a thabhairt ar iarrataí ón bpobal maidir le faisnéis a choinníonn siad. Sa chuid is mó de chásanna, ní mór do chomhlachtaí poiblí cinneadh a thabhairt ar iarraidh laistigh de 4 seachtaine ar an iarraidh a fháil. Sainítear seachtain san Acht a bheith ina 5 lá comhleanúnacha den tseachtain gan Sathairn agus saoirí poiblí a chur san áireamh (ní chuirtear Domhnaí san áireamh ach oireadh toisc nach laethanta den tseachtain iad).

Ní mór iarrataí faoin Acht um Shaoráil Faisnéise a dhéanamh i scríbhinn chuig Aonad FOI na roinne agus ba chóir tagairt a dhéanamh don Acht. Más gá an fhaisnéis a chur ar fáil i leagan amach áirithe (fótachóip nó diosca ríomhaire mar shampla) ba chóir é sin a lua go sonrach san iarraidh.

Ba chóir go mbeadh iarrataí chomh sonrach agus is féidir ionas go mbeifear in ann an fhaisnéis atá á hiarraidh a aithint. Nuair is féidir, déan iarracht an tréimhse ama a chur in iúl maidir leis na taifid a bhfuil tú ag iarraidh teacht orthu e.g. taifid a cruthaíodh idir Bealtaine 2012 agus Nollaig 2012. Chomh maith leis sin, más féidir é, déan iarracht réimsí na roinne a mheasann tú a d’fhéadfadh bheith ar na réimsí ab ábhartha i ndáil le d’iarraidh.

Níl aon táille i gceist le hiarraidh a dhéanamh faoin Acht um Shaoráil Faisnéise.

Is beag seans go ngearrfar táille ar bith i ndáil le taifid phearsanta, seachas sa chás go bhfuil líon mór taifead i gceist.

Maidir le taifid neamhphearsanta, d’fhéadfaí táillí a chur i bhfeidhm i leith an ama a chaitear ar na taifid a aimsiú agus i leith aon chostais chóipeála a thabhódh an roinn d’fhonn an t-ábhar a d’iarr tú a chur ar fáil duit i gcás ina bhfuil costas iomlán níos mó ná €100 i gceist. I gcás ina sáraítear an tairseach íosta seo (atá comhionann le 5 huaire saor in aisce), gearrfar ráta €20 in aghaidh na huaire i leith na tréimhse iomlán ama a chaitear.

Go ginearálta, tá uasteorainn €500 i gceist le táillí dá leithéid, ach sa chás go mbeadh costas níos mó ná €700 i gceist chun na taifid a chuardach, a aisghabháil agus a chóipeáil, d’fhéadfaí diúltú don iarraidh mura ndéantar raon na hiarrata a chúngú.

Liosta na dTáillí:

Cuardach agus aisghabháil: €20 in aghaidh na huaire

Costais chóipeála: Fótachóipeáil in aghaidh na bileoige €0.04

CD-ROM €10

Radagraf €6

Achomhairc

• Táille athbhreithnithe inmheánaigh: €30 (€10 do shealbhóir cárta leighis)

• Achomharc a dhéanamh chuig an gCoimisinéir Faisnéise: €50 (€15 do shealbhóir cárta leighis)

Is iad na taifid seo a leanas na taifid atá laistigh de raon an Achta FOI:

• na taifid ar fad a bhaineann le faisnéis phearsanta atá i seilbh na roinne, beag beann ar an uair a cruthaíodh iad

• gach taifead eile ón am a cuireadh tús leis an Acht FOI (an 21 Aibreán 1998)

• taifead ar bith eile is gá chun an taifead reatha a thuiscint, fiú sa chás gur cruthaíodh na taifid roimh an 21 Aibreán 1998

• taifid phearsanra na mball foirne a cruthaíodh ón 21 Aibreán 1998 ar aghaidh agus taifid a cruthaíodh roimh an dáta sin atá á n-úsáid nó atá á moladh lena n-úsáid ar bhealach a dhéanann dochar nó a d’fhéadfadh dochar a dhéanamh don té atá i gceist

Mar sin féin, d’fhonn gnó an rialtais a chur i gcrích mar is ceart, beidh sé riachtanach cineálacha áirithe faisnéise a dhíolmhú óna n-eisiúint i gcúinsí áirithe. Tá siad sin leagtha amach san Acht. Áirítear leis na príomhdhíolúintí taifid a bhaineann le:

• cruinnithe rialtais

• forfheidhmiú an dlí agus slándáil

• faisnéis rúnda agus faisnéis atá íogair ó thaobh na tráchtála de

• faisnéis phearsanta (seachas faisnéis a bhaineann leis an duine a atá ag déanamh na hiarrata)

Faoin Acht, ní mór iarraidh ar thaifid a admháil laistigh de choicís, agus sa chuid is mó de chásanna, ní mór freagra a thabhairt laistigh de 4 seachtaine. Sainítear seachtain san Acht a bheith ina 5 lá comhleanúnacha den tseachtain gan Sathairn agus saoirí poiblí a chur san áireamh (ní chuirtear Domhnaí san áireamh ach oiread toisc nach laethanta den tseachtain iad). Má tá tríú páirtí i gceist, d’fhéadfadh sé bheith ina trí seachtaine eile sula dtugtar freagra.

Mura bhfuil tú sásta le freagra na roinne is féidir leat a iarraidh go ndéanfadh ball foirne níos sinsearaí laistigh den roinn athscrúdú ar chinneadh. Ba chóir iarrataí ar athbhreithniú maidir le cinneadh, mar aon le táille €30 nó táille laghdaithe €10 do shealbhóirí cárta leighis a sheoladh chuig:

An tAonad um Shaoráil Faisnéise

Tabhair ar aird: Baineann na táillí seo le hiarrataí neamhphearsanta amháin.

Ma tá tú fós míshásta leis an gcinneadh, tá an ceart agat an cinneadh a achomharc chuig an gCoimisinéir Faisnéise. Ba chóir iarrataí ina bhfuil na táillí iomchuí (€50 nó táille laghdaithe €15 do shealbhóirí cárta leighis) a chur ar aghaidh go díreach chuig an seoladh seo a leanas:

Oifig an Choimisinéara Faisnéise

Ma theastaíonn aon chúnamh uait, beidh foireann an Aonaid FOI lánsásta cuidiú leat maidir le d’iarraidh a leagan amach. Chomh maith leis sin, tá an t-aonad ar fáil chun cuidiú le daoine faoi mhíchumas a gcearta a chur i bhfeidhm faoin Acht FOI (mar shampla, trí ghlacadh le hiarrataí ó bhéal ó dhaoine nach bhfuil in ann léamh agus/nó scríobh mar gheall ar a míchumas, trí chur ar chumas an iarrthóra taifid a scrúdú nó taifid a mhíniú dó nó di).

Is féidir teagmháil a dhéanamh leis an aonad ag:

An tAonad um Shaoráil Faisnéise